6 Şubat sabahı gerçekleşen deprem nedeniyle binlerce bina yıkıldı ya da farklı seviyelerde hasar aldı. Bu yerlerde bulunan tarlaların bir kısmı üstündeki mahsul ile birlikte zarar gördü. Bu bölgelerde yer alan bina, arsa ve arazilere ilişkin 2023 Mayıs ayı sonuna kadar ödenmesi gereken emlak vergisinin ilk taksiti mücbir sebep ilan edilmesi nedeniyle 31 Ağustos’a kadar uzatıldı; bildirim vs de 15 Ağustos’a kadar.

Peki yıkılan onca binanın, zarar gören arsa ve arazilerin emlak vergileri silinecek mi yoksa ertelenecek mi? Depremden dolayı bulunduğu yeri terk edip başka bir şehirde akrabalarının yanına sığınmış kişilerden hasar almış binasından ya da boş arsa/arazisinden dolayı emlak vergisi istenecek mi? Tek bir yanıt vermem yanlış olur ama bu yanıtın içinde evet istenecek diye bir cevap da var.

Hangi koşullarda emlak vergisi istenecek ya da silinecek? sırasıyla açıklama yapayım.

Oturulması yasak binalardan emlak vergisi alınmayacak

Merkez üssü Kahramanmaraş olan deprem nedeniyle Emlak Vergisi Kanunu m.9 uyarınca oturulması ve kullanılması kanunların verdiği yetkiye dayanılarak yasak edilen binaların vergileri 2023 ve sonraki yıllar için alınmayacak. Bu yasak devam ettiği sürece de alınmayacak. Ancak bina tamir edilir, güçlendirilir ve yasak kalkarsa kalktığı tarihten itibaren emlak vergisi alınmasına başlanır. Yasak uygulandığı dönemde alınmaz.

Ancak bu hükmü sadece 6 Şubat 2023 tarihli depremin etkilediği yerler olarak değil, tüm ülke olarak düşünmek gerekir. Özellikle depremden dolayı örneğin İstanbul’da depreme karşı dayanıklılık bakımından oturmaya elverişli olmadığı tespit edilen ve kullanımı yasaklanan binalar için de bu durum geçerlidir. Bu aralar çok sık göreceğiz/duyacağız bunları çünkü. Bu hükmün uygulanması için bir deprem olması gerekmiyor.

Bu tür binalara gizlice girip oturmaya başlansa dahi yine bina vergisi alınmayacaktır. Bu hüküm binaya ilişkindir, mükellefin davranışına bağlı değildir.

 Yıkılan binalardan da bina vergisi alınmayacak

Merkez üssü Kahramanmaraş olan deprem nedeniyle yıkılan binalara ilişkin bina vergisi (konut ve iş yeri) 2023 yılı dahil olmak üzere artık hiç alınmayacaktır. Çünkü ortada bir bina yok ve dolayısıyla da bina vergisi hesaplanmayacak.

Ancak yıkılan binanın üstünde bulunduğu arsaya ilişkin arazi vergisi belli bir süre sonra alınmaya başlanacaktır.

Şöyle;

Yıkılan binaların bulunduğu arsalardan 2 yıl arazi vergisi alınmayacak

Deprem dolayısıyla yıkılan binaya ilişkin bina vergisi artık alınmayacak ama yıkılan binanın arsasına ilişkin arazi vergisi alınacak. Ancak bu arazi vergisi de depremin olduğu tarihi takip eden yıldan itibaren 2 yıl süresince alınmayacak. Yani 6 Şubat ya da sonraki günlerde olan depremden dolayı yıkılan bir binadan bina vergisi alınmayacak ve arsasından da 2024 ve 2025 yılları için arazi vergisi de alınmayacak.

Ancak o bölgede hasarlı olmayan ya da düşük hasarlı olan bir bina yeni ev yapmak için yıkılırsa bu uygulamadan yararlanılamaz.

Burada ilginç bir durum var. O da üstünde bina olup da yıkılırsa arazi vergisi 2 yıl alınmayacak ancak üstünde bina olmayan arazi/arsalara ilişkin 2 yıl arazi vergisi ödenmeyecek hükmü geçerli değildir. Yani boş olan (üstünde bina, gecekondu olmayan) arsa deprem bölgesinde ise 2023 yılına ilişkin arazi vergisinin ilk taksiti 31 Ağustos 2023’e kadar ödenmesi gerekmektedir.

Örneğin Hatay’da pek bir hasar almamış bina sahibi binayı güçlendirmek yerine binayı yıkıp belli bir süre sonra yeniden yapma kararı alırsa bu hükümden yararlanamayacaktır.

Deprem bölgesinde yeni inşa edilen binalara ilişkin

Emlak Vergisi Kanunu m.5-c fıkrası uyarınca deprem nedeniyle zarar görmesi muhtemel yerlerdeki binaların vergi mükellefleri tarafından depremin olduğu tarihten itibaren en geç 5 yıl içinde depremin olduğu yerde veya kamu kuruluşlarınca gösterilen yerlerde inşa edilen binalar inşaatın sona erdiği yıldan itibaren 10 yıl süre ile bina vergisi ödenmez. Ayrıca kamu kuruluşlarınca ilgili kanunlarına göre inşa edilip hak sahiplerine teslim edilen binalar devredildikleri yılı takip eden yıldan itibaren 10 yıl süre ile bina vergisi ödenmez.

Devlet tarafından inşaatına başlanan binalar hak sahiplerine teslim edildikleri yıldan itibaren 10 yıl süresince emlak vergisi muafiyeti bulunmaktadır. Bu hüküm sadece konut ve iş yerlerini kapsamaktadır. Arsa ve arazi için uygulanmaz.

Ancak kamu kuruluşları tarafından inşaat yasağı getirilen yerlerde bina yapılırsa bu muafiyetten yararlanılmaz.

6 Şubat tarihli depremden önce yıkılıp yeni inşa edilmiş binalar bu muafiyetten yararlanamaz. Ayrıca kasten yıkılan binalar için de bu hüküm uygulanmaz. Diğer taraftan onarım ve/veya tamiratlar yeni bina inşası sayılmadığın­dan bu şekilde kullanılır duruma getirilen binalar için de bu muafiyet hükümleri uygulanamaz.

Bu 10 yıllık muafiyet uygulaması binaya özgü olduğundan süre içinde binanın sahibi değişirse yeni sahip kalan muafiyet süresinden yararlanmaya devam eder.

Mahsulü olan tarlalar için arazi vergisi

VUK m.115 uyarınca, deprem dolayısıyla mahsullerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, depremden zarar gören arazi için zararın tahakkuk ettiği hasat ve devşirme zamanına tesadüf eden yıla ait olarak tahakkuk ettirilen arazi vergisi borçları ve vergi cezaları silinir. VUK m.115 uyarınca terkin, doğal afetin meydana geldiği tarihten önce tahakkuk etmiş olanlara uygulanır. Depremin meydana geldiği tarihten sonra tahakkuk edeceklere terkin hükümleri uygulanmaz. Doğal afetten önce tahsil edilmişlere de terkin uygulanmaz; ödenmişse iade edilmez.

Bakanlığın konuyla alakalı verdiği görüş

Konuyla alakalı 30 Ekim 2020 tarihli deprem dolayısıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü’nün 09.02.2022 tarih ve E-14399437-622.02-2839733 sayılı verdiği görüş;

“1- Deprem nedeniyle yıkılan, yanan veya tamamen kullanılmaz hale gelen ve kanunların verdiği yetkiye dayanılarak yasak edilen binalardan dolayı mükellefiyetin bu olayın meydana geldiği tarihi takip eden taksitten itibaren sona ereceği, dolayısıyla idareniz sınırları içinde bulunan söz konusu binalardan daha önce bina vergisi mükellefiyeti bulunanların bu verginin 2020 yılı ikinci taksitini ödemeyecekleri, bu hallerin devam ettiği sürece de alınmayacağı,

2- Hasarlı binaların yıkılması sonucu bu binaların bina vergisi mükellefiyetinin sona ereceği ve bu binaların arsa vasfını kazanacağı, bu durum Emlak Vergisi Kanunu’nun 33 üncü maddesine göre vergi değerini tadil eden sebeplerden olup mükelleflerin mücbir sebeplere ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla belediyenize olayın meydana geldiği tarihten itibaren süresi içerisinde arsa vergisi bildiriminde bulunmaları gerektiği,

3- Deprem sonucu yıkılan, yanan veya tamamen kullanılamaz hale gelen binaların arsalarına ait vergilerin, bu olayların meydana geldiği 2020 yılını takip eden bütçe yılından itibaren iki yıl süreyle (2021 ve 2022 yıllarında) ödenmeyeceği,

4- Oturulması ve kullanılması konusunda idarece yasaklama olmayan orta hasarlı binaların mevcut hasarlarının tamirinden sonra kullanılması halinde bina vergisinin ödenmesi gerektiği” şeklindedir.

Özetle

6 Şubat 2023 ve sonraki günlerde oluşan depremler nedeniyle yıkılan ya da oturulması yasaklanan binalardan emlak vergisi alınmayacak. Bu hüküm bu depreme özgü değildir. Bu hüküm ülke çapında oturulması yasaklanan binalar içindir de; bu şekilde olan binalardan da bina vergisi alınmayacak. Örneğin İstanbul’da oturulması yasaklanan binlerce binadan dolayı İstanbul ilçe belediyeleri bu tarihten itibaren emlak vergisi almayacaklardır.

6 Şubat 2023 ve sonraki günlerde oluşan depremler nedeniyle yıkılan binaların bulunduğu arsalar için 2024 ve 2025 yıllarında arazi vergisi alınmayacak. Üzerine hala bina yapılmamış ise 2026 ve takip eden yıllar için arazi vergisi ödenmesine başlanacak.

6 Şubat 2023 ve sonraki günlerde oluşan depremler nedeniyle herhangi bir hasar görmemiş binalar ve arsa/araziler için emlak vergisinin ilk taksiti 31 Mayıs 2023 idi. Ancak ilan edilen mücbir sebep dolayısıyla bu taksit süresi 31 Ağustos 2023’e uzatıldı. Yani 6 Şubat 2023 ve sonraki günlerde oluşan depremler nedeniyle herhangi bir hasar görmemiş binalar ve arsa/araziler için emlak vergisinin silinmesi mümkün değildir. Sadece ilk taksitlerinin ödenme süreleri uzatılmış durumdadır. Bunların silinmesi için bu olaya özgü yeni bir düzenlemenin olması gerekmektedir.

6 Şubat 2023 ve sonraki günlerde oluşan depremler nedeniyle tarlasında mahsullerinin en az üçte birini kaybedenlerin o araziye ilişkin arazi vergileri ve cezaları geçmişe yönelik olarak silinir. Ancak gelecek yıllara ilişkin herhangi bir silme olmayacaktır.