Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan (ortada), 2024 yılına ilişkin asgari ücreti açıkladı. Fotoğraf: AA

27 Aralık Çarşamba günü saat 20.00 sularında Bakan Işıkhan kameralar karşısına geçti ve asgari ücretin net 17 bin 2 TL olacağını ilan etti. Aslında beklentiler bu yöndeydi. Hatta temmuz ayındaki veriye göre yüzde 49, ocak ayı baz alınarak ise yüzde 100 zam yaptık dedi. Bunun bir siyasi slogana dönüşeceğini ve bu yönde bir açıklama geleceğini daha önce defalarca ifade etmiştim.

Böylece asgari ücretin değişim seyri aşağıdaki gibi oldu.

Asgari ücret neden daha fazla artırılamazdı?

Bu sorunun cevabı işveren maliyeti, asgari ücrete kadar gelir ve damga vergisi istisnası nedeniyle Devletin mahrum kalacağı vergi tutarı, kayıt dışılığın varlığı ve Bakan Şimşek’in ekonomik tedbirleridir.

-Olayın SGK (maliyet) boyutu

Asgari ücret her ne kadar gelir ve damga vergisinden istisna edilse de SGK hesaplamalarında maalesef bir istisna uygulaması bulunmamaktadır. 

Asgari ücretin 2024 yılı için brüt 20 bin TL olması nedeniyle

2 bin 800 TL SGK işçi payı ve 200 TL’lik işçi işsizlik fon payı;

3 bin 100 TL SGK işveren payı ve 400 TL işveren işsizlik fon payı olacak. Yani net maaştan başka 6 bin 500 TL (bir maliyet) daha oluşacak. Böylece bir asgari ücretlinin işverene toplam maliyeti 23 bin 502 lira 77 kuruş olacak.   

-“Asgari ücrete kadar ücret istisnası” daha fazla artışa engeldir

25 Aralık 2021’de yayımlanan 7349 sayılı Yasa ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin 18’inci fıkrasına asgari ücrete kadar olan ücret istisnası hükmü eklendi ve bu hüküm 1 Ocak 2022’de hayatımıza girdi. 

Buna göre asgari ücret ne kadar yüksek olursa asgari ücretten fazla ücret geliri elde edenlerin asgari ücrete kadar olan ücretleri hem gelir hem de damga vergisinden istisna edileceğinden Hazine'nin bir vergi kaybı olacaktır.

-Kayıt dışılık artabilir

Asgari ücretin yükselmesiyle birlikte kayıt dışı istihdam çanları da çalmaya başlayacaktır. Bunun kontrolünü yapmak elbette Devletin görevidir. Ayrıca çalışanların da buna müsamaha etmemeleri gerekir ama işsizlik tehdidi çalışanları kayıt dışı çalışmaya mecbur bırakabilir.

 -Enflasyon etkisi

Bakan Şimşek enflasyonun nedenlerini sayarken dolaylı vergi artışları ile ücretleri gösterdi. Bu nedenle artık ortalama ücret haline gelmiş olan asgari ücretin talep baskısı yaratacağı düşünüleceğinden çok fazla artmasını istememiş olacak sanıyorum.