Türkiye ile ABD arasında IŞİD'e karşı oluşturulan mutabakatta 10 başlık ön plana çıkıyor. Mutabakata göre Cerablus - Azez hattında güvenli bölge kurulacak. IŞİD'den arındırılmış bölgeye ılımlı muhalifler yerleştirilecek. İsteyen sığınmacılar buraya dönebilecek. İncirlik 'lojistik', Batman 'keşif', Diyarbakır 'IŞİD'e karşı üs' olacak. Üsler Mısır ve İsrail'e kapalı. Diğer ülkelere ABD karar verecek. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad için henüz plan yok. Mutabakat kapsamında Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) da istihbarat ağına katılacak.
Taraflar, Türkiye’deki üslerin yabancı uçaklara ve askerlere açılması konusunda anlaşma sağlarken, IŞİD’den arındırılacak bölgeye yerleştirilecek unsurlar ile PYD ile Esad’ın konumlarına ilişkin müzakereler sürüyor. Habertürk’ten Bahar Bakır ve Murat Gürgen’in haberine göre, 10 soruda mutabakatın ve ABD ile devam eden görüşmelerin şifreleri şöyle:
1- Güvenli bölge kurulacak mı?
Cerablus-Azez hattında 110 kilometrelik IŞİD’den arındırılmış bölge oluşturulacak. Uluslararası hukuktaki güvenli bölge statüsünü taşımasa da bu bölgedeki Suriyelilerin can güvenliği sağlanmış olacak. Koalisyon güçlerinin operasyonlarına Suriye müdahale etmediği için hem havadan hem karadan güvenliği sağlanan bir arındırılmış bölge oluşacak. Bu konuda taraflar anlaştı.
2- IŞİD'den arındırılmış bölge nasıl sağlanacak?
ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin IŞİD’i süpürerek boşalttığı alanda, ılımlı muhaliflerin kontrolü ele geçirmesi sağlanacak. Ilımlı muhalifler olarak öne ÖSO çıkıyor. Bu konuda da anlaşma sağlandı.
3- Demografik yapı nasıl korunacak?
IŞİD’den arındırılmış bölgeye özellikle Türkmen güçlerinin yerleştirilmesi üzerinde duruluyor. Türkiye, bu talebi masaya koydu. Böylece PYD’nin Kürt kantonlarını birleştirerek demografik yapıyı bozma girişimi engellenecek. Halen ABD, PYD’den istihbarat desteği alıyor. Bu istihbarat ağına ÖSO da eklenerek Türkmen ve Arapların hedef alınması riski ortadan kaldırılacak.
4- Mülteciler dönecek mi?
İsteyen mülteciler, IŞİD’den arındırılmış bölgeye yerleşecek. Türkiye’ye yönelik yeni bir göç dalgası gündeme gelirse, mülteciler bu bölgeye yerleştirilecek. Bu bölgeye kurulacak kamplarda yaşayacak olan mülteciler, zamanı geldiğinde evlerine dönebilecek. Bu konuda da mutabık kalındı.
5- Çekiç Güç benzeri oluşuma gider mi?
Şu anki yapının Çekiç Güç’le bir benzerliği bulunmuyor. İleride, Esad uçaklarının bölgeyi tehdit etmesi halinde uçuşa yasak bölge uygulaması söz konusu olabilir. Çekiç Güç görüşmelerini yürüten dönemin Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı emekli Büyükelçi Uluç Özülker, “O dönemde güvenli bölge, oradaki Kürtlerin güvenliği için kuruldu. Oysa bugün kurulması istenen güvenli bölge, Türkiye’nin kendisine saldırılmasını önlemek ve mültecilerin yolunu kesmek içindir. Sonuç olarak Çekiç Güç’le bunun uzaktan yakından ilgisi yoktur” dedi. Çekiç Güç Eşkomutanı olarak görev yapan Emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş da “Esad rejiminin tehdidi olursa, belki o zaman uçuşa yasak bölge oluşturulabilir. O zaman Esad’a ‘Bu bölgeye 10 kilometreden fazla yaklaşan uçağını vururuz’ denebilir” diye konuştu.
6- Türkiye hangi üslerini ne amaçla açacak?
Diyarbakır Üssü, muharip savaş uçaklarının konuşlanması ve Suriye’ye yönelik bombardımana katılması için açılacak. Malatya’daki ABD radar üssü ve Batman Üssü’nde konuşlanacak insansız hava araçları harekâta istihbarat katkısı sağlayacak. İncirlik lojistik üs olacak. Bu konuda anlaşma sağlandı.
7- Üsleri hangi ülke kullanacak, hangisi kullanmayacak?
Türkiye ve ABD’nin ortak kararıyla açılacak olan üslerde, koalisyon güçleri ve bölge ülkeleri yer alacak. Koalisyon güçleri arasında, Türkiye’nin diplomatik ilişkisinin olmadığı ülkeler bulunuyor. Bu çerçevede koalisyon üyesi olan Mısır ve İsrail’e üsler açılmayacak. Asker ve uçak getirecek ülkelere de Türkiye, ABD ile ortak karar verecek.
8- PYD/YPG desteklenecek mi?
Önümüzdeki süreçte Türkiye’nin PYD/YPG’ye ilave bir katkı vermesi beklenmiyor. ABD ise karada IŞİD’e karşı mücadelede PYD’yi etkin bir şekilde kullandığından lojistik ve silah desteği vereceğini açıkça söylüyor. Bu konu, Türkiye ile ABD arasındaki müzakerelerin en hassas noktasını oluşturuyor. Görüş ayrılıklarının giderilmesi zamana bırakıldı.
9- Esad’a operasyon yapılacak mı?
ABD ile varılan mutabakat sadece IŞİD’i kapsıyor. ABD, önceliği IŞİD ile mücadeleye veriyor. Şu an Esad’ın indirilmesine yönelik bir plan yok.
10- ABD ile yeni anlaşma imzalanacak mı?
Bakanlar Kurulu kararının imzalanmasıyla yürürlüğe giren mutabakat çerçevesinde üslere, ABD askeri ve uçakları her an konuşlanabilir. Diğer ülkeler, ABD ile müzakereler sonrasında üsleri kullanabilecek. Bunun için de TBMM’nin kabul ettiği tezkere yeterli görülüyor. Ülkelerle, ayrı bir anlaşma imzalanmayacak.
Habertürk'te yayımlanan haberin tamamını okumak için tıklayın
