Kanlı Ay, Mavi Ay ve Süper ay olaylarının üçünün bir arada gerçekleşeceği ‘Süper Ay üçlemesi’, 31 Ocak’ta bir kez daha gözlemlenebilecek. Türkiye’de Ay tutulmasının son aşamaları, 31 Ocak Çarşamba akşamı yerel saatle 19:08’den itibaren gözlemlenebilecek. Ancak, Ay henüz ufka yakın olduğu için Doğu-Kuzeydoğu yönünde ufku görebileceğiniz bir yerde olmanız gerek. Ay tutulmasının son aşamasını kaçırsanız bile, Süper Ay ve Mavi Ay tanıklığı için akşamın özellikle de ilk yarısında gökyüzüne bakmanız yeter.
1866’dan bu yana yaşanmayan ve Kuzey Amerika, Doğu Asya ile Pasifik sakinlerinin şahit olabileceği ‘Süper ay üçlemesi’yle ilgili, Amerika Bülteni’nde yer alan derleme şöyle:
Süper Ay (Super Moon) nedir?
Ay’ın dünyaya en yakın konumundayken oluşan dolunaylara ‘Süper Ay’ deniyor. Ancak bilim literatüründe bu olayın bilimsel adı “perigee full moon (YerBeri Dolunayı)”. Ay’ın dünyaya en yakın olduğu noktaya ‘perigee (yerberi)’ deniyor.
Süper Dolunay sırasında Ay, diğer zamanlardaki dolunaylardan yüzde 14 daha büyük görünüyor. Yılda 4-6 kez gerçekleşiyor bu olay.
31 Ocak gecesi gerçekleşecek ‘Süper Ay’, yıl içindekilerin en büyüğü olacak. Çünkü Ay dünyamıza 356,565 kilometre yakınlıkta olacak. Ay’ın Dünyadan ortalama uzaklığı ise 384 bin kilometre. Peki neden ‘Supermoon Trilogy (Süper Ay Üçlemesi)’ deniyor?
Yaklaşık 2 aylık sürede art arda gerçekleşen üç Dolunay’ın da süper dolunay şeklinde olmasından dolayı Süper Ay Üçlemesi deniyor. Süper Ay serisinin ilki 3 Aralık 2017’de gerçekleşti. 1 Ocak günü yıla yeni bir Süper Ay ile başlayan gezegenimiz Ocak ayı bitmeden yeni bir Süper Ay daha yaşayacak. Aynı ayda iki dolunay ise bizi ‘Mavi Ay’ konusuna getiriyor.
Mavi Ay (Blue Moon) nedir?
Güneş takvimine göre bir ayda iki kez tam dolunay yaşanıyorsa, buna İngilizce konuşulan ülkelerde ‘blue moon (mavi ay)’ deniyor. Her iki buçuk yılda bir gerçekleşiyor ve o yıl 12 kez değil de 13 kez dolunaya şahit oluyoruz. Her mevsimde 3 dolunay varken o yıl bir mevsimde 4 dolunaya tanık oluyoruz. Ancak ‘Mavi Ay’ tabirinin dolunayın bürüneceği renkle bir ilgisi yok. ‘Mavi ay’ tabiri İngilizce’deki bir galat-ı meşhurun birebir tercümesinden kaynaklanan bir yanlış algı.
Geçmişte ekstra dolunay, Hristiyanların, Paskalya öncesindeki oruç mevsimi Lent’in süresini belirlediği dönemde meydana gelirse, oruç süresini uzatmaya sebep olabileceğinden dolayı ‘aldatan ay’ anlamında ‘belewe moon’ tabirini kullanılırmış. Günlük dilde artık kullanılmayan ‘belewe’ sözcüğü, halk dilinde zamanla ‘blue’ şeklinde söylenmeye başlanmış.
Ocak ayı, 1’inde ve 31’inde iki ayrı dolunaya sahne olunca ikincisi ‘Mavi Ay’ olarak adlandırılıyor. Ancak Ay’ın 31 Ocak akşamı neden olacakları bununla sınırlı değil. O gece bu yılki iki tam ay tutulmasından biri (diğeri 27 Temmuz) de yaşanacak. Bu da bizi ‘Kanlı Ay’ konusuna getiriyor.
Kanlı Ay (Blood Moon) nedir?
Tam Ay Tutulması sırasında dünyanın gölgesi Ay’ın üzerine düştüğünde, Güneş ışıkları Dünyanın atmosferinden geçerek Ay’a ulaşıyor. Ay’ın rengi kızıla çaldığı için halk dilinde ‘Kanlı Ay’ deniyor. Bilimsel literatürde bu şekilde adlandırılmıyor. 28 Eylül’de son 17 aydaki dördüncü kanlı aya tanık olacağız. Nisan ayındaki son ‘kanlı ay’da, Ay’ın kuzey kutbu daha aydınlıktı. Bu sefer ise güney kutbu geri kalanına göre daha aydınlık olacak.
