Ertuğrul Özkök: Hayatımda ilk kez üniseks tuvalete girdim ve ne gördüm?

Ertuğrul Özkök, eşinin adına gönderme yapan "Tansu'ya Mektuplar" başlığı altında yazdığı ve "newsletter" olarak paylaştığı yazılarında bugün Yıldız Holding'e bağlı Pladis'in yönetim merkezine yaptığı ziyaretten izlenimlerini paylaştı. 

Özkök'ün, "Hayatımda ilk kez üniseks tuvalete girdim ve ne gördüm?" başlıklı yazısı şöyle: 

Hayatımda ilk kez üniseks tuvalete girdim ve ne gördüm

Bugün size bir Türk şirketini anlatacağım.

Onu şöyle tarif edebilirim…

“Bir Türk grubunun sahip olduğu en büyük küresel şirket…”

Adı “Pladis…”

Yani Ülker Grubu'nun sahibi Yıldız Holding’in çikolata, bisküvi ve şekerleme alanında faaliyet gösteren şirketlerini bir çatı altında toplayan üst şirketin ismi.

Adını Pleidas takım yıldızından alıyor.

Merkezi Londra’da…

Yahu bu şirket tuvaletinden başlayarak mı anlatılır?

Şimdi diyeceksiniz ki böylesine küresel başarıları olan bir şirketi anlatmaya tuvaletinden mi başlanır.

Başlanır…

Çünkü bir şirketin modernitesini, kadının iş hayatındaki yerine bakışını ortaya koyan sembollerden biri bu.

Önce size “üniseks” tuvalet nedir anlatayım.

Kadın ve erkeğin ortak kullandığı tuvaletlere verilen isim bu.

Dünyada giderek yayılan yeni bir trend.

Apple Steve Jobs Merkezi'nde gördüğüm kadınlar tuvaleti

Neden derseniz şu örnekle anlatayım.

Bundan 5 yıl kadar önce Apple’ın Cupertino’daki yeni ve ultra modern binasında yeni ürünlerin tanıtımına  davetliydim.

Binanın Steve Jobs’un adını taşıyan kültür ve kongre merkezinde tuvalete gittim.

Erkek tuvaletinin önü bomboştu.

Kadın tuvaletinin önünde ise çok uzun bir kuyruk vardı.

Daha önce aynı manzarayı, Madrid’de bir Real Madrid-Atletico Madrid derbisinde devre arasında görmüştüm.

O günden sonra en az üç yazı yazdım kadın tuvaletleri üzerine.

Daha önce bir tek Pixar'ın merkezinde görmüştüm

Dünyanın birçok yerinde kamusal ve ortak çalışma, eğlenme mekânlarında mimarlar kadın tuvaleti sayısını hesaplamada doğru davranmıyor.

O nedenle kadın tuvaletlerinin önünde giderek uzayan kuyruklar ortaya çıkıyor.

Bunun çözümlerinden biri de “üniseks” tuvaletler.

Bunu maalesef Palo Alto ve San Francisco'nun birçok tech şirketinde de görmemiştim.

Gördüğüm tek yer Disney’in Pixar merkezindeydi.

Kadınların çalışacağı ve bazı yerlere gireceği düşünülmemişti

Bu yazıyı yazarken yeni çıkan "Meyhane İhtisas Kitabı” adlı çalışmada Pınar Öğünç’ün yazısından öğrendim.

Murat Belge’nin “Tarih Boyunca Yemek Kültürü" adlı kitabında bir zamanlar Lefter adlı meyhanede bir pisuvar haricinde kadınlar için tuvalet bile yokmuş.

Nereden nereye…

Uniseks tuvalete girdiğimde dikkatimi çeken üç şey

Bilebildiğim kadarı ile Türkiye’de ilk üniseks tuvaleti 2000’li yılların başında Eren Talu Su Otel’de yapmıştı.

Türkiye’de şimdi başka yerde var mıdır bilmiyorum, ama bir Türk şirketinin kontrolündeki bir binada ilk defa uniseks bir tuvalet gördüm.

Ve yine hayatımda ilk defa uniseks bir tuvalete girdim.

Ne mi gördüm?

(*) BİR: Ne de olsa utangaç bir Türküm, dolayısıyla bu ilk deneyimime başlarken içimden “ İnşallah içerde bir kadın yoktur’ diye geçidim. Ama vardı.

Ben biraz utandım, ama o gayet normal ellerini yıkamaya devam etti.

(*) İKİ: İçerde pisuvar yok. Biz erkekler için pisuvar dünyanın en pratik şeylerinden biridir. O nedenle bana biraz yadırgatıcı geldi. Ama sonra düşündüm ki bu son derece normal ve doğru.

(*) ÜÇ: Tabii ki pisuvarlar olmayınca kadınların da kullandığı bir tuvalete giriyorsunuz. Erkekler işerken biraz sallapartidir. O nedenle çok daha dikkatli olmalısınız ve hiç üşenmeden kapağı kaldırmalısınız.

Tabii arzu edene ayrı erkek ve kadın tuvaleti de var.

Şimdi geleyim geçen hafta bir gün geçirdiğim bu Türk şirketinin merkezini anlatmaya…

Kadın kotasına inanmayan şirkette üç başarılı kadın

Pladis Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker 2014 yılında verdiği bir mülakatta “Ben kadın kotasına inanmıyorum” demişti.

Ben de o görüşe katılanlardan biriyim.

Çünkü kadınların kotaya ihtiyaç duymadan bileklerinin hakkıyla nerelere gelebileceğini medya sektöründe yaşayarak gördüm.

Önemli olan kendine güvenen erkek yönetici takımının onların önünü kesmeye çalışmaması.

Nitekim ben oradayken dünyanın her yerinden gelmiş 50 yaş altı 40’a yakın kadın yönetici merkezde bir toplantıya katılıyordu.

Ayrıca Yıldız Holding’in sahibi olduğu dünyanın en güçlü çikolata markalarından Godiva’nın başında bugün Nurtaç Ziyal Afridi adlı genç bir Türk kadını oturuyor ve şirketi bütün dünya pazarlarında dev rakiplerinden pazar payı alır hale getirdi.

Ayrıca Pladis’in İnsan Kaynakları Bölümü Başkanı Fulya Frazer ve Londra’daki fabrikanın genel müdürü Katy Finlayson da şirketin başarılı kadın yöneticileri arasında…

Kadın kadar önemli bir başka konu çeşitlilik

Londra’da iki gün boyunca mağazaları gezerken dikkatimi çeken şeylerden biri “diversity” yani “çeşitlilik” kavramıydı.

Göçler, hayatın akışı artık birçok toplumu kozmopolit hale getiriyor.

İnsanlar işyerlerinde inançlı veya inançsız, o inançtan bu inançtan, o milletten bu milletten, şu renkten bu renkten, şu cinsel tercihten ötekinden bütün bir insan çeşitliliği içinde yaşıyor.

Pladis’in merkezinde de bu kavrama duyulan saygı her yerde hissediliyor.

Aynı şekilde fabrikalarda da müthiş bir insan çeşitliliği var.

Fransız sosyoloğu Edgar Morin 1980’li yıllarda “Gerçek medeniyetler ancak kozmopolit toplumlarda mümkündür” demişti.

Pladis’in merkezini gezerken bu sözün ne kadar doğru olduğunu hissettim.

Dünyanın en büyük ikinci bisküvi şirketinin tek katlı merkezi

Yıldız Holding İngiltere’nin en büyük bisküvi markası United Biscuits’i aldıktan sonra dünyanın üçüncü büyük bisküvi üreticisi haline geldi.

Sonra Jacobs adlı mini pizzalar üreten markayı ve Carr’s, Flipz, BN ve Verkade gibi birçok ünlü çikolata ve bisküvi markasını da alınca  dünya pazarındaki yeri iyice büyüdü ve ikinci sıraya yerleşti.

Küresel Türk şirketinin çok ünlü küresel komşuları

Pladis’in merkez yönetim binası Londra’nın biraz dışında gelişmekte olan bir iş bölgesinde.

Komşularının hepsi küresel markalar.

Disney’in Fox, Warner-Discovery, Coca Cola ve Starbucks’ın İngiltere yönetim merkezleri hep burada.

İş arasında Wimbledon finali seyreden çalışanlar

Binalar arasında büyük bir ortak alan var.

Burada hamaklar, koltuklar ve havuzlar bulunuyor.

O binalarda çalışanlar, ortaya konulan dev ekranda Wimbledon, Formula 1 ve Avrupa Kadın Futbol şampiyonası maçlarını seyredebiliyorlar.

Pladis’in merkezi bugüne kadar gördüğüm en modern işletme merkezi dersem inanıyorum ki hiç abartmış olmam.

Kapıda oturan bir "misafir ve çalışan menajeri"

Yönetim merkezi çok büyük bir tek kattan oluşuyor.

Kapıdan girişte büyükçe bir yuvarlak bar görünüyor. Bardan hemen önce bir masada, “Community Host Manager” unvanına sahip bir kadın yönetici oturuyor.

Görevi ziyaretçilerin ve çalışanların arzularını dinlemek ve mutlu olmalarını sağlamak.

Hiç kimsenin kendine ait masası yok

Bir başka görevi de şu:

Bu mekânda kimsenin özel masası yok.

Masalarda sadece monitorlar var ve isteyen çalışan gelip dizüstü bilgisayarını bağlayıp o masada çalışıyor.

Salonun orta yerinde büyükçe bir yatay ekran var. Bu ekranın üzerinde bütün masaların konumları gösteriliyor. İsteyen çalışan gelip boş masalara bakıyor ve ekrana dokunarak çalışacağı yeri işaretliyor.

Ayakta çalışmayı seven için inip kalkan masa

Masalar da ilginç.

Bazı çalışanlar ayakta çalışmayı tercih ediyorlar. Onun için bütün masalar aşağı ve yukarı doğru hareketli.

Mekânın her yerinde oturma salonu gibi koltuk takımları var.

İsteyen orada çalışıyor, görüşmelerini orada yapıyor.

Ayrıca kenarda kapalı küçük salonlar var.

Dev ekranda hangi haber kanalı açık

Bütün bunların orta yerinde ise gerçekten dev bir ekran görüyorsunuz. Oradan sürekli haberleri izleyebiliyorsunuz.

Tabii ki daha çok Bloomberg gibi ekonomik kanallar açık.

Yani burada performans, zamanınızı nasıl kullandığınızla değil, elde ettiğiniz sonuçla ölçülüyor.

Murat Ülker'in katında bir Kızıl Elma ve Che Guevara

Salonun duvarları Murat Ülker’in sanat anlayışını aynen yansıtıyor.

Çok güzel modern sanat eserleri ve heykelleri bulunuyor.

Bu arada Burhan Doğançay’ın 2008 yılında yaptığı “James Dean” kolaj tablosunu çok beğendim. Üzerinde James Dean, Che Guevara, Castro, Miles Davis portreleri vardı.

Ayrıca üzerinde Mao deseni ve onun sözleri bulunan bir başka tablo daha dikkatimi çekti.

Salona Türkiye damgasını vuran eser ise Murat Ülker’in küçücük mütevazı odasının hemen girişindeki heykeldi.

Ebru Döşekçi’nin bir heykeli.

Üzerinde “The Red Apple” yazıyordu.

Yani “Kızıl Elma…”

Patron katında en büyük oda kimin

Ofisin üst düzey yöneticilerinin odaları da çok küçük. Ama en küçüğü şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker’inki…

New York’ta Godiva’nın merkezindeki odası da aynen böyle çok küçüktü.

İkisinin ortak noktası ise duvarında asılı “Fenerbahçe” forması…

Şirketin CEO’su A. Salman Amin, daha önce Pepsi Co’da CMO (Pazarlamadan Sorumlu Başkan) , Johnson&Son şirketinde ise COO(Ticari Operasyonlardan Sorumlu Başkan) görevlerinde bulunmuş küresel çapta bir yönetici.

Ayakta çalışmayı seviyor.

Bu bölümdeki en büyük oda onun. Ama itiraf edeyim onun odası da benim Hürriyet’teki yönetici odamın yarısı kadar bile değildi.

Kraliçe'nin 70. yıl pastası için saraya giden CEO

Bu bölümde en dikkati çeken şeylerden biri “İngiltere Kraliçesi'nin 70’inci Jübile Yılı” için hazırlanan pasta.

United Biscuits’in markası McVitie’s  200 yıldan beri Kraliçe'nin resmî tedarikçisi.

Saray bu jübile için kesilecek pastayı da onların yapmasını istemiş.

Onun da hikâyesini dinledim.

Şirketin CEO’su Salman Amin sırf bu pastayı görüşmek için Buckingham Sarayı’na davet edilmiş ve pasta oradan gelen istekler doğrultusunda hazırlanmış.

Beş katlı jübile pastası için kaç saat harcandı?

Beş katlı bir pasta hazırlanmış.

Bunun için 5 pastacı 1000 saate yakın çalışmış ve pasta Kraliçe’nin 70’inci yıldönümünden hemen önceki hafta sonu Buckingham Sarayı’na teslim edilmiş.

Kraliçe'nin hayat ağacının köklerinde ne var?

Jübile pastasının adı “Hayat Ağacı…”

En üstünde ağacın dallarını ve yapraklarını görüyorsunuz.

En altında ise çikolatadan kökleri var.

Üzerini Kraliçe'nin en sevdiği çiçekleri temsil eden şekerlemelerle donatmışlar.

Kraliçe'nin halkı günde kaç milyon Mcvitie's bisküvisi yiyor?

Pladis merkez ofisinin duvarlarına ilginç bazı rakamların verildiği posterler asılmış…

(*) İngiltere’de her gün 4.4 milyon McVite’s bisküvi yeniyormuş.

(*) Dünyada her yıl 1 milyon Çokokrem dilimi satıldığını biliyor muydunuz?

Türk şef 30'a yakın milletten insana nasıl bir menü hazırlar?

Pladis yönetim merkezinin her şeyi o devasa katta.

Burada verilen kahve ve içecekler, yemekler çalışanlar için bedava.

Merkezin bir de Türk aşçısı var.

Bize öğle yemeği için öylesine zengin bir büfe hazırlamıştı ki şaşırdım.

Parmesan ve mozarella peyniri de vardı, yalancı sarma ve falafel de…

Şirkette 30’a yakın milletten insan çalışınca ortaya çok ilginç bir dünya mutfağı çıkmış.

Duvarda resmini gördüğüm Sir ve Lordlar ile tek başına bir patron

Murat Ülker

Ofisi ziyaretimiz bittiğinde Murat Ülker’i tam orta bir yerde tek başına çalışırken gördüm ve fotoğrafladım.

Onun çalışma masası bu ve kullandığı tek araç da elindeki akıllı telefon.

Hali tavrı, kılık kıyafeti, çalışanlarla ilişkileri bakımından İngiltere’nin bu 200 yıllık şirketinin duvarlarda asılı resimlerde gördüğüm Sir veya Lord unvanlı patronlarından o kadar farklıydı ki…

Ama değişen dünyanın vizyoner yeni patron tipi herhalde adının başında Sir unvanı olmayan bu yeni insanlar olacak dedim.

Zaten fotoğraf her şeyi anlatıyordu…