Daha önce Cumhurbaşkanı tarafından açıklanan bazı vergisel düzenlemelerin hayata geçirilmesini sağlayacak torba yasa teklifi 4 Ocak 2022 tarihinde TBMM Başkanlığına sunuldu. Aynı gün Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderilen teklifin kısa bir süre içinde kanunlaşması bekleniyor.

İndirimi açıklamaya geçmeden önce kurumlar vergisi oranına ilişkin mevcut düzenlemeleri belirtmekte yarar var.

Kurumlar Vergisi Kanunumuza göre kurumlar vergisi oranı yüzde 20 (KVK 32/1). Ancak geçici bir maddeyle bu oran, 2021 yılı kazançları için yüzde 25 olarak uygulandı, bu yıl (2022) için yüzde 23 olarak uygulanacak (KVK Geçici 13). 2023'ten itibaren ise kanuni oran olan yüzde 20'ye dönülecek.

Teklifle, kurumlar vergisi oranını düzenleyen 32. maddede yapılan değişikliklerle yüzde 20 oranının bazı kurum kazançları için 1 puan indirimli uygulanması öngörülüyor.

Hangi kurumlar, hangi kazançları için vergi indiriminden yararlanacak?

1 puanlık kurumlar vergisi indiriminden sanayiciler ve ihracatçılar yararlanabilecek. 

Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların sadece üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları için 1 puan indirim uygulanacak. Bu kurumların üretim faaliyeti dışındaki gelirleri için indirim uygulanmayacak. Örneğin bu kurumların imal etmedikleri, yani alım satımını yaptıkları malların satış kazançları için indirim yapılmayacak. 

İhracat yapan kurumların da sadece ihracattan elde ettikleri kazançlarına 1 puan vergi indirimi yapılacak. Eğer ihracatçı kurum imalatçı olduğu için yukarıda belirttiğim 1 puanlık indirimden yararlanırsa, ihracat sebebiyle ayrıca yüzde 1 indirim uygulanmayacak. Ancak imal ettikleri mamullerin dışında alım satımını yaptığı malların ihracatından elde ettiği kazançlar için indirimden yararlanabilecek. 

Teklifte sanayici açıkça “sanayi sicil belgesini haiz” şeklinde tanımlandığı halde ihracatçı net bir şekilde tanımlanmıyor. Mal veya hizmet ihracatı şeklinde bir belirleme de yapılmıyor. Bunların Mecliste netleştirilmesini umuyorum. Bence mal ihracatı ile uğraşanların yanında hizmet ihracatı ile uğraşanların da indirimden yararlandırılması gerekir. Çünkü hizmet ihracatı da ülkeye döviz kazandırıyor.

2022 kazançları için indirim uygulanmayacak mı?

2022 kazançları için KVK'nın 32. maddesinde düzenlenmiş olan yüzde 20 oranı uygulanmayıp, geçici maddedeki yüzde 23 oranı uygulandığından, 1 puanlık indirimden yararlanılıp yararlanılamayacağı konusunda tereddüt var. Çünkü geçici maddede böyle bir indirim öngörülmüyor ve geçici madde özel bir düzenleme. 

Bence böyle bir ayırımın anlamı yok, kapsama giren 2022 kazançları için de 1 puan indirim uygulanarak yüzde 22 oranı kullanılmalıdır. Nitekim yürürlük maddesinde indirim hükmünün 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülüyor.

Yine de Meclis görüşmeleri sırasında bu hususun netleştirilmesinde yarar var.

İndirimin uygulanma sırası

Teklifte ihracat ve imalat faaliyetinden elde edilen kazançlar için getirilen indirimli oranların ilgili maddede daha önce sayılan diğer indirimler uygulandıktan sonraki kurumlar vergisi oranı üzerine uygulanması öngörülüyor. Bu nedenle öncelikle KOBİ birleşmesi veya halka açılma sebebiyle indirim uygulanacak, sonra kalan orandan 1 puan indirim yapılacaktır.

KVK'nın 32/A maddesi uyarınca teşvik belgeli yatırımlarda fiilen uygulanan indirimli oranın bazının 1 puan indirimli oran olacağı anlaşılıyor. 

İndirimli oran uygulanacak kazanç nasıl tespit edilecektir?

İndirim, imalat veya ihracat kazançları için sağlandığından, indirimli oranın uygulanacağı kazanç, kapsama giren faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetlere ilişkin olarak yapılan giderlerin düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır.

Kapsama giren faaliyetin dışında yapılan aktif faaliyetlere (alım-satım, inşaat vs.) isabet eden kazanca indirimli oranın uygulanmayacağı açıktır. Ancak mevduat faizi gibi ticari faaliyetle ilgili olarak elde edilen pasif gelirlerin durumu tereddütlüdür. 

Kanaatimce kapsama giren imalat ve ihracat faaliyetlerinden doğan alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gibi gelirlere indirimli oranın tereddütsüz uygulanması gerekir. Bunların dışında, imalat veya ihracat faaliyetiyle ilgili olarak sağlanan nakdin mevduat ve repo gibi işlemlerde değerlendirilmesi sonucunda elde edilen gelirlere de indirimli oranın uygulanması gerektiğini düşünüyorum.

Bu konunun da Meclis görüşmeleri sırasında netleştirilmesini umuyorum. 

Diğer taraftan, birden fazla işle uğraşan kurumlarda müşterek giderlerin nasıl dağıtılacağı da tereddüt konusu olabilir. Bu konularda Hazine ve Maliye Bakanlığına yetki verilmesi düşünülebilir.