Bursa'nın Mudanya ilçesindeki Giritli Mahallesi, 1800’lü yılların sonlarında yaşanan yangından sonra, İtalyan mimar Piçiretu tarafından yeniden planlanarak inşa edildi. Antik Yunan mimarı Hippodamos’un geliştirdiği, ızgara planlı mahalle, denize paralel 3 cadde ve bunları dikine kesen dar sokaklardan oluşuyor. Tüm evlerin denizi gördüğü mahalle, 18’inci yüzyıl İtalyan mimarisinin izlerini taşıyarak, zamanının ruhunu koruyor.
Mudanya ilçesindeki Giritli Mahallesi’ndeki evler, 1800’lü yüzyılın sonlarında yaşanan büyük yangının ardından kullanılamaz hale geldi. Mahalle, İtalyan mimar Piçiretu tarafından yeniden planlanarak inşa edildi. Antik Yunan mimarı Hippodamos’un geliştirdiği ızgara planına dayanan mahalle, bugün New York, Los Angeles ve Florida gibi ünlü şehirlerin mimarisiyle benzerlik gösteriyor. Dronla görüntülenen, denize paralel 3 cadde ve bunları dikine kesen dar sokaklardan oluşan mahallede, 18’inci yüzyıl İtalyan mimarisinin izleri görmek mümkün.
Tüm evlerin denizi gördüğü mahalle, manzarasının yanı sıra evlerdeki geometrik tavan süslemeleriyle de dikkat çekiyor. Sayısı 300’ü bulan Rum konağı, vitraylı pencerelerin önündeki bitkiler ve ahşap dokusuyla asırlık tarihini de bugüne taşıyor.
"Yeni bir mimari"
Yangının ardından dönemin yetkilileri ile bölgedeki Rum ve Müslüman Türklerin birlikte çözüm aradığını belirten Mudanya Lozan Mübadilleri Derneği Başkanı Hüseyin Türker, şunları söyledi:
“Mudanya’da Girit Mahallesi’nde büyük bir yangın çıktı ve bütün evler yandı. Burada kalan Rumlar ve Müslüman Türkler, yangının ardından mahallenin yeniden toparlanması için çare aradılar. Bunun için İtalyan Şehir Mimarı Piçiretu’yu getirdiler ve burada yeni bir mimari yaratıldı. Bu mimariyle birlikte, sokaklarda nereden bakılırsa bakılsın deniz görülüyor.”
"Evlerinin önünde denize girerlerdi"
Ayrıca, mübadele sonrası Girit’ten gelen dedelerinin izlerinin mahallede hala hissedildiğini ifade eden Türker, Giritli Mahallesi'nin mimari yapısının önemine dikkat çekerek, şöyle konuştu:
“Buradan giden Rumların ardından, dedelerimiz tarafından burada yapılan bazı kazılarda küllere rastlanıldı. Bu da burada çıkan yangını bizlere ispatlıyor. Ayrıca her sokağın denize çıkması nedeniyle, yazın insanlar denize girmek için yer aramaz, kendi evlerinin kapılarının önünde denize girerlerdi.”
Giritli Mahallesi’ndeki evlerin, tipik Rum mimarisini yansıttığını belirten Türker, şunları söyledi:
“Bu evler genellikle giriş katında 1 oda ve mutfak, 2’nci katında 2 oda, en üst katında ise yatak odaları olacak şekilde tasarlanmıştır. Zamanla bu evlerden bazıları restore edilirken, bazıları ise yıkılmıştır. Günümüzde ise irili ufaklı bu evlerden yaklaşık 300 adet bulunuyor.” (DHA)
