Seçim sonrasında, ithal cep telefonu cihazlarına % 12-15 oranında ek vergi getirilmesinin mümkün olduğu belirtiliyor. Konu hakkında bilgi sorduğumuz Ekonomi Bakanlığı'ndan ilgililer, bu konuda bir soruşturma yürütüldüğünü hatırlatarak, kararın ancak Bakanlar Kurulu tarafından verilebileceğini belirttiler ve konuyla ilgili henüz kesinleşmiş bir şey olmadığını söylediler.

Ancak duyumlarımız, kademeli bir vergi hazırlığı olduğu şeklinde. İlk sene % 12-15, ikinci sene % 8-10 ve üçüncü sene % 4- 5 oranlarında uygulanacak rakamların, daha sonra sıfırlanacağı belirtiliyor (gerçi deprem vergisi de güya kalkacaktı, 16cı senedir devam ediyor).

Soruşturma İthalatta Koruma Tedbiri Başvurusu ile Açılmıştı
 

Bu soruşturma ile ilgili gelişmeleri kısaca anlatalım; geçen aralık ayında yayınladığımız bir haberde, ithal cep telefonları için ek vergi getirileceğini yazmıştık[1]. Vestel ve 4 diğer şirketin "ithalatta koruma tedbiri alınması" talebiyle yaptıkları başvuru üzerine, Ekonomi Bakanlığında aralık itibariyle bir soruşturma açılmış ve 3-4-5 mart tarihlerinde ilgili taraflarla görüşmeler yapılmıştı.

Bu soruşturmanın süresi 9 ay ve gerekirse 6 ay daha uzatılabiliyor. Bu kapsamda soruşturmanın ağustosta tamamlanması bekleniyor. 

"İthalatta Koruma Tedbiri" soruşturmaları, pazardaki dengeyi aniden bozacak --mesela bir damping-- durumlar söz konusu olduğunda, yerli endüstrisini korumak için hükümetler tarafından açılır ve durumun tespiti sonrasında bir takım önlemler alınmasına yön verir[2].

Ancak bu tedbirlerin gelişi güzel alınması mümkün değil. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) global ticaretin dengesi açısından bu tür durumları kontrol altında tutuyor. Ülkemiz de WTO ile yaptığı sözleşme çerçevesinde hazırladığı bir yönetmelik ile bu kontrole tabi durumda. Dolayısıyla uygunsuz tedbirler alınması durumunda, ortalama 2-2,5 yıl sürecek bir soruşturma süreci ve eğer aleyhte sonuçlanırsa da, cezalar ya da karşı tedbirler söz konusu olabiliyor.

Zaten şimdiden, AB ve Tayvan uyarı yayınlamış durumdalar[3].

 

Yerli Telefon Vergi ile Değil,
Devlet Teşviği ile Desteklenmeli
 

Bu haberin detayına baktığımızda rivayet muhtelif. Asıl amaç "yerli telefon üretimine" koruma sağlama gibi gözüküyor ama biz bunu 1970'lerde ve öncesinde yaşadık. Bu tür bir korumacılık ülkenin kapılarını globalle entegre olma yoluna kapatıyor ve rekabete müdahele, tüketicileri eski-püskü teknolojilere mahkum ediyor. İçerdeki yaratıcılığı da yok ederek, ülkenin gelişmesinin önünü tıkıyor. Bugün yaşadığımız sıkıntıların bir kısmı o günlerden gelen sıkıntılar. Örneğin bugün bile "babayiğit çıksın" ifadesiyle talep yapılan "yerli araba üretimi" konusu, 1970'lerden gelen bir sıkıntı değil mi?

Bu nedenle devletin bu konudaki desteği, "ARGE teşviği" türü bir destek olmalı. Yani global ürünlerle mücadele eden yerli cep telefonuna, "gel seni koruyayım" yerine "gel mücadelene destek vereyim" demek daha uygun olmaz mı? Böylece bu firmalar "nasılsa" yerine "aman çalışayım" diyor hale gelmezler mi?

Asıl Amaç Cari Açığı Küçültmek mi?

Ama hükümetin asıl amacının yerli telefonu desteklemekten çok, akıllı telefon ithalatını azaltarak cari açığın küçültülmesine çalışmak olarak yorumlanıyor. Bu nedenle de soruşturmanın başladığı ilk günden bu yana bir ek vergi getirilmesini bekleyen sayısı çok fazla.

Cep telefonu ithalatı geçen yıla kadar, 15 milyon adet/yıl seviyesindeydi. Ortalam birim fiyat düşüktü çünkü akıllı telefonlar henüz yeni yayılıyordu. Dolayısıyla ortalama birim fiyat 400 TL'ler düzeyindeydi. Yani 6 milyar TL düzeyinde bir ithalat rakamı vardı. Geçen yıl sonunda, taksitler kaldırılınca, ithalat rakamı 12 milyon adet/yıl’a düştü. Ancak şimdilerde –akıllı telefonlar daha çok satıldığından-- ortalama birim fiyat 750 TL gibi alınıyor (bu ülkeye ortalama giriş fiyatıdır). Bu hesapla bakarsak da, cep telefonu cihazlarının cari açık içindeki rakamı 9 milyar TL gibi gözüküyor.

İşte hedefin bu olduğu düşünülüyor. Üstüne de alınacak olan % 12-15 gibi ilave vergi, telefon başına 80-150 $ ilave ise hazineye 0,8 - 1 milyar TL'nin üstünde gelir anlamına gelecek. 

Özetle devlet cep telefon ithalatına ilave vergi planlıyor. Bu verginin bir yandan yabancı cep telefonlarının satışını düşürübileceği düşünülüyor. Diğer yandan hazineye de ek gelir anlamına geliyor.

Ancak burada hesaba hiç katılmayan bir konu da; cep telefonu satışı alanına dayanan, 81 ilde konuşlanmış çok geniş bir pazarın varlığıdır. Yerli telefonların bunu ne kadar dolduracağını önümüzdeki günlerde görüyor olacağız[4].

[1]  Özelleştirmelerle Gelirlerini Kaybeden Devlet, Laptop ve Akıllı Telefona Ek Vergi Koyuyor

[2] Yerli Cep Telefonu Üretimi mi, Ek Vergi mi?

[3] AB ve Tayvan'dan Vestel'in akıllı telefon şikâyetine uyarı

[4] Taksitlerin Kaldırılması Cep Telefonu Bayilerinde Nasıl Etki Yaptı?