Orta Amerika ülkesi El Salvador'un Devlet Başkanı Nayib Bukele, Twitter hesabından yaptığı Türkçe, İspanyolca ve İngilizce paylaşımlarında perşembe günü (yarın) Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı ziyaret edeceğini duyurdu. Bu mesaja Erdoğan İspanyolca cevap verdi:
"Sizi Türkiye'de ağırlamaktan memnun olacağız. El Salvador ile ilişkilerimizi güçlendireceğine emin olduğumuz ziyaretinize büyük önem arz ediyoruz."
Bu ziyaret de nereden çıktı diyeceksiniz, kendisini "Bitcoiner" olarak tanımlayan yazar Dennis Porter, TBMM'de hazırlıklarının sürdüğünü duyduğumuz kripto para düzenlemesini hatırlatıyor.
İyi de TBMM'deki düzenleme ile Bukele'nin ne alakası var derseniz, bence hükümet tutmayan kur politikasından sonra başka bir manevra yapıyor. Hatta kendi kripto parasını çıkarmayı düşünüyor, araştırıyor olabilir.
Hatırlayacaksınız, Elon Musk görüşmesi sonrasında, Türkiye'deki kamu ve özel sektör kurumları ile şirket arasında uzay teknolojileri başta olmak üzere farklı alanlarda iş birliğine ilişkin hususları ele aldıklarını belirtilmişti. Bu farklı alanlar nelerdir acaba?
Sonuçta AKP'nin dijital para konusunu araştırdığı ve tecrübeleri öğrenmek istediği anlaşılıyor. Belki biraz da Bukele'nin gördüğü ilgiyi üzerlerine çekmek isteyecekler.
Ne de olsa, Bitcoin = Z Nesli. Ülkede internetin kötülüğü, eğitimdeki sorunlar, gençlere yapılan haksızlıklar, belki kripto para dünyası ile unutturulur, gündem değiştirilir. TV'deki "çalışmak / üretmek" yerine kripto para ticareti ile para kazanmayı öne süren borsa reklamları bu kadar çokken, bunu düşünmemek elde değil.
Ama Bukele hikayesine ve El-Salvador'un Bitcoin ile mutlu olup olmadığına da yakından bakalım;
"Bitcoin'i yasallaştıracağız" açıklaması Bukele'yi Z neslinin yıldızı yaptı
4-5 haziran 2021'de düzenlenen "Bitcoin 2021" konferansının en ilginç konuğu El Salvador Başkanı Nayib Bukele idi. Ekonomik krizin kucağındaki ülkenin başkanı Bukele 2 hazirandaki tweet'inde "sürpriz" diyerek ne yapacağının işaretini veriyordu.
Ve Bukele bombayı patlattı. Bitcoin'i El-Salvador'da yasal hale getireceğini duyurdu. Ortalık birbirine girdi.
El Salvador, Bitcoin'i kabul eden dünyadaki ilk ülke olmak istiyor
Çünkü dünyada Bitcoin taraftarı olan herkes Bitcoin'in pazara-çarşıya inmesini bekliyor. Bu da o tür bir olaydı. Bitcoinciler çıkış arıyorlardı. Yani bir çeşit win-win oldu. Bitcoinciler umut kazandı, Bukele ise halkla ilişkiler aracılığıyla öne geçmiş oldu.
Bukele 1 günde Z nesli başta olmak üzere Bitcoincilerin dünya yıldızı oldu. Herkes kendisine büyük saygı göstermeye başladı.
El Salvador Bitcoin ile mutlu mu?
Eylül ayında da düzenleme geldi. Kendi para birimi olmayan ve ABD doları ile çalışan El Salvador'da 7 eylülde, 62 lehte, 19 karşı ve 3 çekimser oy ile kabul edilen Bitcoin yasası, ülkedeki herkese önceden 30 ABD doları bitcoin yüklü olan Chivo e-cüzdanı sağladı.
El-Salvador Bitcoin yasasının yürürlüğe girdiği hafta toplam 550 Bitcoin aldı
El Salvador muhalefeti Bukele'nin ülkesinin halen Uluslararası Para Fonu (IMF) ile devam eden müzakereleri ve ABD ile gergin ilişkileri unutturmak için Bitcoin'e sarıldığını iddia ettiler.
ECONOMIA Presidente Bukele ofrece beneficios fiscales a inversores en Bitcoin
Bukele ise yurtdışında yaşayan Salvadorluların eve gönderdikleri paraların komisyonundan yani ülkenin toplamda milyonlarca dolar masraftan kurtulacağını müjde olarak söyledi.
Ülkenin internet altyapısının iyi olmaması bir sorundu. Ama Bukele Bitcoin'i yasallaştırırken buna aldırmadı ya da önlem almadı, yatırımı arttırmaya yönelik adım atmadı. Dolayısıyla interneti ve ya da en azından telefonu olmayanlar için Bitcoin'li hayat bir sorun.
Orijinal yasada Bitcoin kullanımının mecburi olmaması söz konusuydu ama 7 Eylül'deki yasa öyle çıkmadı; mecburiyet getirildi.
4 ay sonra yani aralık sonunda yapılan değerlendirmelerde ise Chivo e-cüzdanından yok olan bakiyelerden ve bu konuda edilen şikayetlere Bukele ya da hükümetin cevap vermemesinden bahsediliyordu.
Bitcoin'i kabul eden, El Salvador 2021'de neler yaşadı
Bukele'nin yolu dünyadaki politikacılara örnek oldu
Bu arada, dedik ya Bukele "Bitcoin'i yasallaştıracağım" deyince yıldız oldu. Bu özellikle genç nesile yönelik bir propoganda oluyor.
Bitcoin'de Bukele IN, Elon Musk OUT
Arkasından Bukele'nin yolundan giden çok sayıda politikacı gördük. Önce Latin dünyasının, oy oranı küçük partilerinin siyasetçileri ortaya fırladılar ve eğer kendileri iktidara gelirlerse Bitcoin'i yasal yapacakları sözleri verdiler.
Güney Amerika siyasetçileri Bitcoin'e sarıldılar bu yolla reklam yapıyorlar
Arkasından ABD'den iki örnek yani Florida ve New York Belediye Başkanlarının çekişmesini gördük.
Yeni New York Belediye Başkanı Eric Adams, ilk 3 maaşını Bitcoin ile alacak
Dünyadan Bitcoin deneyleri
Bu arada Salvador'daki bir köyün daha önce test amaçlı Bitcoin kullanımı yaptığını da hatırlatalım; 3.000 nüfuslu El Zonte'deki 500 aileye ismi bilinmeyen bir bağışçı aylık 35 dolarlık bitcoin ödemesi yapıyordu.
Sadece Bitcoin kullanan bir kasaba deneyi
Aralık başında da Florida resmi ödemelerde Bitcoin kabul edeceği açıklamasında bulundu.
Florida, resmi ödemelerde Bitcoin kabul edecek
Ama en ilginç örnek, bir gemide kurulmaya çalışılan "Bitcoin toplumu" olayı oldu. Bu hazin bir hikaye, 3 ortağın bir gemiyi alıp ,adını Satoshi yapıp, onu kripto para toplumu (ya da devleti) haline dönüştürmeye çalışmasını anlatıyor. Bir gün umarım belgeselini seyrederiz (Rose Island filmindeki gibi).
Dünya'nın ilk kripto para toplumu oluşturma yolunda, Satoshi gemisinin hikayesi
Ama maalesef 29 ekim 2020'de yola çıkan ve 18 aralıkta hurdalığa satış ilanı yayınlanan Satoshi gemisinde bir "kripto topluluk" kurma fikri, kruvaziyer gemicilik endüstrisinin düzenlemelerine çarparak, başlamadan bitti.
Dolandırıcılık (Squid Game Token örneği)?
Yazımızı bu alandaki dolandırıcılıkları anlatmadan bitirmeyelim. Bir çok var. Kripto para konusunda dünyada düzenleme yok. Aslında olmamalı da, çünkü kripto para kurulu finans sektörüne yönelik bir isyan. Ama düzenleme olmaması ve 1 değil binlerce kripto para yaratma potansiyeli, dolandırıcılığın da kapılarını açıyor.
Cornell Üniversitesi ekonomisti Eswar Prasad şöyle diyor:
"Naif bireysel yatırımcıların, kötü niyetli geliştiricileri tarafından çekildiği ve sömürüldüğü bir alan kripto para konusu.
Aslında, kripto dünyasında açık pompalama ve boşaltma planları yaygın. Yatırımcılar genellikle sonuna kadar atlıyor, belki de dalgayı sürebileceklerini ve varlıklarını fiyatlar düşmeden önce hızlı bir kâr için elden çıkarabileceklerini umuyorlar”
Bu tür dolandırıcılığın en son ve parlak örneklerinden birisi ise "Squid Game Token" yani şu Güney Kore dizisinin gördüğü büyük talep üzerine birilerinin yarattığı "token" yani bir kripto para.
"Halıyı Çekmek" olarak adlandırılan bu dolandırıcılıkta, Squid geliştiricileri tahminen 3,38 milyon dolar çarptılar. Squid Token 1 cent ile başladı ve 1 haftadan kısa sürede 2.856 doların üstüne çıktı. Arkasından değeri yüzde 99,99 düştü. Yani birileri paraları topladı ve gitti.
Buna dolandırıcılık denilir mi, denilmez mi tartışmasını da arkasında bıraktı. Sonuçta kendi isteğinizle parayı alıyorsunuz, kimse zorlamıyor. Değil mi?
