Ertuğrul Özkök: Türk sanat sosyetesinin en büyük galasından geriye kalan 2 görüntü

Türk sosyetesinin “gövde gösterisi” olarak kabul edilen İstanbul Modern Yıllık Galası, geçen cumartesi akşamı yapıldı.

Her yıl bu galayı “Türkiye’nin Met Galası” olarak yazmak istiyorum.

Ancak bir türlü yazacak bir açı bulamıyorum.

Önceki gecenin ayrıntılarını dün Şelale Kadak’tan okudum.

Çok ilginç ve renkli ayrıntılar yazmış.

Kırmızı halıda ne var diye baktım

“Tamam artık, bu defa yazacağım” diye düşünmüştüm…

Fotoğraflarını aradım.

Doğru dürüst bir fotoğraf yok.

Kırmızı halıda ne olmuş diye baktım…

Kapıda “İstanbul hatırasına” benzer bir İstanbul Modern hatırası türünden sıradan bir dekor bile yok.

Bula bula iki kare fotoğraf buldum.

Elif Dürüst’ün Instagram paylaşımı

İki kareden biri Elif Dürüst’ün kendi hesabından paylaşımı

Biri Elif Dürüst’ün kendi Instagram hesabından paylaştığı bir fotoğraf.

Hemen belirteyim.

Çok sevdim.

O gece için çok cüretkar bir tasarım

Rahatlıkla bu yılki Met Gala'nın kırmızı halısına yakışacak modernlikte.

Helal olsun dedim.

Elbise Cengiz Abazoğlu’nunmuş…

Paylaşımda üzerine “Hiç uslanmıyoruz ve mutluyuz” diye yazmış.

Çoğul yazdığına göre, onunla birlikte bu uslanmayan ve mutlu olan azınlık kim, merak ettim.

Ama içeriden fazla fotoğraf gelmediği için bulamadım.

İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı (sağda), eşi iş insanı Bülent Eczacıbaşı (solda), Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy (soldan ikinci) ve Eşi Pervin Ersoy (Fotoğraf: HT Kulüp)

Sorabileceğim tek soru: İstanbul Modern neden Met Gala olamıyor

Bu fotoğraf dışında çok uğraştığım halde yazabileceğim tek açı şu oldu:

“Beyaz Türk sosyetesinin en büyük Sanat Galası neden bir Met (New York Metropolitan Müzesi) galası gibi olamıyor?”

Bu yıl galaya kimler katılmış diye baktım.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy katılmış.

Bu ikinci yılı oluyor.

O nedenle güvenlik önlemleri biraz görünür haldeymiş.

Ersoy’un katılması bence hem müzenin hem de galanın geleceği açısından önemli.

Medyanın katılımı çok sınırlı kalmış

Tabii medyadan kimler katıldı merak ettim.

Kamuoyunca tanınan isimler pek yokmuş.

Medya katılımı genellikle masa satın alanların davet ettiği gazeteciler oluyordu.

Eskiden büyük medya grupları ikişer masa satın alır ve birini gruplarının önde gelen yazar ve televizyoncularına ayırırlardı.

Bu yıl medya grubu olarak sadece Demirören grubu varmış.

Anladığım kadarıyla onlar da gruplarından kimseyi davet etmemişler.

Sadece Hürriyet kültür ve sanat bölümünden İhsan Yılmaz ve Elif Ergu varmış.

Onun dışında artık bağımsız çalışan Şelale Kadak ve Songül Hatısaru’nun olduğunu öğrenebildim.

Taner Ceylan’ın "Cahide" adlı eseri

Geceden yansıyan ikinci kare: Cahide Sonku

İstanbul Modern galalarının bir özelliği de yardım müzayedeleri…

Bazı sanatçılar eserlerini bağışlıyor ve bunların satışından elde edilen para ile yetenekli çocuklar okutuluyor.

Gecenin müzayede ile ilgili bilgilerini Yahşi Baraz’dan ve Şelale Kadak’ın yazılarından öğrendim.

Müzayedeyi Maya Portakal Bitargil yapmış.

Bu yıl müzayedede iyi para toplanmış.

Taner Ceylan’ın yaptığı bir tablo milyon 9 milyon TL’ye satılmış.

Müzayede 1 milyondan başlamış 100 bin 100 bin yükselerek 9 milyona kadar çıkmış.

Tablonun adı “Cahide...” 2024 yılında yapılmış 100x85 tuval üzerine yağlıboya bir tablo.

Bir zamanların ünlü kadın oyuncusu Cahide Sonku’yu anlatan bir tablo.

Cumartesi gecesi yapılan galadan aklımda kalan ikinci kare işte bu.

Müzayedede ayrıca Ardan Özmenoğlu, Bettina Pousttchi, Burçak Bingöl, Candeğer Furtun, Chiharu Shiota, İnci Furni, İzzet Kerimar, Leyla Gediz, Mona Hatoum, Rana Begum’ün bağışladığı eserler de satılmış.

Taner Ceylan’ın Cahide’sine ve genç sanatçılara verilen 9 milyon lira, İstanbul Modern'in galasına damga vurdu

Çok güçlü bir kültür elçileri kadrosu var

Burası Türkiye’nin dünyaca en çok bilinen özel sanat kurumu.

Üstelik bunun da adı “Modern Sanat Müzesi…”

İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Ezcacıbaşı…

Bu müzenin kurulmasında ve bugüne gelmesinde onun büyük emeği var.

Tabii müzenin kültür elçilerinin katkılarını da unutmamak hazım.

Onlar da Cem Hakkı, Suzan Sabancı, Banu Çarmıklı, Esra Ekmekçi Çalıcıoğlu, Maya Portakal Bitargil, Raha Arkan Tabança ve Şeli Elvaşvili…

Bu cumartesi gecesi gala artık üçüncü kuşak Türk burjuvazisine geçmiş

Galaya katılanlardan aldığım bilgiye göre bu yıl katılımcıların çoğunluğu genç insanlarmış.

Yani gala artık Beyaz Türk burjuvazisinin kurucu neslinden üçüncü, hatta dördüncü kuşağından insanlara geçmiş.

Tahmin ediyorum onların çoğu değil, belki tamamı eğitimlerini Batı ülkelerinde yapmışlardır.

Hepsi modern sanatın gelişmiş ülke burjuvazilerinin gözünde tuttuğu yerin farkındadırlar.

Öyleyse, Türk sanat dünyasının bu “en ağırlıklı kesiminin bir anlamda sanat alanında gövde gösterisi yapacağı bu gala niye böylesine sönük…”

Dün baktım, doğru dürüst bir paylaşım bile yoktu.

Dediğim gibi galadan geriye Taner Ceylan’ın 9 milyon liraya satılan tablosu ile Elif Dürüst’ün elbisesinden başka hiç bir şey yoktu.

Türk burjuvazisi ürkekti, artık korkak oldu

Bana göre bu gala, Türkiye burjuvazisinin durumunu da çok iyi yansıtıyor.

Ürkek bir burjuvazi bizimki…

2003 yılında AKP iktidara geldikten sonra kendini ağır bir muhafazakâr muhasara altında hissetmeye başladı.

Bu da burjuvazideki ürkekliği korkaklığa çevirdi.

Onun sonucu da gönüllü bir muhafazakârlaşmanın sanat alanına bulaşması oldu.

İstanbul Modern Sanat Müzesi

Duvarlarında bir Tom of Finland tablosu beklemiyoruz ama...

İstanbul Modern Sanat Müzesi’nin adında “modern” kelimesi var ama, o modernite, tıpkı İstanbul Bienali küratörlüğü seçimindeki gibi adı konmamış bir otosansüre dönüşmüş.

Onlardan New York MIMA gibi, bir “Tom of Finland” tablosunu duvarlarına asmasını beklemiyoruz elbet.

Ama en azından bir Yüksel Aslan seviyesine upgrade edilebilirdi bu müzenin modernite anlayışı.

Bir wedding planner elinden çıkmış gibi gala

Bu yıl müzenin 20’nci yılı.

Bu gala 2009 yılından beri yapılıyor.

Ama aradan geçen 15 yıl içinde Çırağan Palas’ta bir “wedding planner’ın” (düğün planlamacısı) elinden çıkmış gibi olmaya devam ediyor.

Oysa aynı dönemde Met, bir kostüm tasarım galası olarak başlayan Met Gala’nın kırmızısı halısını, Oscar’ın kırmızı halısına nal toplattıracak seviyeye getirdi.

O kırmızı halı, bugün dünya modern tasarımının Showroom’u haline geldi.

Davetliler arasında niye Cem Adrian'ı, bir Can Bonomo’yu göremiyoruz

Met Gala, kurucu anne ve babalarının popüler sanata karşı snopluğunu kırdı.

Bugün artık o kırmızı halıda Raeggaeton müziğin bir numarası Bad Bunny’i görüyoruz. Lady Gaga’yı eş başkan olarak görüyoruz. Hip Hop’ın süper starları kırmızı halının da süper starları oluyor.

Biz niye bir Cem Adrian’ı, bir Can Bonomo’yu, Ezhel’i göremiyoruz o masalarda…

Hem galayı düzenleyenlere hem de masaları satın alanlara soruyorum…

Truman Capote'nin Jack Mitchell tarafından çekilen portresi (Fotoğraf: Vikipedi)

Cumartesi gecesi gözlerim her masada bir Truman Capote arardı

Gecele ait izlenimleri dinlerken aklıma şu soru geldi.

Acaba cumartesi gecesi orada bir Truman Capote olsaydı ne olurdu…

Hiç kuşkusuz onun yazacağı harika izlenimler…

Ve ondan yapılacak harika bir “Feud” dizisi çıkardı.

Bir zamanlar Selim İleri Türkiye’nin Truman Capote’si olmaya adaydı.

Cumartesi gecesi orada olsaydım, hınzır gözlerim onu her masada arardı.

Tabii onu davet etmeye cesaret edecek bir Türk burjuvasını da…

Diana Vreeland ve Anna Wintour gibi eş başkanlar

Nasıl yaptı bunu?

Diana Vreeland ve Pat Buckey gibi müthiş ve etkileyici moda dahilerini bir tür küratöre, eş başkana çevirerek.

Anna Vintour gibi 90’ların başında moda dergiciliğini devrimci bir anlayışla bambaşka hale getiren cesur ve gözü kara medya yöneticilerini bu galanın organizasyon işine sokarak...

Ve 40 yaşında ölen bir Alexander McQueen’in tasarladığı kostümleri, ölümünden hemen sonra inanılmaz bir küratörlük yaratıcılığıyla sergi haline getirip, dünyada sanat sergisi alanında yepyeni bir dönemi açarak.

Rıfat Özbek

Rıfat Özbek’i Mcqueen gibi sergilemek kimsenin aklına gelmiyor mu

Peki İstanbul Modern bu 15 yıl içinde ne yaptı?

Alexander Mc Queen, John Galliano, Hüseyin Çağlayan, Stella McCartney gibi 90’ların devrimci tasarımcılarını çıkaran Central St. Mertin mezunu Rıfat Özbek’in bir retrospektifini yapmak aklınıza gelmedi mi…

Londra’nın en elit kesiminin üyesi olduğu özel kulüpleri inanılmaz bir şekilde tasarımlayan Rıfat Özbek’e bir galanın küratörlüğünü teklif etmeyi düşünen bir vizyoner çıkmadı mı…

Böyle yapılmadığı için çok iyi niyetlerle yapılan sanat müzayedeleri, Mason localarındaki “dul kadın kesesi” görüntüsünden kurtulamadı.

İstanbul Modern, Türkiye’nin sanatta en güzel başarı hikâyelerinden biri

Oysa İstanbul Modern, Türkiye’nin sanat alanındaki en büyük başarı hikâyelerinden biri.

Eski binayı Renzo Piano gibi bir tasarımcıya emanet ederek dünyanın dikkatini çekmeyi başardılar.

Onu gerçekleştiren başta Oya Eczacıbaşı olmak üzere herkese benim de bir teşekkür borcum var.

Türkiye’nin modern sanata ve onun bize vereceği açık ufka her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var.

New York Modern Sanat Müzesi

İçerik olarak bir MoMA olamaz ama anlayış olarak geçebilir

Bu bina yapısı itibariyle benim gözümde New York’taki MoMA’dan daha güzel.

Önünden her geçişte “İçeriği itibariyle de niye onun kadar güzel olamasın?” diyorum.

Tabii içine konulacak eserler itibariyle demiyorum.

Bir MoMA’nın, bir Met’in yanına finansal olarak yaklaşmak bile çok zor.

Ama anlayış olarak onlar geçilebilir.

O nedenle, Türkiye burjuvazisinin bu tek gövde gösterisine daha iyi hazırlanması gerekir.

Konuşulmalı bu gala…

Artık kurucu anneler ve babaların rol paylaşımı gerekli

Bugün hem kendimize hem dünyaya, Türkiye’nin kendine zorla giydirmeye çalıştığı kötü elbisenin üzerimizde durmadığını anlatmaya ihtiyacımız var.

Bunun için de yaratıcı yeni nesil insanlara ihtiyacı var İstanbul Modern’in.

Onun artık kurucu anneler ve kurucu babaların dar çevresinden çıkıp, Türkiye burjuvazisinin iyi okumuş üçüncü kuşaklarının etkisinin hissedileceği bir açılım yapması zamanı geldi.

Çünkü kurucu anne ve babalar artık sanatta “müesses nizamın” temsilcisi olmaya başladılar.

Bu başarılı kurum, moderniteyi törpüleyen bir muhafazakarlaşma tehlikesinden kendini korumalı.

Siyasi alanda tamamen teslim olmuş bir Türk burjuvazisinin, hiç olmazsa modern sanat konusunda daha cesur olmasını bekleyebilir miyiz?

Sanmıyorum ve onlardan bunu bekleme hakkımız yok.

Zaten o nesil, İstanbul Bienali küratörlüğü konusundaki ürkek tavrı ile miadını doldurduğunu kendisi de kabullendi.

İstanbul Modern galasından

Yeni nesil bir sanat medyası da müzeye girmeli artık

Böyle bir geceye, bu hikâyeyi iyi anlatacak yeni nesil bir medya da girmeli.

Onların davet edilmesi masa sahiplerine bırakılmamalı.

Doğan Hızlan-Yekta Kopan, müesses nizamın hiç şüphesiz yetkin isimlerinin yanında modern sanatın yeni yönelimini kavramış medya da orada olmalı.

Mesela son 2 yılda modern sanat üzerine iki harika kitap yayımlayan bir Serdar Turgut…

Dünya modernitesini en modern eleştirel gözle izleyen bir Oray Eğin…

Mesela modern sanatı en iyi takip eden medya olan Aposto’nun yazarları...

Mesela Ömer Koç’un modern sanat koleksiyonundan derlenen sergisini çok farklı ve cesur bir anlatımla yazan Elif Soyseven gibi yeni nesil sanat yazarları…

O gecede böyle insanlar da olmalı.

Teması olmayan galalar ve sergiler artık demode

Ve şu modern bir gerçek…

Artık temasız hiçbir sergi ve gala dikkat çekmiyor.

Met, geçtiğimiz yıllarda, bir galasında sanatta unutulmuş olan “camp” kavramını yeniden gündeme taşıdı.

Bu yıl “Uyuyan Güzel; Uyanan Moda” temasını yerleştirdi merkeze.

Kısaca vasatlık zincirinin kırılma zamanı geldi.

Kimse inkar edemez.

İstanbul Modern bugün “eski Türkiye” diye küçümsenen bir dönemin yarattığı eserdir.

Adında “modern” kelimesi var.

Dolayısıyla “yeni Türkiye’nin” muhafazakar zihniyetine ayak uydurmak zorunda değil.

Tam aksine “yeni Türkiye’nin” yeni insanlarını da içine alıp modernleştirmeyi sürdürmelidir.