-
İlk on büyük kentte 1 Kasım 2015 seçimlerinde AKP ile MHP toplamı ve aynı kentlerde referandumda çıkan “evet - hayır” oylarını karşılaştırıyorum.
Rakamlar “yüzde” olarak oranları gösteriyor.
On büyük kente ek olarak, bir de Devlet Bahçeli’nin memleketi Osmaniye’ye bakarsak, orada 1 Kasım’da AKP ile MHP toplam oy yüzdesi 81.38. Referandumda “evet” yüzde 57.84, “hayır” yüzde 42.16 çıkıyor.
On büyük kentin hepsinde, “evet” oylarının daha fazla çıktığı Bursa, Şanlıurfa, Konya, Gaziantep ve Bahçeli’nin memleketi Osmaniye dahil:
Bu kentlerin istisnasız hepsinde AKP ve MHP oyları geriliyor. Yüzde 72.88 “evet” çıkan Konya’da ya da yüzde 70.82 “evet” çıkan Şanlıurfa’da ki, bunlar çok yüksek oranlar, oralarda bile AKP ve MHP geriliyor.
AKP ve MHP seçmenin bir bölümü yeni rejime karşı çıkıyor.
Elitlerin dışında da
Büyükşehir belediyesi olarak bakıldığında, otuz büyük şehrin on yedisinde “hayır” oyları önde.
Özellikle eğitimli, dışa açık, sanayi ve ticaretin yoğun olduğu, ülkenin diğer kentlerine göre, daha gelişmiş olan kentler “hayır” diyor.
Şimdiye kadar elit kesimlerin yaşadığı kentler ve o kentlerin yine elit semtlerinde AKP göreli olarak geride iken, şimdi elit kesimin dışında yaşayan bölgelerde de, AKP aleyhine dönüş var.
İlk on büyük kentin altısında “hayır” çıkıyor, demek ki, AKP artık “gerileme dönemine” girmiş oluyor.
Yüzde 51.4 “evet” çıktı diye, zafer naraları atmak gerçeği yansıtmıyor. Her zamanki gibi, yine algı operasyonu.
YSK ile ilgili tereddüt
Kaldı ki:
-Yüksek Seçim Kurulunun aldığı skandal karar, mühürlü olmayan zarfların, seçim başladıktan sonra geçerli sayılacağının açıklaması, sonuca gölge düşürüyor.
Ve Yüksek Seçim Kurul öyle bir kurul ki, kararları kesin.
-Türkiye genelinde 865 bin 247 oy geçersiz sayılıyor, bu toplam oyun yüzde ikisi ediyor. Sadece İstanbul’da 130 bin oy geçersiz kabul ediliyor.
Sadece “evet” ve “hayır” şıklarının olduğu, herhangi bir karışıklığın kolay kolay meydana gelemeyeceği bir ortamda, oyların yüzde ikisi nasıl oluyor da, geçersiz sayılıyor.
Tereddüt yaratan bir nokta da bu.
YSK üyeleri Yargıtay ve Danıştay genel kurullarının kendi aralarında yaptığı seçimle belirleniyor. Şu anda görevde olan on bir YSK üyesinin üçü 2013’te, sekizi 2016’da seçiliyor.
AKP’nin yüksek yargı üzerindeki denetimi düşünüldüğünde, Kemal Kılıçdaroğlu’nun ve CHP sözcülerinin vurguladığı gibi, “referanduma gölge düşmüş bulunuyor”.
YSK ilgili yasayı açıkça ihlal ediyor.
Bu arada CHP
“Hayır” oyları asla CHP’ye ya da bir başka partiye verilen oylar değil. Parlamenter demokrasiyi korumaya yönelik tavır.
Ne var ki, bu referandumda parlamenter demokrasiyi korumaya çalışan parti öncelikle CHP.
Sonucun “evet” çıkması CHP’de hayal kırıklığı yaratmış olsa bile, “evet ile hayır” arasındaki farkın yüzde 2.8 gibi düşük olması CHP’de moralin pek de bozulmadığına işaret ediyor.
Hele de, AKP her yerde gerilerken.
HDP’den ciddi kayma var
AKP ve MHP gerilemesine rağmen, sonuç nasıl oluyor da, evet çıkıyor? Şimdi Güneydoğu’da bazı kentlere bakalım, on büyük kentteki durum gibi, 1 Kasım seçimleriyle karşılaştıralım. Bu bölgede MHP yok denecek kadar az, onun için sadece AKP oyları ile HDP oylarına bakmak anlamlı bir sonuç verebilir. Rakamlar yine yüzde olarak.
Bingöl hariç, bunlar 1 Kasım 2015 seçimlerinde HDP’nin yüzde 50’den fazla oy aldığı kentler. Bingöl, Muş ve Bitlis hariç, bu kentlerde “hayır” oyları önde çıkıyor. Ama, önemli olan şu:
Güneydoğu’da HDP’nin ağırlık taşıdığı kentlerde, “hayır” çıksa da, “evet’e” doğru büyük kayma yaşanıyor.
Bu kayma toplam yaklaşık beş yüz bin oy ki, genel sonucu yüzde 1.5 oranında etkiliyor.
Bu kayma olmasa, yüzde 1.5 “hayır” hanesine gidecek ve referandum sonucu “hayır” olacak.
Dolayısıyla, referandumun sonucunu Güneydoğu’da yaşayan Kürtler belirliyor.
HDP kendi alanında şöyle etkili olamıyor, Kütler şöyle baskı altında kalıyor:
1-Bölgede 83 belediye kayyımlara devredilmiş durumda. Seçilmiş belediye başkanlarının hemen hemen hiç biri görevde değil. Bazıları tutuklu. Seçilen HDP’li belediye başkanları yerine kaymakam ya da valiler atanıyor.
2-Halk böyle bir baskının altında. Öyle ki, 1 Kasım’da AKP’ye on oy bile çıkmamış bazı köylerde, kırk, elli “evet” oyu çıkıyor.
3-HDP’nin eş başkanları ile bazı milletvekilleri tutuklu. Dolayısıyla, HDP yeteri kadar etkin çalışma yürütemiyor.
4-Baskıdan aşiretlerin önemli bölümü de, payını alıyor.
Referandum öncesinde tahminler Güneydoğu’da büyük oranlarda “hayır” çıkacağı yönünde iken, yine “hayır” çıksa bile, “evet” oyları tahminlerin ötesinde yüksek çıkıyor.
Referandum sonucunu da, bu etkiliyor.
Yurt dışı oranları
Yurt dışı ile ilgili de, bir not düşmek istiyorum.
Yurt dışı oylarının yüzde 51.41’i “evet”, yüzde 48.59’u “hayır”. İlginç bir dağılım var. Haftalık Der Spiegel dergisinin dün Internet sayfasına göre:
Almanya yüzde 63.2 “evet”, yüzde 36.8 “hayır”.
Belçika, Hollanda Avusturya’da “evet” oyları yüzde 70, Danimarka’da yüzde 60.
Amerika ve İspanya’da “hayır” oyları yüzde 80 oranında.
Yurt içi ve yurt dışı “hayır” rekoru nerelere ait?
Chicago ve Miami’ye ait, yüzde 90 “hayır” çıkıyor.
