Hülya Karabağlı / ANKARA
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun Anayasa’nın başlangıç bölümüne ilişkin bugünkü görüşmelerinde AKP, CHP’nin taslak metninde Amerikan, Fransız, Yunanistan gibi birçok ülkenin Anayasası’nda yer alan ‘Direnme Hakkı’ önerisini, ‘Darbelere zemin oluşturabileceği’ gerekçesiyle karşı çıktı.
MHP’li Faruk Bal da, “Direnme Hakkı; kaotik bir durum yaratabilir” diyerek AKP’nin karşı çıkışına destek verdi.BDP, CHP’nin, ‘çağdaş uygarlık’ ve ‘kültürel çoğunluk’ kavramlarını Mustafa Kemal Atatürk’le bütünleştirmesine karşı çıktı. Dersim Şeyh Said, olaylarını hatırlatan BDP, Atatürk’ün isminin geçmediği, ‘çağdaş uygarlık’ ve ‘kültürel çoğunluk’ ifadesinin doğru olabileceğini söyledi. MHP ise ‘türklük’ ifadesine vurgu yaptı. Hiçbir parti diğeriyle anlaşmadı. AKP’nin, ‘Başlangıç’ metni ve madde başlıklarının anayasa metninden sayılamayacağına ilişkin önerisi var. AKP’liler, Anayasa Mahkemesi’nde görülen davalarda ‘ Başlangıç’ metninin Anayasadan sayılması yüzünden yaşanan zorluklara işaret ediyor.
‘Atatürk’ün çağdaş uygarlık’ işareti
CHP Anayasa Komisyonu Üyesi Rıza Türmen, BDP’nin, Atatürk’ün çağdaş uygarlık seviyesi ile bütünleştirilmesine karşı çıkmasının doğru bulmadıklarını söyledi. “Atatürk o sözü ile geleceği göstermiştir. Geleceği işaret etmiştir” diyen Türmen, “Bu söz Atatürk’le bütünleşen bir sözdür. Atatürk 1920’lerde geleceği işaret etmiştir” dedi.
‘Direnme Hakkı, zulmeden iktidarlara karşıdır’
CHP’li komisyon üyesi Atilla Kart da, taslak metne koydukları ‘Direnme Hakkı’ önerisinin, “Halkına zulmeden iktidarlara karşı da bir hak tanıdığını” söyledi.
Bengi Yıldız'ın 'cezası kaldırıldı'
Anayasa Uzlaşma'da BDP kanadında sürpriz bir gelişme yaşandı. Yanında bir kadınla tatlil görüntüleri basına yansıyan eski milletvekili Bengi Yıldız, komisyonun BDP kanadında iş başı yaptı. Görüntüleri yüzünden milletvekilliği listesine girmediği söylenen Yıldız'ın son durumu 'cezası kaldırıldı' biçiminde yorumlandı. Yıldız, son iki toplantıya katıldı.
Siyasi partilerin üzerinde anlaşamadıkları ‘Başlangıç’ metni önerileri şöyle:
AKP’nin önerisi
Herkesin insan haysiyetinden kaynaklanan evrensel hak ve hürriyetlere sahip olduğu inancıyla her türlü ayrımcılığı reddeden, kültürel zenginliğimizin kaynağı olan etnik ve dini farlılıklarımıza saygı duyarak müşterek tarihimiz ve değerlerimiz etrafında birlikte yaşama arzusuyla hareket eden biz Türk Milleti; demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğüne dayanan bu Anayasayı egemen irademizin ifadesi olarak kabul ve ilan ederiz.
CHP önerisi
Çatalhöyük’ten bu yana toprağı yoğurup, uygarlığı inşa eden, bin yıldır dostlukla yaşayan; Balkanlardan, Kafkaslardan, Orta Asya’dan, Mezopotamya’dan yollara düşen, Anadolu’da buluşan kadim uygarlıkların mirasçısı olan Türkiye Cumhuriyeti Ahalisi;
Çanakkale’de, Sakarya’da, Afyon’da, “İstiklal Destanını” dünyaya haykırmış, mazlum uluslara rehber olmuş; Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde her türlü ayrımcılığı reddederek, farklılıkları ve kültürel çoğulculuğu, ulusal bütünlük anlayışı içinde zenginliklerin kaynağı olarak kabul eden eşitlik anlayışıyla ve “Türk Ulusu” adıyla;
İnsan onuruna, insan haklarına, hukukun üstünlüğüne, sosyal adalete, katılımcı ve çoğulcu demokrasi anlayışına dayalı laik Cumhuriyetin kurum ve kurallarını düzenleyen; tarihi ve kültürel mirasımızla çevre değerlerimizi koruma ve yaşatma amacı taşıyan bu Anayasayı ortak iradesi ile oluşturmuş;
Köken, dil, cinsiyet, inanç ayrımı yapmaksızın, bize yadigar olan, “Türkiye” adıyla andığımız bu güzel ülkeyi yurt edinmiş nesiller olarak;
'Ay yıldızlı' bayrak altında;
Egemen irademizin ve Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün “çağdaş uygarlık hedefi” ile “ebedi barış idealine” bağlılığımızın ifadesi olarak;
Seçilmiş Temsilcilerimizle birlikte, bu Anayasayı kabul ediyor, ilerleyen bilimin ışığında, sürekli değişen dünyanın gereklerine uygun olarak, yurttaşlar arasında dayanışma ve gönüllü birlikteliğe dayalı bir anlayışla;
Gelecek kuşakların özgürlüğü, huzur, refah ve mutluluğu için;
Bu Anayasa’ya sahip çıkacakları ve meşruiyetini yitirmiş herkese karşı direnme hakkını kullanacakları inancı ile, gelecek kuşaklara emanet ve tevdi ediyoruz.
MHP önerisi
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde yapılan Kurtuluş Savaşı ile kurulan Türk Devleti’nin, ezelden beri hür yaşamış Türk Milleti’nin ve Aziz Türk Vatanı’nın ebediyen varlığı, bağımsızlığı, bölünmez bütünlüğü ve egemenliğin kayıtsız şartsız millete aidiyeti ilkeleri üzerinde inşa edilen bu Anayasa;
Türk vatandaşlarının insan şeref ve haysiyetine dayalı temel hak ve hürriyetlerini, herkesin hukuk önünde eşitliğini ve hiç kimseye hiçbir sebeple ayrımcılık yapılamayacağını hukuk devleti ve demokratik toplum düzeni gereklerine uygun olarak teyit eder.
Bu anayasa özü ve sözü ile birlikte yorumlanır ve uygulanır.
Bu anayasa, inşa ettiği kültür ve medeniyet değerleri ile insanlığın evrensel değerlerine katkıda bulunan Türk Milleti’nin gelecek nesillerine, milli birlik ve kardeşlik duygusuyla ve sadakatle bağlı kalmak üzere emanet edilir.
BDP önerisi
Biz Türkiye Halkı,
Bütün bireylerin ve halkların, evrensel insan hak ve özgürlüklerine sahip olduğu inancını taşıyoruz. Irk, dil, din, mezhep, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken ve benzeri hiçbir ayrım yapmaksızın herkesin eşit olduğunu kabul ediyoruz. Türkiye’de yaşayan tüm farklı kimlikler, kültürler, diller ve inançlar bu anayasanın güvencesi altındadır. Farklılıklarımızı, toplumsal bütünlüğümüzün harcı olarak görüyoruz. Bütün eylemlerinde adaleti gözetmesini ve her durumda insanların hak ve özgürlüklerini güvence altına almasını devletin temel görevi sayıyoruz. Ebedi barış idealini taşıyan bireyler ve topluluklar olarak meşru müdafaa halleri dışında savaşı ve başka halkların özgürlüğüne karşı güç kullanmayı reddediyoruz.
İnsan onurunu, hukukun üstünlüğünü, özgürlüğü ve eşitliği esas alan, doğanın dengesini koruyarak doğayla uyumlu bir birlikteliği gözeten ve herkesin mutlu bir şekilde yaşamasını hedefleyen demokratik bir düzen kurmayı hedefliyoruz. Bu anayasayı da bu değerlere bağlılığımızın ve birlikte yaşama irademizin bir beratı olarak kabul ve teyit ediyoruz.
