Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası ile ilgili çıkışları sonrası dolar rekor üstüne rekor kırarak 2.52’ye fırlarken reel sektörün döviz borcu da döviz açığı da katlanarak büyüdü. Merkez Bankası’nın en son açıkladığı Kasım 2014 verilerine göre reel sektörün 282 milyar 327 milyon dolarlık döviz borcu bulunuyor. Bu rakam Kasım 2014 dolar kuruna (2.23 TL) göre 629 milyar 589 milyon lira iken bugünkü kurla (2.52 TL) hesap edildiğinde 711 milyar 464 milyon liraya çıkıyor. Buna göre şirketlerin döviz borcu sadece kur farkından 81 milyar 875 milyon lira arttı. Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın maliyeti resmi açıklamalara göre 1 milyar 370 milyon lira. Buna göre, kur farkı nedeniyle şirketlerin artan borç miktarı 59.76, artan döviz açığı da 37.9 saraya karşılık geliyor.
Cumhuriyet’ten Pelin Ülker’in haberine göre, reel sektörün döviz açığında da benzer bir tablo söz konusu. Kasım 2014 verilerine göre şirketlerin 282 milyar 327 milyon liralık borcuna karşılık 103 milyar 127 milyon liralık döviz varlığı bulunuyor. Reel sektör döviz borcunun yüzde 36.5’ini karşılayabiliyor. Özetle şirketler 179 milyar 200 milyon dolarlık borcunu karşılayacak varlığa sahip değil. Bu kadarlık bir döviz açığı da Kasım 2014 dolar kuruna göre 399 milyar 616 milyon lira iken bugünkü kurla 451 milyar 584 milyon lirayı buluyor. Buna göre reel sektörün döviz açığı 4 aylık kur farkından 51 milyar 968 milyon lira büyüdü.
Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın maliyetinin resmi açıklamalara göre 1 milyar 370 milyon lira olduğu düşünülürse, kur farkı nedeniyle şirketlerin artan borç miktarı 59.76, artan döviz açığı da 37.9 Ak Saray’a karşılık geliyor.
Erdoğan, Suudi Arabistan’a gerçekleştireceği resmi ziyaret öncesi Atatürk Havalimanı’nda yaptığı açıklamada, bir puan faizin ülkeye maliyetinin 2.5 milyar dolar olduğunu vurgulayarak “Faiz lobisinin tehdidi var” demişti. Ancak rakamlara göre yüksek döviz borcu altında ezilen şirketlerin kur artışı kaynaklı zararı daha yüksek. Dolar 1 kuruş arttığında reel sektörün döviz borcu 2 milyar 823 milyon lira artıyor.
Piyasa uzmanlarına göre doların yükselişi sürecek. Bu da zaten ağır borç yükü altında olan şirketleri daha kötü günlerin beklediğinin sinyalini veriyor. Kurun yükselmesiyle bir şirketin borcu adeta domino taşı gibi diğer şirketlere de yansıyor. 1994 ve 2001 krizinde kurdaki artış, borçlu birçok şirket için, aldıkları döviz kredileri oranında ciddi bir sorun oluşturmuştu. Merkez Bankası verilerine göre 2002’de 31 milyar 638 milyon dolar olan döviz borcu, son 12 yılda 250 milyar 689 milyon dolar arttı. Bu da 7.9 kat artışa denk geliyor.
