Kış sebzelerinin belki de en sevileni olan ıspanak, pek çok yararı ile sık sık gündeme gelirken kimi zaman tatsız haberlerin konusu da olabiliyor. ‘Ispanak yedi zehirlendi’ gibi başlıkların ardında ise aslında başka bir ot yatıyor. Yaklaşık bir ay önce Giresun’da 6 kişinin Ispanak yedikten sonra Zehirlenme belirtileri gösterdi. Aynı işletmede çalıştığı belirlenen ve derhal tedaviye alınan 6 kişinin ardından valilik ise halkı dikkatli olmaları konusunda uyardı. Ispanağa karşı korku yaratan bu olayın ardından ise İl Sağlık Müdürü Dr. Muhammet Bulut, “Zehirli olan ıspanak değil, güzelavrat otu” açıklamasında bulundu.
Peki zehirlenmelere sebep olan güzelavrat otu ile ıspanağı nasıl ayırt ederiz? Ispanak başka hangi zehirli otlarla karıştırılabiliyor? Sadece ıspanaktan zehirlenmek mümkün mü? Güzelavrat otunun ıspanağın arasına karışması ne gibi komplikasyonlar yaratır? Hürriyet'ten Gaye Kobal'ın haberine göre, Toksikolog Dr. Aynur Şahin ve Gıda Mühendisi Handan Doğan akıllardaki soru işaretlerini giderdi.
"Eczacılık ve tıpta büyük öneme sahip"
Son birkaç yıldır güzelavrat otu olarak da bilinen Atropa Belladonna bitkisinin yapraklarının sık sık ıspanak ile karıştırıldığını ifade eden Şahin, “Güzelavrat otu, ilaç üretiminde kullanılmakta olup, dolayısıyla eczacılık ve tıp alanında büyük öneme sahip. Bitkinin yaprakları eve meyvesinde atropin gibi moleküller yoğun miktarda olduğundan bitkinin kendisinin tüketilmesi sonucu insanlarda zehirlenme tablosu meydana gelir” dedi.
"Kontrol dışı kullanımı ölüme bile sebep olabilir"
Doğan, güzelavrat otunun çok kuvvetli bir zehir olduğunu belirterek, “İlaç sanayiinde çok küçük dozları gözbebeklerini büyütmek, kalbin çalışmasını hızlandırmak, bazı hastalıkların tedavisinde ve ağrı kesicilerin içerisinde kullanılır. Uzmanların elinde kontrollü şekilde kullanıldığında faydalı olan bu bitki doktor kontrolü dışında kullanımında sindirim, sinir ve solunum sistemi rahatsızlıklarına yol açar ve ne yazık ki ölüme kadar sebep olabilecek ciddi sağlık problemlerine neden olur” ifadelerini kullandı.
Başlıca bulgular ne?
Şahin, güzelavrat otunun yaprağının ve meyvesinin tüketilmesi sonucu meydana gelen klinik tabloya ‘antikolinerjik sendrom’ adı verildiğini söyleyerek, bu sendromun başlıca bulguları arasında; bilinç bulanıklığı, halüsinasyonlar görme, göz bebeklerinde büyüme, bulanık görme, idrar yapamama, ter bezlerinin çalışmamasına bağlı ciltte kuruluk, kızarıklık, ateş yükselmesi ve ayrıca çarpıntı ve tansiyon yüksekliği yer almakta olduğunu söyledi; şunları kaydetti:
“Bu tür zehirlenmeye karşı ‘fizostigmin’ adında bir panzehir bulunur. Kısa etki süresine sahip olmasından dolayı daha çok tanıyı kesinleştirmek için kullanılır. Fakat ortaya çıkan bulguların ciddiyetine göre antikolinerjik sendromun tedavi seçeneği olarak da hekimler tarafından uygulanır.”
“Kökü olmayan ıspanağı almayın”
Ispanak ve güzelavrat otunu ayırt etmedeki en önemli farkın kökleri ve yaprak şekilleri olduğunu söyleyen Doğan, "Güzelavrat otunun yaprakları kısa saplı, oval şekilli ve yumuşaktır. Yapraklarının eni yaklaşık 10 cm, boyu ise yaklaşık 30 cm'ye kadar uzamaktadır ve tepesi sivridir. Ispanak, güzelavrat otuna göre daha etli ve parlak, bombeli bir yapıya sahip. Alışveriş öncesi mutlaka görsellerinin incelenmesini tavsiye ediyoruz. Pazardan alınan ıspanakların pembemsi kökleriyle birlikte alınması önemli bir püf nokta. Çünkü ıspanak köklü bir yapıya sahipken, güzelavrat otu ise tek yapraklı olur” dedi.
