ASKERİ HAKİMLER TASARISI TBMM BAŞKANLIĞINDA TBMM (A.A)

-ASKERİ HAKİMLER TASARISI TBMM BAŞKANLIĞINDA TBMM (A.A) - 18.03.2011 - Anayasanın daha önce Türk Silahlı Kuvvetleri ve Askeri Yargı ile ilgili maddelerinde yapılan değişiklikler kapsamında yeniden düzenlenen Askeri Hakimler Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı TBMM Başkanlığına sunuldu.  Tasarı ile askeri hakimlerin sicilleri, atamaları, rütbe terfii ve kademe ilerlemeleri, birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olma şartları, özlük hakları, hukuki sorumlulukları, haklarında verilebilecek disiplin cezaları ile haklarında yapılacak soruşturma ve kovuşturma usulleri yeniden düzenleniyor.  Tasarıya göre, Yüce Divan'da yargılanacak asker kişilerin görevleriyle ilgili suçlar nedeniyle soruşturma açılmasına, genelkurmay başkanı, kara, deniz ve hava kuvvetleri komutanları hakkında başbakan; jandarma genel komutanı hakkında ise içişleri bakanı karar verecek.  Görevleriyle ilgili suçlarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde, genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanları hakkında başbakan; jandarma genel komutanı hakkında içişleri bakanı araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek. Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği denetim elemanları eliyle de yaptırılabilecek.  Askeri Hakim Kanunu'nda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun tasarısına göre, diğer kaynaklardan temin edilen askeri hakim adaylarında aranan yaş sınırı, muvazzaf subay kaynağından temin edilecek askeri hakim adayları için de aranacak. Askerlik hizmetini yapmış kişilerin de askeri hakim adayı olabilmesine imkan sağlanacak. Bu kişiler de kıdem ve kademe ilerlemesi yapabilecek. Askeri mahkeme kadrolarında görev yapan askeri hakimler ile askeri savcılara idari sicil verilmesi uygulamasına son verilecek. Askeri hakim veya askeri savcıların yaptıkları işlem ve verdikleri kararlar nedeniyle, görev yerleri ve statüleri değişse bile haklarında sonraki yıllarda da mesleki sicil notu verilebilecek. Herhangi bir nedenle mesleki sicili bulunmayan askeri hakimlerin sicil şartı aranmaksızın kademe ilerlemesi yapılabilecek.  Birinci sınıf hakimliğe geçebilmek için binbaşı rütbesinde bulunma zorunluluğu kaldırılacak, askeri hakimlik mesleğinde 12 yılın doldurulması şartı aranacak. -DİSİPLİN CEZALARI YENİDEN İNCELENEBİLECEK- Askeri hakimler, ilgili kuvvet komutanlığının teklifi üzerine Milli Savunma Bakanlığınca atanacak. Askeri hakimlerin sıkıyönetim askeri mahkemelerinde görevlendirilebilmelerine imkan tanıyan düzenleme yürürlükten kaldırılacak. Askeri hakimler ek ödeme, mali, sosyal hak ve yardımlar ile özlük hakları bakımında eşiti hakim ve savcılar hakkında hükümlere tabi olacak. Somut delillere dayanan isimsiz ve ihbarsız ihbar ve şikayetler hakkında da araştırma ve inceleme yapılabilecek. Şikayetten vazgeçilmesi halinde bile başlatılmış olan disiplin soruşturması sonuçlandırılacak. Askeri hakimlerin, görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında işledikleri suçlar ile askeri yargıya tabi suçlarından dolayı haklarındaki kovuşturma, Askeri Yargıtayda yapılacak.  Askeri hakimler, genel yargıya tabi şahsi suçlarında, sivil mahkemelerde yargılanacak. Askeri hakimler aleyhinde açılan davalar da sivil mahkemelerce görülecek. Bu hakimler hakkındaki disiplin cezaları yeniden incelenebilecek. Askeri hakimlere, askeri görev verilemeyecek. Askeri hakimler, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce haklarında verilmiş disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurabilecekler. Bu hakimlerin, askeri mahkemelerdeki dava dosyaları da Askeri Yargıtaya gönderilecek. -ASKERİ YARGITAYDAKİ DAİRE SAYISI- Askeri Yargıtayda daire sayısının ''Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi'' şartına bağlı olmaktan çıkarılacak. Birinci sınıf askeri hakimler, hangi rütbede olursa olsun Askeri Yargıtay üyesi olabilecek. Kolordu, Ordu ve Kuvvet Komutanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı teşkilatında askeri mahkeme kurulması zorunluluğu kaldırılacak. Genelkurmay Başkanlığının bulunduğu yerde Milli Savunma Bakanlığınca bir askeri mahkeme kurulacak. Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen, askeri suçlara ilişkin davalara bakacak. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ilişkin tüm davalar, adliye mahkemelerinde görülecek. Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları, Jandarma Genel Komutanı, ve askeri hakim sınıfına mensup generaller ve amiraller dışındaki general ve amiraller, askeri mahkemelere tabi suçlarından dolayı özel olarak yetkilendirilen, Genelkurmay Başkanlığının bulunduğu yerde kurulan askeri mahkemede yargılanacak.  Tasarıda ayrıca, Anayasada yapılan değişiklikle askeri mahkemeler ile bulundukları yerdeki komutanlık veya askeri kurum amirliği arasında idari bağlantı kalmaması nedeniyle yetki belirlemeleri de yeniden düzenleniyor. Tasarıya göre, şüpheli veya sanığın tutuklanmasından yakınları ile mensup olduğu askeri birlik veya askeri kurum amiri derhal haberdar edilecek. Tutuklama kararına karşı şüpheli, sanık veya askeri savcı, tutuklama isteminin reddine dair karara askeri savcı yedi gün içerisinde itiraz edebilecek.  Cumhuriyet savcılıklarına veya zabıta makam ve memurlarına yapılacak askeri yargıya tabi suç ihbar ve şikayetleri yetkili askeri savcılığa gönderilecek. Cumhuriyet savcıları, zabıta makam ve memurları, askeri amirler, askeri savcının işe el koymasına kadar eylemin sübut vasıtalarının ve delillerinin kaybolmasını önleyecek tedbirleri alacak.  Askerlerin, askeri yargıya tabi suçlarında soruşturma ve kovuşturma yapılması, teşkilatında adli müşavirlik bulunan kıta komutanı veya askeri kurum amirinin soruşturma izni vermesi şartına bağlı olacak. Soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı askeri savcı ve şikayetçiye, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde itiraz edebilme hakkı tanınacak.  Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlarla veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde askeri savcılara derhal soruşturmaya başlama yetkisi verilecek.  Askeri savcılar, ancak hakim tarafından yapılabilecek olan bir soruşturma işlemine lüzum görürlerse, bu istemlerini bulundukları yerdeki veya soruşturma işleminin yapıldığı yerdeki askeri mahkemeden yoksa sulh ceza hakiminden talep edecek.  Kıta komutanı ve askeri kurum amirinin askeri savcılık tarafından verilen görevsizlik ve yetkisizlik kararlarına itiraz yetkisi kaldırılacak. Kanun yolları, askeri savcı, şüpheli, sanık, katılan ve katılma isteği karara bağlanmamış, reddedilmiş veya katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar görenlere açık olacak. Askeri savcı, şüpheli ve sanık lehine de kanun yollarına başvurabilecek. Kıta komutanı veya askeri kurum amirinin kanun yollarına başvurma yetkisi kaldırıldı. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte askeri mahkeme ve savcılıklara tahsis edilmiş bina, malzeme, araç ve gereçler ile kalem teşkilatlarında görevli personel altı ay içerisinde başka bir işleme gerek kalmaksızın Milli Savunma Bakanlığına devredilecek. Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin kadroları, hiyerarşik bir bağlantı olmaksızın Milli Savunma Bakanlığı kadrolarında gösterilecek. Bu madde ile mahkemenin, idari makamların emrinde görev yapan bir birim olarak değerlendirilmesinin önlenmesi amaçlandı. -YAŞ KARARLARINA YARGI YOLU- Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin yargı denetim yetkisinin sınırı genişletilerek, YAŞ'ın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararları, sıkıyönetim komutanlarının Sıkıyönetim Kanununda yazılı tasarrufları, Milli Savunma Bakanı'nın, askeri hakimler hakkında verdiği disiplin cezaları, disiplin amirlerince TSK'da görevli sivil memurlar hakkında verilen tüm disiplin cezaları yargı denetimine açılacak.  Daireler Kurulu, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin daireleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıkları ile temyiz incelemelerine bakacak.  Aynı dilekçe ile dava konusu yapılan idari işlem ve eylemler, birden fazla dairenin görev alanına giriyorsa dava, sonuçları itibarıyla kapsamlı olan işlem veya eyleme bakmakla görevli olan dairede görülecek. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi dairelerinin, nihai kararlarına karşı tebliğ tarihini izleyen otuz gün içerisinde temyiz yoluna başvurulabilecek. Temyiz istemleri, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına hitaben yazılmış dilekçelerle yapılacak.  Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş ihlal kararları yargılamanın yenilenme sebebi sayılacak. Daire kararlarına karşı temyiz yolu açılması nedeniyle yalnızca Daireler Kurulu kararlarına karşı kararın düzeltilmesi isteminde bulunulabilecek. Yargılamanın yenilenmesi veya kararın düzeltilmesi isteklerinin reddi halinde talepte bulunanlardan para ceza alınmayacak.  Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte henüz kesinleşmemiş olan kararın, düzeltilmesi istemleri temyiz hükümlerine tabi olacak ve temyiz incelemesi için Daireler Kurulu'na gönderilecek. Bu davalarla ilgili olarak kararın düzeltilmesi dilekçesi temyiz dilekçesi yerine geçecek.