Vietnam Savaşı sırasında savaşı yorumlayan, İkinci Dünya Savaşı'nın kahramanlarından olan İngiliz Mareşal Montgomery, Amerika'nın savaş kurallarının ikincisini ihlal ettiğini deklare etmişti: "Ana kıta Asya'da kara askerleri ile savaşma."

Doğal olarak bu telkin, savaşın ilk kuralının ne olduğu sorusunu da beraberinde getirdi.

"Kışın Moskova'ya saldırılmaz."

Muhtemelen Mareşal Montgomery'den hemen bir önceki zaman diliminde kaldığı için bu dersi dikkate almayan Napolyon gücünün doruğunda Rusya'yı istila etti ve 5.5 ay sonra ordusunun Ruslara değil kışa teslim olması ile imparatorluğunun çöküşünü başlatmış oldu.

Adolf Hitler de bir sonraki yüzyıl aynı dersi, aynı sertlikle almıştı.

Tarih içinden geçilen çağa olacakları göstermek için hep hazırdır ama uyarıları dikkate almak için bilge liderliğe ihtiyaç var.

Kış savaşları, Rus tarihinde çok önemli bir yer alır. Ruslar bu konuda oldukça deneyimlilerdir ve savaş stratejilerinde kışa mutlaka yer verilir.

Geçtiğimiz haftalarda Ukrayna ordusunun kazançları ile birlikte, momentum Rusya'nın elinden tamamen çıkmış gibi görünüyor.

Belki de askeri olarak gerçekten çıktı.

Şu anda umabilecekleri ana strateji; savunabilir yeni hatlar kurarak ellerindeki topraklardan daha da fazla kayıp vermemek.

Fakat diğer yandan gölge bir ekonomik savaş da tüm hızıyla devam etmekte.

Batı dünyası Rusya'ya ciddi hasar vermekte olan ekonomik yaptırımlar uyguluyor. Batı ile ticareti ciddi ölçüde zarar almışken, New York Times'ın yaptığı analize göre Rusya'nın Hindistan ile ticareti yüzde 310, Çin ile yüzde 64, Türkiye ile yüzde 198, Brezilya ile yüzde 106 arttı.

Öte yandan Rusya, enerji ve kritik doğal kaynaklarını ekonomik silah haline getiriyor.

İki taraf için de bu ekonomik savaş, hangi toplumun daha fazla acıya dayanıklı olduğunun bir yarışı haline geldi.

Savaş ilk çıktığında bu kışı Avrupa'nın Rus gazı olmadan nasıl geçireceği konuşuluyordu. Geldiğimiz noktada, tedarik fiyatları yüksek olsa da, Avrupa bu kış için yeteri kadar gaz (kapasitenin yüzde 92'si civarı) stoklayabildi. Gaz fiyatları Kuzey Akımı boru hatlarının hasar görmesinden sonra vurduğu tavandan neredeyse üçte iki seviyesinde düştü.

Fakat 2022'de 95 milyar metreküp civarında olan bu stoklanan gazın neredeyse 60 milyar metreküpü Rusya'dan geldi. Ekstra kapasitenin kalanının ciddi kısmı da Çin'in ekonomik yavaşlamasından doğan fırsat sayesinde gerçekleşmişti.  

2023 yılında Rusya'nın bu kadar gaz satmayacağı kesin. Belki de Avrupa'ya artık hiç gaz satmayacak.

Avrupa bu boşluğu başka tedarikçiler ve özellikle sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ile kapatmak istiyor.

Çin'deki talebin artması ve Rus tedarikinin durması ile ile Uluslararası Enerji Ajansı Avrupa'da 30 milyar metreküplük bir tedarik boşluğu olabileceğini öngörüyor.

Bir yandan da Avrupa'nın başka tedarikçilerden doğal gaz alınımını arttırması ile gelişen ülkelerin tedariki zorlaşmakta.

Pakistan'ın Rusya Büyükelçisi Shafqat Ali Khan "Zengin ülkeler bütün LNG'yi alırsa, bize ne olacak" diyerek, gaz fiyatlarından etkilenen birçok gelişmekte olan ülke adına konuşmuştu.

LNG döngüsel bir sektördür. Yatırımlar düzenli olarak yapılmadığı ve yeni üretim kapasitesi eklemek zaman aldığı için, pazarda denge oluşturmak ciddi vakit ister.

Ve küresel olarak 2025 yılına kadar yeni kapasite eklenilmeyecek. İlk büyük çaplı üretim kapasite artışının 2025 yılında Katar'da gerçekleşmesi bekleniliyor.

Yani bu kışı ısınarak ya da üşüyerek geçirdiğimizde, Avrupa'nın gaz krizi sona ermeyecek. Bunu üç kışlık bir kriz olarak değerlendirmek daha doğru olur.

Rusya uzun vadeli düşünmenin stratejik değerini anlıyor.

Bu süreçte Avrupa'daki 7 milyon Ukraynalı göçmenin yerel nüfuslar üzerindeki etkisi politikalara yansır mı, Ukrayna ekonomisini desteklemenin Batı'daki büyük maliyeti (askeri destek sayılmazsa ayda 3 milyar dolar civarında hesaplanıyor) gibi sorunlar ile Batı'nın desteği uzun vadeli olarak devam edebilir mi, Rus stratejilerin düşündüğü sorular arasında bunlar mutlaka yer alıyordur.

Evet, Avrupa bu kışı atlatacak. Ama daha birçok kış var ve bu savaşın sonu yakın gözükmüyor. Ve gerçekleşen ekonomik savaşın sonuçları, askeri savaştan çok daha belirgin olabilir.