Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev dün bir kararname yayımlayarak Libya’ya karşı uluslararası yaptırımlara Rusya’nın da katıldığını bildirdi.
“Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 26 Şubat tarihli 1970 sayılı kararı uyarınca, Rusya Federasyonu’ndan Libya’ya tüm silah türlerinin, askeri araçların ve onlarla ilgili her türlü malzemelerle yedek parçaların satılması ve iletilmesi yasaklandı” saptaması yapılan kararnamede, ayrıca askeri konularla ilgili olarak Libya’ya hiçbir teknik, finans ve kadro yardımının yapılmayacağının altı çizildi.
Önceki gün de Medvedev, Libya’daki insan kıyımından duyduğu kaygıyı dile getirerek Muammer Kaddafi’yi “uluslararası yaptırımlar” konusunda uyarmıştı. Benzeri açıklamalar daha önce Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’dan da gelmişti.
On gün kadar önce, “Kremlin’de adı açıklanmayan bir yetkilinin Kaddafi’yi ‘siyasi bir ceset’ olarak nitelediği” haberi yayımlanmıştı.
* * *
Kaddafi’nin bugün muhalefete karşı kullandığı askeri uçak, helikopter, füze ve diğer silahların önemli bölümü Rus yapımı. Libya geleneksel olarak Sovyetler Birliği’nin ve Rusya Federasyonu’nun en önemli silah ithalatçıları arasında yer alıyordu.
Bazı Rus kaynaklarına göre, geçen yıl Libya, Rusya’dan 1.3 milyar dolarlık silah satın almak için kontrat imzalamıştı ve yakın gelecekte Rus silah şirketi Rosoboroneksport’in söz konusu ülkeye yaklaşık 2 milyar dolarlık silah ihraç etmesi gündemdeydi.
(Moskova’dan yapılan resmi açıklamalara göre, 2009’da toplam 7.4 milyar dolarlık silah ihracatı yapmış olan Rosoboroneksport, geçen yıl 8.6 milyar dolarlık silah satışıyla yeni bir rekor kırdı ve 2011’de bu rakamı 9.5 milyara çıkarmayı planlıyor.)
Kremlin’e yakın bazı kaynaklar, Libya’ya yönelik yaptırımlara Moskova’nın katılmasının Rusya’ya faturasının “4 milyar dolarlık zarar” anlamına geleceğini savunuyorlar.
* * *
Benzeri hesaplar ve öngörüler, Moskova’nın önemli ticari-askeri ortağı Tahran’a karşı tavrını değiştirmesi sırasında da gündeme gelmişti. Bu açıdan bugün Libya’nın Rusya açısından “ikinci İran” olduğu söylenebilir.
Kremlin, bir kez daha Batı ile işbirliğini, “tartışmalı rejimlerle ticaretten elde edilecek milyarlarca dolarlık gelir”in önüne koyuyor. Bu, daha önce yazdığımız Rusya dış politikasının değişimine ve yeni lider Medvedev’in Batı ile ekonomik ve teknolojik işbirliğini öne almasına bağlı bir gelişme.
Ancak İran konusunda olduğu gibi, Libya meselesinde de, Kremlin yönetimi ciddi eleştirilere hedef oluyor.
Bazı muhalifler Moskova’nın “erken açıklamalar yaptığı” ve “Libya’da durumun henüz belli olmadığı” kanısında.
Kimileri, son zamanlardaki devrimlerin Rusya’yı (özellikle Kuzey Kafkasya’yı) ve öteki eski Sovyet ülkelerini kötü etkileyebileceğini düşünüyor.
Olayları “Batı’nın tezgahladığını ve sonuçta da Batı’nın güçleneceğini” öne sürenler ise az değil.
Ayrıca dış politikada Medvedev ile Başbakan Vladimir Putin arasında anlaşmazlık olduğunu, genç Devlet Başkanı’nın ABD’ye fazla yaklaşmasının Putin’i rahatsız ettiğini iddia edenler de var.
Öte yandan Libya ve öteki bölge ülkelerindeki kargaşanın petrol fiyatlarını yükseltmesinin Rusya bütçesine ciddi getiri sağladığını ve Moskova’nın kısa sürede 2008 krizinin etkilerini atlatacağının belli olduğunu da ekleyelim. Dahası bu uluslararası konjonktür, Kuzey Akım ve Güney Akım gibi Kremlin’in savunduğu enerji hatlarının kısa sürede inşa edilmesi şansını arttırıyor.
* * *
Medvedev’in Libya’ya yaptırım kararnamesini, Moskova’yı ziyaret eden ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden ile görüşmesinden kısa süre sonra imzalaması da ilgi çekici.
Kulisler, Washington’un Moskova’ya Rusya’nın Dünya Ticaret Örgütü üyeliği konusunda söz verdiği, hatta “Gürcistan’a karşılık Libya” teklifi yaptığı söylentileriyle çalkalanıyor. Libya’da uçuşa yasak bölge izni konusunda Kremlin’le pazarlığa oturan Biden’in, “olası askeri müdahale için mutlaka Rusya’nın desteğini almaya çalıştığı” iddia ediliyor.
1999 Yugoslavya ve 2003 Irak operasyonları hafızasından silinmemiş olan Moskova, her ne kadar Batı ile işbirliğini geliştirse de, şu anda NATO’nun Libya’ya müdahalesine (tıpkı Almanya gibi) onay vermiyor. Yapılan dolaylı açıklamalarda “yeni bir Afganistan ve Irak yaratılmaması gerektiği” dile getiriliyor.
Ancak yine de Kremlin, kesin tavrını gelişmelere bakarak belirmeye niyetli olduğu izlenimini veriyor.
