Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, CHP'nin Merkez Bankası rezervinde eritildiğini ifade etmesiyle başlayan "128 milyar dolar" tartışmasına ilişkin olarak açıklamalarda bulundu. 2017 yılından itibaren o dönemin Hazine Müsteşarlığı ile Merkez Bankası arasında imzalanan protokole dikkati çeken Bakan Elvan, "Bu protokol çerçevesinde de Hazine hesapları üzerinden MB döviz alım ve satım işlemleri gerçekleştiriliyor" dedi.
"Tabii bu soru gündeme gelir; bu protokol imzalanmış ama bu protokolün yasal alt yapısı var mıdır?" diye soran Bakan Elvan, Hazine Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2. Maddesi ile TCMB’nın kanununda 4. Maddesine işaret eden Elvan, "Bu yapılan protokol ve bu protokol çerçevesinde yapılan işlemler tamamen yasaldır, herhangi bir şekilde yasalara aykırı bir durum söz konusu değildir" diye konuştu.
Öte yandan Elvan, muhalefetin bir kampanyaya dönüştürdüğü "128 milyar dolar nerede?" sorusu üzerinden yapılan eleştirilere ve "yolsuzluk yapıldığı" yönündeki iddialara ilişkin olarak şunları kaydetti:
"Bu elektronik işlem platformunda bulunan bankalar gerekli ödemelerini Merkez Bankası'na yaptıktan sonra Merkez Bankası'nda da bir TL likiditesi söz konusu oluyor bu TL'yi de doğal olarak bilançosunda görebiliyorsunuz. Zaten günlük olarak siz MB bilançosunda bu hareketleri rahat bir şekilde görebiliyorsunuz. Ne kadarlık bir alım gerçekleştirilmiş bunların hepsini görebilme imkanınız var. Bunları açık bir şekilde görebilmeniz mümkün. Alım satım işlemlerine ilişkin tüm bilgiler MB kayıtlarında yer alıyor.
Şimdi siz bu yöntemi tartışabilirsiniz, ama hiç kimseyi yolsuzlukla suçlayamazsınız. Hiç kimsenin burada yolsuzluk yapması mümkün değildir. Sadece yolsuzluk da bitmiyor Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından talimatlar verildiği gibi ithamlar kamuoyunda yaygın bir şekilde ye alıyor. Burada bir yolsuzluk yapıldı şeklinde yaklaşımlar doğru değil. "
"İlk çeyrekte yüzde 5 civarında bir büyüme öngörüyoruz"
Öte yandan büyüme beklentisini açıklayan Bakan Elvan, "İlk çeyrekte yüzde 5 civarında bir büyüme öngörüyoruz, ikinci çeyrekte de baz etkisiyle çift rakamlı bir büyüme söz konusu olacak. 2021'in büyüme açısından daha olumlu olacağını öngörüyoruz ama finansal istikrar açısından kontrollü ve ılımlı hareket etmemiz gerekiyor" dedi.
NTV’de konuşan Bakan Elvan’ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
"Merkez Bankası bu rejim çerçevesinde zaman zaman finansal istikrarı sağlamak ve parasal aktarım mekanizmasının daha sağlıklı işleyebilmesi açısından iki türlü enstrümanı da zaman zaman kullanabilmekte. Bunlardan bir tanesi zorunlu karşılıklar diğeri ise döviz alım ve satım işlemleri. Geçmişteki MB’nın döviz alım-satım işlemlerine baktığımızda iki yaklaşım ortaya konulduğunu görüyoruz biri döviz-alım satım ihaleleri ikincisi de doğrudan döviz alım müdahaleleri. Döviz alım ve satım ihalelerinde önceden açıklanmak koşuluyla bu ihale gerçekleşiyor. Hemen sonra da ne kadar alım-satım gerçekleştiğini MB kamuoyuyla paylaşıyor. İkinci yöntem ise MB, olağanüstü bir oynaklık söz konusu olduğunda MB bu kez doğrudan alım veya satın müdahalesi yapabiliyor bu çerçevede de işlemi gerçekleştirdikten 15 gün sonra da ne kadar alım-satım işlemi gerçekleştirdiğini kamuoyuyla paylaşıyor. Bunları neden anlattım? Bu yöntemlere ilave olarak 2017 yılından itibaren o zamanki Hazine Müsteşarlığı ile Merkez Bankası arasında bir protokol imzalanıyor. Bu protokol çerçevesinde de Hazine hesapları üzerinden MB döviz alım ve satım işlemleri gerçekleştiriliyor. Tabii bu soru gündeme gelir bu protokol imzalanmış ama bu protokolün yasal alt yapısı var mıdır? Bu soruyu cevaplandırmamız gerekir. Müsaade ederseniz hem Hazine Müsteşarlığı Teşkilatıyla ilgili kanunda yer alan ifade hem de Merkez Bankası kanununda yer alan ifadeyi sizinle paylaşmak istiyorum. Hazine Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2. maddesinde şöyle bir ifade yer alıyor; 'Türk parasının dolaşımı ve istikrarını sağlamaya yönelik politikaları TCMB ile birlikte oluşturmak ve uygulamak. Yani Hazine Müsteşarlığı'na bu yönde Türk parasının dolaşımı ve istikrarını sağlamaya yönelik politikaların oluşturulması konusunda bir yetki verilmiş yasal olarak. Diğer taraftan TCMB'nın kanununa baktığımızda ise o kanunun 4. maddesinde şöyle bir ifade yer alıyor. 'Hükümetle birlikte Türk lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak ve yabancı paralar ile altın karşısındaki muadeletini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek. Türk Lirası'nın yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz ve efektiflerin vadeli ve vadesiz alım-satımıyla dövizlerin Türk lirasıyla değişimi ve diğer türev işlemlerini yapmak bankanın temel görevler ve yetkileri arasında sayılmaktadır. Yasal dayanak altyapısı bu. Dolayısıyla bu yapılan protokol ve bu protokol çerçevesinde yapılan işlemler tamamen yasaldır, herhangi bir şekilde yasalara aykırı bir durum söz konusu değildir.
"Hazine hesapları üzerinden döviz alım satım işlemi Merkez Bankası tarafından gerçekleştirildi"
Aslında MB Başkanımız açıkladı. Ama ben de biraz detaylara girmek istiyorum belki kafalarda bulunan karışıklıkları gidermek adına bunları ifade etmek istiyorum. Nasıl bir işlem gerçekleştirilmiştir? MB Başkanımızın ifade ettiği gibi Hazine hesapları üzerinden döviz alım satım işlemi Merkez Bankası tarafından gerçekleştirildi. Burada Merkez Bankası'nın muhabir bir banka aracılığıyla ki bu bir kamu bankası, bu alım-satım işlemlerini elektronik işlem platformlarında gerçekleştirildiğini görüyorum. Nedir bu elektronik işlem platformları; işte hepimizin bildiği eşleştirme platformlarında bu alım-satım işlemleri MB tarafından daha doğrusu MB'nın muhabir bankası tarafından gerçekleştiriliyor. Peki bu platformda kimler yer alıyor? Piyasa yapıcı yerli ve yabancı banklalar bu platformda yer alıyorlar. Yani bu platformda herhangi bir şahıs yok, piyasa yapıcı bankalar dışında herhangi bir bu döviz alımı ve satımı gerçekleştiren bir işlem yok. Peki bir diğer soru da evet böyle diyorsunuz ama bu döviz alım satım işlemine taraflar birbirlerini biliyorlar mı? Hayır kesinlikle taraflar birbirlerini bilmiyorlar. Kimin ne kadar aldığını karşı taraf bilmiyor. Bu işlem gerçekleştirildikten sonra hangi bankanın ne aldığını görebiliyorsunuz. Peki burada ne olmuştur? Bir döviz alım-satım işlemi gerçekleştirilmişse diyelim ki Türkiye'deki yerli veya yabancı bankalarımız belirli miktarda o günkü kur üzerinden alım işlemi gerçekleştirmiş, bunun karşılığında da MB'na bir TL ödemesi gerçekleştirmiştir.
"Ne kadarlık döviz alım-satımı gerçekleştirilmiş hepsini görebilme imkanınız var, tamamen açık ve şeffaf"
Dolayısıyla burada 'acaba bununla ilgili ne tür yolsuzluk var' gibi ifadeler maalesef kamuoyunda kullanıldı. Bu elektronik işlem platformunda bulunan bankalar gerekli ödemelerini Merkez Bankası'na yaptıktan sonra Merkez Bankası'nda da bir TL likiditesi söz konusu oluyor bu TL'yi de doğal olarak bilançosunda görebiliyorsunuz. Zaten günlük olarak siz MB bilançosunda bu hareketleri rahat bir şekilde görebiliyorsunuz. Ne kadarlık bir alım gerçekleştirilmiş bunların hepsini görebilme imkanınız var. Bunları tamamıyla açık ve şeffaf bir şekilde görebilmeniz mümkün. Alım satım işlemlerine ilişkin tüm bilgiler MB kayıtlarında yer alıyor.
"Hiç kimsenin burada yolsuzluk yapması mümkün değildir"
"Şimdi siz bu yöntemi tartışabilirsiniz, ama hiç kimseyi yolsuzlukla suçlayamazsınız. Hiç kimsenin burada yolsuzluk yapması mümkün değildir. Sadece yolsuzluk da bitmiyor Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından talimatlar verildiği gibi ithamlar kamuoyunda yaygın bir şekilde ye alıyor. Burada bir yolsuzluk yapıldı şeklinde yaklaşımlar doğru değil. "
"Bu verilerin yayınlanmasında fayda görüyorum"
"Geçtiğimiz dönemlerde geçmişe yönelik SWAP verilerini MB tarafından yayımlandığını görüyorum, elbette veriyi açıklama kararı MB uhdesindedir ama burada özellikle bir bilgi kirliliği söz konusu. Bu meseleyi bir siyasi malzeme olarak kullanılması söz konusu. Hem bunun önüne geçilmesi hem de bilgi kirliliğinin ortadan kaldırılması açısından bu verilerin yayınlanmasında fayda görüyorum. Tabii ki takdir Merkez Bankası'nın."
"Merkez Bankası'nın bağımsızlığı üzerinde bir gölge oluşturur düşüncesiyle ben bu açıklamayı yapmak istemedim"
"Merkez Bankası bu işin gerçek sahibidir. MB teknik düzeyde bir açıklama yapmadan benim Hazine ve Maliye Bakanı olarak çıkıp bir açıklama yapmamın Merkez Bankası'nın bağımsızlığı üzerinde bir gölge oluşturur düşüncesiyle ben bu açıklamayı yapmak istemedim. Ne zaman ki MB Başkanımız açıklama yaptı benim de açıklama yapmama yönelik bir zemin oluştu. "
