2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi, Plan ve Bütçe Komisyonuna sevk edildi. Sırada TBMM Genel Kurul'da görüşülmeye başlanacak ve sonrasında da Cumhurbaşkanı'na imzaya sunulacak. Bütçe Kanun Teklifinde hem giderler hem de gelirler geçen yıla göre arttırılmış görünüyor. 2023 Merkezi Yönetim Bütçesinin giderleri 4 trilyon 470 milyar TL, bütçe gelirleri 3 trilyon 810 milyar TL, vergi gelirleri 3 trilyon 674 milyar TL olarak öngörüldü.

Bu harcamalar, finanse edilmek için maktu vergi, harç ve cezalar yeniden değerleme oranında (YDO) artırılacak. Türkiye İstatistik Kurumu, 2023 yılı vergi, harç ve cezalara uygulanmak üzere 2022 yılına ilişkin yeniden değerleme oranına esas olan veriyi açıkladı. Ekim ayında Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yi-ÜFE) 12 aylık ortalamalara göre yüzde 122.93 oranında artış gösterdi. Yani yeniden değerleme oranı yüzde 123 olarak açıklandı. Ancak VUK mük.m.298 uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığınca da bu oranın Resmi Gazete'de ilan edilmesi gerekmekte. Ancak henüz ilan edilmedi.

Aşağıda açıklayacağım bazı vergi, harç ve cezalar önümüzdeki yılbaşından itibaren yüzde 123 oranında zamlı ödenebilecek. Ancak aşağıda da görüldüğü üzere kendi kanunlarında bu oranlar uygulanırken Cumhurbaşkanına her bir madde için ayrı ayrı oran belirleme yetkisi verilmiştir. Bu nedenle şu an bu kadar artırılır demek çok doğru olmayabilir. Yılsonuna doğru Cumhurbaşkanı kararları ile sanıyorum seçim yatırımı da dikkate alınarak kanunlarında belirlenen en düşük oranda artırılacaktır.

Yeniden Değerleme Oranı

VUK mükerrer m.298 uyarınca yeniden değerleme oranı, Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre üretici fiyatları genel endeksinde (ÜFE) meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca ilan edilmekte ve Resmi Gazete'de yayımlanmaktadır. Ancak henüz ilan edilmedi.

Aşağıdaki tabloda son 23 yılın yeniden değerleme oranları bulunmaktadır.

2023 yılında uygulanmak üzere bu oran yüzde 123 olarak belirlendi. 2000 yılından bugüne kadar en yüksek oran maalesef bu yıl gerçekleşti.

Bu oranı Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi yoktur

VUK mük.m298/B uyarınca yeniden değerleme oranı yüzde 123 olarak açıklandı. Bu oranı Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi yoktur. Kanunlarımızda birçok maktu vergi/harç ve cezalar/trafik cezaları ile istisna hadleri bu oranda artırılacak. Ancak kendi kanunlarında artırılan bu tutarı Cumhurbaşkanı farklı oranlarda artırabilir ya da azaltabilir.

Daha basit bir ifadeyle yeniden değerleme oranını Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi yoktur ama Cumhurbaşkanının Anayasa m.73/son fıkra uyarınca oranın uygulanacağı kanunda Cumhurbaşkanına bu oranla ilgili hangi aralıkta uygulayacağına ilişkin bir opsiyon sunulmuştur. Bu opsiyonlar her kanunda kendi maddesinde belirtilmiştir. Şayet Cumhurbaşkanına bu oranı değiştirmeyle alakalı yetki veren bir hüküm yoksa o zaman Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi de yoktur anlamı çıkacaktır.

Aşağıdaki kanunlar ve ilgili maddesinde YDO oranında artırılacak olanlar ile Cumhurbaşkanının bunu hangi oranda azaltacağı belirtilmiştir. Kanun maddesinde Cumhurbaşkanına değişiklik yapma ve hangi aralıkta değişiklik yapma yetkisi verilmemiş ise Cumhurbaşkanının bunu değiştirme yetkisi bulunmamaktadır.

Gayrimenkulü olanlar emlak vergisini zamlı ödeyecek

Türkiye siyasi sınırları içinde sahip olunan arsa, arazi, işyeri ve konutlar için her yıl belediyede kayıtlı olunan değer üzerinden binde 1 ila 6 oranında emlak vergisi ödenmektedir. Bu değer, Emlak Vergisi Kanunu'nun 29'uncu maddesinde bulunan vergi değeridir ve bu değer her yıl yeniden değerleme oranının yarısı oranında artırılarak uygulanmaktadır. Önümüzdeki yıl emlak verginizi yüzde 123'ün yarısı olan yüzde 61,5 oranında zamlı ödenecek. Yani bu yıl 100 TL emlak vergisi ödediyseniz önümüzdeki yıl 161,5 TL ödeyeceksiniz.

Emlak vergisi ile alakalı EVK m.29 uyarınca Cumhurbaşkanı, bu maddede belirtilen artış oranını sıfıra kadar indirmeye veya yeniden değerleme oranına kadar artırmaya yetkilidir denilmiştir.

Ayrıca Çevre temizlik vergileri her yılbaşında, bir önceki yıl vergi tutarı yeniden değerleme oranının yarısı kadar arttırılmak suretiyle belirlenir. (BGK mükerrer m.44). Belediye Gelirleri Kanunu mük.m.44 çevre temizlik vergisinin, su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına alınan tutar YDO oranında artırılır ve CB, bunu ¼ oranına kadar azaltma yetkisine sahiptir.

Harçlar da zamlandı

Harçlar Kanunu kapsamında alınan maktu harçlar da yeniden değerleme oranı kadar zamlanacak. Harçlar Kanunu'nun mükerrer 138'inci maddesi uyarınca alınacak maktu harçlar yeniden değerleme oranı ile artırılarak uygulanacak. Sadece bu artış maktu yani sabit bir parasal tutar olarak belirtilen harçlara uygulanacak. Buna göre yargı harçları, tapu kadastro harçları, noter harçları, vergi yargısı harçları, konsolosluk harçları, gemi ve liman harçları, diploma harçları ve trafik harçları bu oran kadar artırılacaktır. Özellikle noterde çok işi olanların biraz daha hazırlıklı olmaları gerekmektedir.

İlk defa avukatlık ruhsatı alacaklar, pasaport alacaklar, vizesiz yurt dışına çıkacaklar, dava açacaklar, ehliyet alacaklar, ruhsat alacaklar da alacakların hepsi önümüzdeki yıl zamlı harç ödeyecek.

Harçlar Kan. mük.m.138 uyarınca maktu harçlar YDO oranında artırılır ve Cumhurbaşkanı, bunu yarı oranda azaltma yetkisine sahiptir.

Ayrıca Gider vergileri kanunu m.39, Özel iletişim vergisi (deprem vergisi) mobil telefon aboneliğinin ilk tesisinde maktu özel iletişim vergisi alınır ve bu tutar YDO oranında artırılır. Cumhurbaşkanı bunu yarı oranda azaltabilir

Vergi cezaları da arttı

Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenen idari para cezaları da Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 414'üncü maddesi uyarınca yeniden değerleme oranı kadar artırılacaktır. Fiş ya da fatura almazsanız, fiş ya da fatura vermezseniz, kiranızı bankadan vermezseniz, elektronik beyanname gönderme yükümlülüğünüzü yerine getirmezseniz, işe başladığınızı ya da iş/adres değiştirdiğinizi zamanında vergi dairesine bildirmezseniz idari para cezasına tabi tutulacaksınızdır. Ve bu tutarlar da yüzde 123 oranında artırılarak 2023 yılında uygulanmaya başlanacaktır.

VUK mük.m.414 uyarınca VUK kapsamındaki maktu cezalar YDO kadar artırılır. Cumhurbaşkanı, bunu yarı oranda azaltma yetkisine sahiptir.

Trafikte daha dikkatli olmak lazım artık

Trafik cezaları da yüzde 123 oranında artırılacak. Trafik cezalarında kırmızı ışık ihlalinin cezası 427 TL'den 952 TL'ye, hız sınırını aşmanın cezası 888 TL'den 1.980 TL'ye yükselecek

Motorlu taşıtlar vergimiz de arttı

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'nun 10'uncu maddesi uyarınca ödenecek tutarlar her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılarak uygulanmaktadır. Yani bu yıl 100 TL MTV ödediyseniz önümüzdeki yıl 223 TL ödeyeceksiniz.

Ancak Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu m.10 taşıt değerleri ve vergi miktarları YDO oranında artırılır ve Cumhurbaşkanı yüzde 20'sinden az olmamak üzere yeni oranlar belirleyebilir. 

Vergi mevzuatımızda uygulanan maktu istisna tutarları da arttı

Vergi mevzuatımızda konut gelirlerine, değer artış kazançlarına gibi kısımlarda maktu istisna uygulanmaktadır. Bu istisnalar mükelleflerin lehinedir ve bu tutarlar da yeniden değerleme oranı kadar artırılacak. Bu tutarları Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi bulunmaktadır.

Bunlar, konut kira gelirlerinden elde edilen istisna tutarı (GVK m.21), işyeri dışında yemek verilen ücretliye uygulanacak istisna yemek bedeli (GVK m.23/8) ve özellikle tüm ücretlileri/gelir vergisi mükelleflerini ilgilendiren vergi dilimi de (GVK m.103) yeniden değerleme oranı kadar artırılacaktır. Yani bu yıl yüzde 20'lik dilime geçmek için yıl içinde ücretinin toplamının 32 bin TL'yi aşması gerekirken 2023 yılında "bu tutar yaklaşık (tahmini) 71 bin TL'yi aşarsa" şeklinde düzenlenecektir.

Maktu damga vergisi de arttı

Damga Vergisi Kanunu mük.m.30 uyarınca maktu damga vergisi YDO oranında artırılır ve Cumhurbaşkanının bu tutarları farklı oranlarda değiştirme yetkisi vardır.