Bilim Akademisi, doğum yılları 1902 ile 1923 arasında değişen 12 bilim insanının hikayesinin ve alanlarına yaptıkları katkıların yer aldığı ‘Sahada: Cumhuriyetin Harcında Bilim ve Kadınlar’ adlı bir seçki hazırladı.
Cumhuriyet’in kuruluşunun 100. yılında Ekol Vakfı’nın desteği ile hayata geçirilen kitapta; zoolojiden botaniğe, mimarlıktan sosyolojiye farklı alanlarda çalışan Mübeccel Kıray, Halet Çambel, Behice Boran ve Jale İnan gibi isimler yer alıyor.
Kitabı yayına hazırlayan tarihçi Müsemma Sabancıoğlu, proje kapsamında farklı disiplinlerde çalışan ve çok sayıda öncü bilim kadını arasından Anadolu’da, Trakya’da saha araştırması yapanlara yoğunlaştıklarını ifade ederek, “Bu kararda etkili olan ise, Cumhuriyet tarihine bu ışık altında bakmanın sağlayabileceği olanaklara dair sorular oldu. Kaynakları çok sınırlı bir ülkede 1930’larda, 1940’larda bir kadının, mesela Anadolu’nun bir yerine gidebilmiş olması nasıl mümkün olmuştu? Bu kadınlar hangi yollardan geçmişler, hangi engelleri aşmışlardı? Gidecekleri yerlere nasıl vardıkları bir soruydu, nerede kaldıkları bir başka soru. Yaptıkları çalışmalarda peşinde koştukları sorular Türkiye ile ilgili neyi gösteriyordu, daha büyük çerçevede bilim dünyasında nereye, neye karşılık geliyordu bu çalışmalar? Bu kadınların yaptıkları işlerde Cumhuriyet tarihinin kuruluş yıllarına dair nasıl izler bulunabilirdi? En basit haliyle, bir kadını evinden çıkarıp hiç bilmediği yerlere götüren merakın, sabrın, gayretin ve cesaretin arkasında ne vardı?” sorularına cevaplar arandığını ifade etti.
Kitapta aile üyeleri, öğrencileri, meslektaşlarıyla ve alanların uzmanlarıyla bir dizi görüşme gerçekleştirildi. Kitapta daha önce yayımlanmamış fotoğraflar, belgeler, kayda geçmemiş, anlatılmamış ayrıntılar da yer alıyor.
Seçkide yer alan isimler ve alanları şöyle:
Fahire Battalgazi, 1902-1948, Zooloji; Leman Cevat Tomsu, 1913-1988, Mimarlık; Atıfe (Dacı) Dizer, 1916-2003, Paleontoloji; Halet Çambel, 1916-2014, Arkeoloji; Asuman (Berk) Baytop, 1920-2015, Botanik; Saadet Ergene Bayramoğlu, 1915-1997, Zooloji; Mübeccel (Belik) Kıray, 1923-2007, Sosyoloji; Cazibe (Arıç) Sayar, 1926-2021, Jeoloji, Paleontoloji; Behice Boran, 1910-1987, Sosyoloji; Fatma (Taşkıngöl) Başaran, 1921- 2008, Sosyal Psikoloji; Jale (Ogan) İnan, 1914-2001, Arkeoloji; Nuriye Pınar Erdem, 1914-2006, Jeoloji.
