Yine bir perşembe gününden merhaba!

Bu haftaki konu birliktelik analizi!

Hemen cevabı vereyim, markette vakit harcayıp başka başka ürünler de alın diye tabii!

Sizin de başınıza gelmiştir mutlaka! Markete gidiyorum mesela, elimde ihtiyaç listem var 4 - 5 parça bir şey alacağım… Fakat asla marketten 10 dakikadan önce çıkamamakla birlikte, bir de kasaya geldiğimde elim kolum dolmuş oluyor. Hâlbuki alt tarafı 4 ürün, örneğin ekmek, süt, tuz, kürdan alacaktım. Bir de bakıyorum ki abur cuburlar, simitler açmalar, pasta yapmak için damla çikolatalar, küçük el kolonyası, oje vs. havada uçuşuyor. 2 dakika diye girmişim, 10 dakikaya ancak çıkabilmişim… Hatta 10 dakikaysa iyi bile.

Neden marketlerden hep elimiz kolumuz dolu çıkıyoruz, hiç düşünme fırsatınız oldu mu?

Düşünerek belki de işin içinden çıkamayacağımız konunun asıl sebebi; veri analizi!

Market içinde fırının ne işi var?

Ekmeğin yanında mis gibi kokan simit olmasaydı alır mıydım? Tabii ki hayır! Simit zaten boğazımı tıkar genelde, çok güzel koktu diye almak zorunda kalıyorum…

E peki ekmekle sütü niye yan yana koymuyorlar?

Çoğumuz, civarımızda bakkal yoksa markete ekmek süt almaya gidiyoruz. Hatta çoğu zaman sadece ekmek süt almaya gidiyoruz. E bunu bilmiyorlar mı, neden ekmekle süt hiçbir zaman yan yana değil? Çünkü öyle olsa iki dakikada çıkardım marketten. İşte geldi veri analizi, demişler ki rafları düzenleyenler ekmek alan süt de alır genelde, biz birini marketin bir ucuna diğerini de öbür ucuna koyalım, hiç değilse marketi gezsin! Yeni ürünlerimizi kampanyalarımızı bilsin, geçerken 3 - 5 tane daha ürün alsın…

Hele hele kasa önü küçük küçük ürünler yok mu, küçük kolonya, sağlıklı atıştırmalık(!) vs… Hiç niyetim yok ama tam geliyorum aksa önüne bir tane alıveriyorum her seferinde. Kasa yanında olmasa onlar alır mıyım? Hayır.

Ya da kahvaltı ürünleri almışım mesela birkaç tane, tam kasa önünde kasiyer diyor ki şampuan indirimli alır mısın? Şampuan reyonuna niye koymuyor mesela?

Değerli okurlar! İşte bunların hep nedeni var…

Reyonların hemen hemen hepsi market sepet analizine göre düzenleniyor!

Birliktelik analizi nedir?

Olayların birlikte gerçekleşme durumlarını analiz eden yöntemdir. "Birliktelik analizi" ismi 1993'te bir makale ile popülerleşmiş olsa da tam 27 yıl öncesinde yani 1966'da Çekyalı matematik profesörü Petr Hájek tarafından veri madenciliği yöntemi olarak zaten çoktan geliştirilmiş. Market sepet analizi ise, birliktelik analizinin özelleşmiş ve popülerleşmiş çerçevelerinden biri… Sadece markette değil, internet sitelerinde kategori belirlemede, kampanyalarda (patates ve hamburger alana kolanın indirimli olması örneğin), yani genel olarak veri ve ürün varsa ortada birliktelik analizi yapılabiliyor diyebiliriz.

Pazar Sepeti Analizi, pazarlama alanında ortaya çıkan ve son zamanlarda biyoinformatik, nükleer bilim, immünoloji ve jeofizik gibi alanlarda etkin bir şekilde kullanılan kavramsal bir çerçeve aslında.

Şuraya bir örnek bırakayım!

Örnekte 8 satır analiz var, iki satırın örnek analizini yazayım:

İlk satırın analizi:

Burada yurt dışındaki bir fırının (bakery) alışverişleri analiz edilmiş. Kahve toplam alışverişlerin yüzde 47'sinde (antecedent support) görülürken pasta yüzde10'unda (consequent support) görülmüş. Bu iki ürün ise alışverişlerin yüzde 5'inde (support) birlikte görülmüş. Kahve alanların yüzde11'i (confidence) pasta da almış. Kahve alınması pasta da alınmasını yüzde10 (lift) artırıyormuş.

Dördüncü satırın analizi:

Kahve yukarıda da belirttiğim gibi toplam alışverişlerin yüzde 47'sinde görülürken, kuruvasan yüzde 6'sında görülmüş. Bu iki ürünün birlikte alınma olasılığı yüzde 3.5 iken, kahve alların yüzde 7'si kuruvasan da almış. Kahve alınması kuruvasan da alınmasını yaklaşık yüzde19 (lift) artırıyormuş.

Bunlar ne işimize yarar?

Örnekte verilen 8 satıra bakarak satışları artırmaya yönelik aksiyon önerileri yapılabilir. Bunlardan bazıları:

- Yukarıdaki görselde görülen dört üründen herhangi birinde, diğerinin de satın alınmasına yönelik promosyon yapılabilir (hamburger patates alana kola içecek indirimi gibi).

- Bu dört ürünü yan yan koymak, satın alınması olasılığını artırabilir (çoğu yeni tarz fırınlarda tanık olduğumuz gibi).

- Bu ürünlerin karışımları sunulabilir, örneğin kahveli pasta gibi…

Not: Yukarıda belirtilen aksiyonlar, verinin güvenirlik belirsizliği ve az sayıda olması sebebiyle yüzde100 doğru değildir, bilginize…

İletişim: https://www.linkedin.com/in/nehir - gunce - dasci/

 Kaynak

https://en.wikipedia.org/wiki/Association_rule_learning

https://borgelt.net/doc/apriori/apriori.html

https://www.kaggle.com/bbhatt001/bakery - business - model - association - rules

https://www.researchgate.net/publication/343558578_Market_Basket_Analysis_Recommendation_System_Using_Association_Rules