Geçtiğimiz günlerde Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Nureddin Nebati, bazı ekonomist ve akademisyenlerle bir toplantı yaptı. O toplantıdan bazı bilgiler katılımcılar tarafından sosyal medyada ve basında paylaşıldı. Bu bilgilerden bir tanesi de Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Nureddin Nebati'nin dile getirdiği vergi müfettişlerinin sahaya ineceği yönündeki ifadesidir. Bu söylem yaklaşık 15 gün önce hayata geçti ve vergi müfettişleri sahaya inerek fiili-kaydi envanter denetimi yapmaya başladı. Bu denetimlerin Haziran 2022'ye kadar devam edeceği konuşuluyor ama net bir husus henüz yok. Bu arada bir iktisadi kıymetin varlığının kayıt ve belgeler üzerinden tespit edilmesi kaydi envanter, fiili olarak tespit edilmesi yani o an var olup olmadığının tespiti de fiili envanter olarak adlandırılır.

Mükelleflerden edinilen bilgilere göre Vergi Denetim Kurulu'na bağlı Denetim Daire Başkanlığı'nın bulunduğu illerde vergi müfettişleri tarafından mükelleflerin iş yerlerinde fiili envanter çalışmaları yapılmaya başlandı. 

Şimdilik sadece Denetim Daire Başkanlıklarının bulunduğu illerde yürütülen fiili envanter çalışmaları yakın zamanda Denetim Daire Başkanlığı'nın bulunmadığı diğer illerde de sürdürülecek. Fiili envanter çalışmalarında mükelleflerin farklı şubelerinin tamamında eşzamanlı olarak fiili sayım gerçekleştirilerek fiilen tespit edilen stoklar tutanak altına alınmakta. 

Sahadan gelen bilgilere göre fiili envanter çalışması yapılan sektörler şu şekilde:
Otomobil bayileri, gıda toptancıları, gübre toptan perakende satış yerleri, beyaz eşya satıcıları, et kombinaları, alkollü alkolsüz içecek bayileri, seralar, halı ve mobilya satış mağazaları vb.

Mükellefler nezdinde düzenlenen fiili envanter tutanaklarında örneğin mükellefler tarafından satışı gerçekleştiren malların fiili envanter tarihindeki fiyatı,

3 ay önceki fiyatı,

6 ay önceki fiyatı,

9 ay önceki fiyatı 

ve 12 ay önceki fiyatı tespit edilerek tutanak altına alınmakta. Böylelikle fiyat değişimi de bir şekilde kayıt altına alınmakta. 

Fiili envanter çalışmaları sırasında mükelleflerden anlık kaydi stok dökümü istenilerek tutanak altına alınmakta ve kaydi stokla fiili olarak tespit edilen stok arasında fark varsa bunlar da kayıt altına alınmaktadır. 

Fiili envanter çalışmaları esnasında tespit edilen hususların bir vergi incelemesine sevk gerekçesi olarak kullanılıp kullanılmayacağı henüz net değil. Ancak fiili stok ile kaydi stok arasında tespit edilen farkların bir vergi incelemesi yapılması halinde belgesiz satış hasılatı olarak değerlendirilerek cezalı (vergi ziyaı) tarhiyat yapılacağı ve belgesiz satıştan kaynaklı olarak özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı bu uygulamayla, fiyat artışlarının ne ölçüde değiştiğini tespit etmeyi de amaçlıyor. Bu nedenle fiili envanter denetlenmesinin yapılmasının bir amacı da stokçulukla ve fahiş fiyatla mücadele olarak düşünülmesi gerekir. Bu amaçla düşünüldüğünde yerinde bir uygulama olduğunu söylemek gerekir. 

Bu kapsamda bu denetimlerle her an karşı karşıya kalma ihtimali olan mükelleflere önerim ise fiili stoklarını kaydi stoklarına denk tutmalarıdır. 

Ayrıca sanıyorum Hazine ve Maliye Bakanlığı bu denetlemelerle "artık tamamen sahadayız" izlenimi de yaratmaya çalışıyor. Ancak bugün itibariyle 3682 vergi müfettiş yardımcısı, 4257 vergi müfettişi, 204 vergi başmüfettişi ve toplamda 8143 kişi Vergi Denetim Kurulunda görev yapmaktadır. Bu nitelikli ekibin bu şekilde sahaya sürülmesi demek halihazırda ellerinde bulunan inceleme dosyalarının akıbetini de etkileyecektir. Bu şekilde iş yükü de ciddi bir artış göstermektedir.