Irak'ın kuzeyinde bulunan Musul vilayetine bağlı Başika kasabası, Türkiye'nin bölgedeki askeri varlılığını artırmasıyla birlikte ülke ve dünya gündeminde önemli bir yer edindi.
Adı ilk olarak, Türkiye'nin Peşmergelere eğitim vermek için bölgede bulunan askeri birliğe takviyede bulunmak için 600 asker ile tank göndermesi üzerine duyulan Başika'daki askeri üs, Türkiye'nin Irak'ın talepleri üzerine askeri güçleri yeniden tanzim etme kararı üzerine IŞİD'İn saldırısına uğradı.
IŞİD'in Başika'daki kampa düzenlediği saldırıda, Musul Ulusal Muhafız Gücü'nden iki asker hayatını kaybetti, 4 Türk askeri de yaralandı. Türkiye'den yetkililer, saldırıdan sonra yaptıkları açıklamada, "IŞİD saldırısının Türkiye'nin güvenlik kaygılarını haklı çıkardığını" belirtti. ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden ise Türkiye'nin Irak'taki askerleri geri çekmesi gerektiğini söyledi.
Türkiye Başika'da ne yapıyor?
BBC Türkçe'den Rengin Aslan, "Başika'da yaşananların ne anlama geldiğini ve Türkiye'nin Başika'da ne yaptığını, neden yeni asker sevkiyatına ihtiyaç duyduğunu uzmanlara sordu. Aslan'ın haberi şöyle:
Eski Ninova Valisi ve Başika kampının sorumlusu komutan Athil al-Nujaifi Türkiye'nin Aralık'ın başında bölgeye daha fazla asker sevk etmesinin nedeninin kampa yönelik yeni tehditler olduğunu söylüyor.
Telefonda BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Nujaifi, "Son haftalarda kampa yönelik daha fazla tehdit olduğu duyumu aldık. Bu nedenle Türkiye'den yeni asker sevkiyatı yapıldı" diyor.
"Kampı koruyan askerlerin çekilmesinden sonra DAEŞ bu krizden faydalandı"
Kampa iki gün önce yapılan IŞİD saldırısını ise şöyle yorumluyor: "Kampı koruyan askerlerin çekilmesinden sonra DAEŞ bu krizden faydalandı. Kampa saldırdılar, çünkü kampı koruyacak olan ek askeri birlikler artık yoktu. Bu yüzden DAEŞ saldırdı ve askerlerimizi öldürdü."
Nujaifi kampta Iraklı güçlerin eğitiminin daha önce Amerika ve Kanada tarafından yapıldığını ancak Mart ayından beri Türklerin eğitim faaliyetlerini yürüttüğünü belirtiyor.
Bağdat'ın tutum değiştirmesinin nedeni İran
Türkiye'nin buradaki askerleri eğitmesi için ilk adımların geçen yılın Kasım ayında atıldığını belirten komutan, o dönem Irak merkezi hükümetinin de bunu desteklediğini ve eğitim birliklerinin ancak bu şekilde Irak'a geldiğini söylüyor. Irak merkezi hükümetinin duruşundaki değişimi ise "Bağdat üzerindeki Şii ve İran etkisinin artmasıyla" açıklıyor.
Peki Türkiye burada kimi eğitiyor? Bu eğitilenler ne yapıyor?
Nujaifi, kampta "Ezidi, Kürt, Şii ve Hristiyanların da var anca elbette çoğunluğu Müslüman" diye açıklıyor dağılımı. Bugüne kadar 5 bin kişinin Türkiye tarafından eğitildiği belirtiyor. Eğitilenlerin bir kısmı kampta kalmaya devam ediyor. Bir kısmı ise IŞİD'den kurtarılan bölgelere gönderiliyor. Bazıları ise ihtiyaç durumunda çağrılmak üzere evlerine gönderiliyor.
Peki Türkiye için Başika neden önemli?
2002-2008 arası Türk Silahlı Kuvvetleri'nde görev yapan analist Metin Gürcan bunun Türkiye açısından Musul'u kaybetmeme çabası olduğunu söylüyor. Yine de mezhepsel bir politika olduğunu söyleyerek Türkiye'nin bu çizgisini eleştirdiğini belirten Gürcan, Türkiye'nin giderek daha fazla yerel olayların içinde kaldığına dikkat çekiyor.
Gürcan, "Osmanlı’nın da siyaseti mezhepler üstüydü ve yerel konulara girmezdi. Bence bunu yapamadılar. Ama geri adım da atamıyorlar. Sahadaki gerçekliği değiştirme, gerçeği bükme gücünüz de yok. Hal böyle olunca yereldeki angajmanları geri dönüyor" diyor.
"Abadi iç siyasi kaygılarla böyle bir yola girme mecburiyetini hissetti"
Ekonomik ve Dış Politika Araştırma Merkezi (EDAM) Başkanı Sinan Ülgen ise, Irak'ın gösterdiği tepkinin iç dengeler ve İran etkisi ile açıklıyor. "Maliki çok tepki gösterdi. Abadi de iç siyasi kaygılarla böyle bir yola girme mecburiyetini hissetti" diyor.
Ülgen ayrıca bunun “Hem Bağdat hükümeti hem de Barzani ile birlikte geliştirilen bir eğitim programı” olduğunu söylüyor ve Bağdat’ın tepkisinin arkasında “İran olduğu muhakkak” diyor.
Amerika'nın tepkisiyle ilgili olarak ise baştaki tepkisinin son tepkisinden farklı olduğunu vurguluyor. Zira ABD önce Türkiye’nin sevkiyatının koalisyon güçleri dahilinde olmadığını söylemişti. Daha sonra Biden ise, Türkiye'nin askerlerini çektiğini açıklamasından sonra, "Türkiye askerlerini çekmeli" demişti.
Biden'ın açıklamasına atıfta bulunan Ülgen, "ABD’nin açıklamasını ben de açıklamakta güçlük çekiyorum. Zaten Türkiye oradan bazı kuvvetlerini çektiğini ifade etti. Türkiye oraya ne gönderdi, ne kadarını çekti, bunu bilmediğimiz için Amerika’nın tepkisini yorumlamakta zorlanıyoruz. Bu mesajın altında yatan şey Türkiye az asker çekti ve Amerika daha fazlasını çekmiş olabilir. Ancak gerçekten ne olduğunu bilmiyorum. Bunlar ihtimaller" diyor.
