Başbakan Ahmet Davutoğlu, AKP Merkez Yürütme Kurulu (MYK) sonrasında yaptığı basın açıklamasında, genel başkan olarak 22 Mayıs'ta olağanüstü kongre çağrısı yapma kararı aldığını ve kendisine ilişkin bir mutabakat olmadığı için aday olmayacağını açıkladı.
Davutoğlu'nun resmen duyurduğu kongre tarihi, bundan sonraki sürecin takvimi açısından önem taşıyor. 22 Mayıs Pazar günü ve izleyen günlerin gündemi şöyle olacak:
- AK Parti Tüzüğü'ne göre, Genel Başkan’ın yanı sıra Merkez Karar ve Yönetim Kurulu (MKYK) ile büyük kongre delegelerinin en az 5’te birinin çağrısıyla da toplanan olağanüstü büyük kongre 22 Mayıs Pazar günü yapılacak. 14 Ağustos 2001'de kurulan AKP'de, ilk olağanüstü büyük kongre 27 Ağustos 2014'te yapıldı. Davutoğlu; Tayyip Erdoğan'ın Cumhurbaşkanı olması nedeniyle toplanan 1. Olağanüstü Büyük Kongre'de AKP'nin 2. Genel Başkanı seçildi ve başbakanlığa atandı. Davutoğlu, yaklaşık 21 ay sonra, 22 Mayıs'ta yapılacak 2. Olağanüstü Kongre'yle iki koltuğa da veda edecek.
- Çağrısını yapanın gündemi belirlediği kongrede, tek gündem seçim olacak. 17 gün sonra gerçekleşecek toplantı öncesinde adaylığı konuşulan isimler arasında Erdoğan’ın damadı ve Enerji Bakanı Berat Albayrak, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım da var.
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın -1. Olağanüstü Büyük Kongre'de olduğu gibi- işaret etmesiyle tek kişinin aday olarak gireceği düşünülen kongredeki oylamada AK Parti Tüzüğü'ne göre aday olabilmek için büyük kongre üye tamsayısının en az yüzde 20’sinin yazılı teklifi gerekiyor.
- Aday ya da adayların başvurusunun resmen tamamlanmasından sonra büyük kongrede yapılacak gizli oylamada salt çoğunluğu elde eden aday partinin genel başkanı olacak. İlk turda salt çoğunluğun sağlanamaması halinde ikinci oylamada en çok oy alan iki adayla üçüncü tur oylama yapılacak. Bu turda en çok oyu alan aday AKP'nin üçüncü genel başkanı olacak.
- Genel başkanlığın Davutoğlu’ndan yeni isme devrinin ardından, büyük kongreden sonra partinin en yetkili organı olan Merkez Karar ve Yönetim Kurulu (MKYK) seçimi yapılacak. Gizli yapılacak oylamada MKYK'ya 50 asil ve 25 yedek üye seçilecek. Yeni AKP MKYK üyelerinin kimler olacağı konusunda son sözü Erdoğan'ın söyleyeceği tahmin ediliyor. Erdoğan, 12 Eylül 2015'te toplanan son AKP büyük kongresinde Davutoğlu'nun kendi ekibini oluşturmak istemesi üzerine başdanışmanı Binali Yıldırım'ı "olası genel başkan adayı" olarak devreye sokmuş, ardından MKYK listesine son biçimini kendisi vermişti. Davutoğlu, bu MKYK'nın üyelerinin 29 Nisan'da genel başkanın teşkilat yetkilerini budamasına tepki gösterirken, "refik" ifadesini kullanarak "yol arkadaşlığına uygun davranmadıklarını" açıkladı.
- Genel başkan başkanlığındaki yeni MKYK, yapacağı ilk toplantıda, kararlarının icrasıyla yükümlü olan ve parti üst yönetimini oluşturan Merkez Yönetim Kurulu (MYK) üyelerinin seçimini yapacak. Böylece yeni genel başkan yardımcıları da belirlenmiş olacak.
Yeni hükümet haziran başında görevde
- Anayasada cumhurbaşkanının başbakanı azletme yetkisi bulunmadığından, yeni hükümet kurma görevlendirmesinin yapılması için Davutoğlu’nun Başbakanlık'tan istifa ettiğini Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sunması gerekecek. İstifanın ardından, Erdoğan anayasa uyarınca "TBMM üyeleri arasından bir milletvekilini" yeni hükümeti kurmakla görevlendirecek.
- Parlamentoda çoğunluğu elinde bulunduran bir partinin milletvekili de olan genel başkanını hükümeti kurmakla görevlendirme konusunda anayasada bağlayıcı bir hüküm bulunmuyor. Ancak teamüllere göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan, hâlen 317 koltukla parlamentoda çoğunluğa sahip olan AKP’nin milletvekili de olacak yeni genel başkanını hükümeti kurmakla görevlendirecek. Yeni genel başkan, TBMM üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliliğine sahip parlamento dışından kişiler arasından kabinesini oluşturacak.
- Yeni AKP Genel Başkanı, birkaç gün içinde oluşturacağı düşünülen kabine listesini Cumhurbaşkanı Erdoğan'a sunacak. Yeni kabine listesine son biçimini Erdoğan'ın vereceğine kesin gözüyle bakılıyor. Kabine listesi Cumhurbaşkanı tarafından onaylandığı anda yeni AKP Genel Başkanı Başbakan olarak atanmış, 65. Hükümet kurulmuş olacak.
- Bu aşamada Bakanlar Kurulu listesi TBMM'ye sunulacak ve parlamentoda hükümet programı ile güvenoylaması süreci başlayacak. Anayasa uyarınca, yeni hükümetin programı kuruluşundan sonra en geç bir hafta içinde TBMM’de okunacak.
- Anayasa uyarınca, hükümet programı okunduktan iki tam gün geçtikten sonra TBMM Genel Kurulu'nda güvenoyu görüşmeleri başlayacak. Görüşmelerden bir tam gün geçtikten sonra da yeni hükümet için güvenoylaması yapılacak. Güvenoylamasında sadece "güvensizlik" oylarının sayılmasını öngören Anayasanın 111. maddesi uyarınca, hükümetin güven istemi, ancak üye tamsayısının (550) salt çoğunluğuyla (276) reddedilebiliyor. Bir başka deyişle, hükümet salt çoğunluk olan 276'yı sağlayamasa da, eğer güvensizlik oyları 276'ya ulaşamazsa hükümet güvenoyu almış kabul ediliyor. İhtimal tanınmamakla birlikte, hükümetin güvenoyu alamaması durumunda Cumhurbaşkanı yeni görevlendirme yapacak.
- 22 Mayıs'ta başlayacak bu takvim kapsamında; bir hafta içinde görevlendirme ve yeni kabine, yaklaşık on gün içinde de program ve güvenoylaması süreci dikkate alındığında, yeni hükümetin en geç haziran ayının ilk yarısında göreve başlamış olmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Kuliste gündem erken seçim
- Erken seçim senaryoları açısından, mahkemenin atadığı Çağrı Heyeti'nin 15 Mayıs olarak belirlediği, ancak genel merkez yanlısı delegelerin çeşitli yerel mahkemelerden "Yargıtay karar verinceye kadar tedbiren durdurma" kararları çıkardığı olağanüstü MHP kurultayının akıbeti de büyük önem taşıyor. Erdoğan ve AKP'nin anayasayı başkanlık sistemi doğrultusunda tek başına değiştirebilecek en az 330 kişilik milletvekilliği kazanma hedefine yönelik erken/baskın seçim planında iki muhalefet partisinin durumu dikkate alınıyor. AKP'de; hükümete destek mesajları veren Devlet Bahçeli yönetiminin korunmasıyla MHP seçmeninden kayacak oylar ve çok sayıda milletvekilinin dokunulmazlıklarının kaldırılarak tutuklanması tartışılan HDP'nin baraj altında bırakılmasıyla, parlamentoya anayasayı tek başına değiştirebilecek sayıda milletvekiliyle (en az 330) girilebileceğinin hesapları yapılıyor. Kamuoyu anketlerinin de bu planı teyit eder sonuçlar vermesi durumunda, sonbaharda erken seçimin sürpriz olmayacağı konuşuluyor. Reuters haber ajansı da, abonelerine, olası erken seçim tarihi olarak ekim ayının konuşulduğunu duyurdu.
