Diplomasi, uygulama alanlarına ve kullanılan yöntemlere göre farklı başlıklar altında sınıflandırılabiliyor. Kültürel diplomasi, parlamenter diplomasi, telefon diplomasisi, mekik diplomasisi, arka kapı diplomasisi, sessiz diplomasi ilk akla gelen örnekler. Diplomasinin bir de Türkçe karşılığını bile bulmakta zorlandığımız, ”track-ll” denilen bir türü daha var. Track-ll , uzun süre çözümlenemeyen sorunların aşılabilmesi için ,özellikle diyalog kanallarının açık olmadığı hallerde, kamuoylarının hazırlanması, ortamın yumuşatılması ve çözüme yardımcı olunması amacıyla kullanılan bir yöntem. Track-ll olarak faaliyet gösteren kişi, grup veya kuruluşlar devletlerinin görüşlerini dikkate almakla birlikte, bağımsız hareket edebilme özgürlüğüne sahipler. Dile getirdikleri görüşler, kabul ettikleri bildiriler, kimseyi bağlamıyor. Track-ll diplomasinin geçmişte ABD-Sovyetler Birliği, İsrail-Ürdün, Türkiye-Ermenistan yakınlaşmalarında katkısı olmuş.

Track-ll uygulaması olarak Türk-Yunan Forumu

Track-ll diplomasinin Türkiye’deki en çarpıcı örneklerinden birisi Türk-Yunan Forumu (TGF). 1998 yılında kurulan TGF, Türkiye ve Yunanistan’daki iş çevrelerinden, akademi dünyasından, medyadan ve diplomasi alanından gelen temsilcilerden oluşuyor. Toplantılarını yılda iki-üç kez karşılıklı olarak Atina ve Ankara’da yapıyorlar.

TGF son olarak Yunanistan’da bir araya geldi. Bu amaçla benim de dahil olduğum beş kişilik bir heyet hafta başında Atina’yı ziyaret etti. Yunan tarafı, bu ziyaret için oldukça zengin içerikli bir program hazırlamış. Heyet, Dışişleri Bakanı Nikos Dendias tarafından kabul edildi. Eski Başbakanlardan Yorgos Papandreou, heyeti bir akşam yemeğinde ağırladı. Ana muhalefet partisi başkanı Syriza’nın dış politika danışmanı Kalpadakis ve Yunanistan’ın en büyük üç gazetesi Kathimerani, To Vima ve Ta Nea’nın diplomasi muhabirleri ile görüşüldü.

Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’la görüşme yaklaşık 1,5 saat sürdü. Her vesileyle Türkiye aleyhindeki söylemleriyle bildiğimiz Dendias’ın bu kere ağzından adeta bal damlıyordu. Bu tür toplantılarda mutat olduğunun aksine, bir sunuş konuşması yapmadan doğrudan soruları almaya başladı. Cevaplarında, uzun uzun İstanbul’u ne kadar sevdiğini, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun 20 senelik arkadaşı olduğunu, aramızda çözümlenemeyecek sorun bulunmadığını, nitekim istikşafi görüşmelerde, 2003-2004 yıllarında çözüme çok yaklaşıldığını bildiğini, önümüzdeki yıl hem Yunanistan’da, hem Türkiye’de genel seçimler yapılacağı için kalan süre içerisinde ilişkilerde olumlu bir gelişme sağlanamayacağının farkında olduğunu, ancak seçimlerden sonra bir fırsat penceresi gördüğünü söyledi. Bakan Dendias, Yunanistan’ın silahlanmasından endişe edilmemesi gerektiğini, Türk ordusunun gücünü bildiklerini, ABD bütün donanmasını Yunanistan’a verse, yine de Türkiye’ye saldıramayacaklarını ekledi.

Bakan Dendias, bu görüşmede söylediklerinin yüzde 10’unu basın önünde tekrarlayabilse, herhalde Türk-Yunan ilişkilerinde herhangi bir sorun kalmayacaktır. Ama bu takdirde Dendias o koltukta kalabilir mi? Orası çok şüpheli.

Yunanistan 12 mili tartışıyor

Ana Muhalefet Lideri Chipras'ın dış politika danışmanı Kalpadakis, Syriza’nın Merkez Komitesi'nin hükümete Girit’in karasularını 12 mile çıkarmasını tavsiye eden bir karar aldığına atıfta bulundu. Hatırlanacağı gibi, Yunanistan geçen sene Adriyatik’te karasularını 12 mile uzatmıştı. Bu kere de Girit’in, hatta Meis’in güneyinde Türkiye’nin tepkisini çekmeyecek şekilde 12 mil genişlemesinin tartışılmaya başlanıldığı anlaşılmaktadır. Yunanistan’ın “casus belli” olarak gördüğü, 8 Haziran 1995 tarihli TBMM bildirisinde her ne kadar Akdeniz’in adı geçmese de, Girit’in civarında, Türkiye’nin Ege’den Akdeniz’e çıkışını sağlayan koridorların muhtemel bir 12 mil genişlemesinden etkilenmesi Türkiye tarafından kabul edilemeyecektir.

Diplomaside esas kural muhatapların birbirleriyle görüşmeleridir. Bu açıdan geçen hafta içerisindeki ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile Yunanistan Başbakanı Mitsotakis arasındaki telefon konuşmasının önemli bir nedeni olmalı. Atina’daki temaslarımız sırasında kimin kimi aradığını öğrenemedik. Ama bu görüşmede Mitsotakis’in 12 mil için bir nabız yoklamış olması muhtemeldir. Eminim Dışişlerimiz bu konuyu yakından takip ediyordur.

Türkiye ne yapmalı?

Bildiğim kadarıyla, öteden beri Ege sorunlarında ilke olarak Yunanistan tezlerini ulusal hukuka dayandırırken, Türkiye diyalogu öne çıkarır. Ancak Haziran ayından bu yana diyalog söylemini de Yunanistan’a kaptırmışız gibi görünüyor. Atina temaslarımız sırasında görüştüğümüz herkes sert söylemin düşürülerek diyaloğun başlatılması çağrısında bulundular.

Her iki ülkenin de önümüzdeki yıl yapılacak genel seçimlere kadar bir propaganda savaşı sürdüreceği anlaşılıyor. Kabul etmek gerekir ki Yunanistan bu savaşta bizden daha fazla uzlaşıdan yana bir görüntü sergilemekte başarılı oluyor. Türkiye’nin bu propaganda savaşındaki stratejisini gözden geçirmesinde yarar var.

Papandreou farkı

Son olarak Atina’daki bir başka gözlemimi paylaşmadan geçemeyeceğim. Yunanistan’ın yakın geçmişinde iki dönem Dışişleri Bakanlığı, bir kez de başbakanlık yapan Yorgos Papandreou, sokaklarında onca teröristin kol gezdiği Atina’nın merkezinde bir otelde ev sahipliği yaptığı akşam yemeğine, kulaklarında telsizi bile görünmeyen tek bir koruma ve lüks sınıfına girmediği her halinden belli bir araba ile geldi. Yunanlılarla her bakımdan çok benzeştiğimiz söylenir. Ama galiba bu konuda biraz farklıyız.