ABD yönetimi, Türkiye'ye gönderdiği üst düzey heyet aracılığıyla enerji ve finans alanlarında İran'la işbirliği yapan Türk şirketleri ile bankalar konusunda bugune kadarki en somut, en ayrıntılı uyarıyı yaptı. Hazine Müsteşarlığı, Merkez Bankası, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Türkiye Bankalar Birliği ile görüşmeler yapan ABD heyetinin temasları Türkiye'deki muhataplarınca doğrulanmış bulunuyor.

  

Diplomasi alanındaki haberleriyle bilinen güvenilir meslektaşımız Cumhuriyet Ankara Temsilcisi Utku Çakırözer'in ortaya çıkardığı temaslar, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde Türkiye'nin ret oyu kullandığı yaptırım kararının ardından ABD Kongresi'nde Temmuz başında kabul edilen İran'a yaptırım yasasının ertesine rastlıyor.

  

Görüşmelerde iki temel konu Türkiye'nin dikkatine getirilmiş görünüyor. Birincsi; Türkiye'deki bankaların, ABD'deki Yaptırım Yasası'nda adları sayılan ikisi İran dışında kayıtlı 13 banka ile para transferlerini durdurması. ABD, bu transferlerin durdurulmaması halinde ilişkiyi sürdüren Türk bankalarının ABD'deki temsilcilik ilişkilerinin durdurulacağına işaret ediyor. Böyle bir sonucun, 27 AB ülkesinin İran'a yaptırım kararlarını birlik çatısı altında uyguladığı dikkate alındığında, Türk bankalarının Avrupa'daki büyük hacimli ilişkilerini ve ortaklıklarını etkilememesi düşünülemez.

  

Halk Bankası'ndaki İran paraları

  

ABD heyetinin, sadece özel değil kamu bankalarının da aralarında bulunduğu bir listeyi masaya koyması ayrıca dikkat çekiyor. Burada kastedilen kamu bankaları Ziraat ve Halk bankaları ile daha özel bir statüsü olmasına karşın yönetimini siyasi otoritenin belirlediği Vakıfbank. Halk Bankası'nın bir dönem İran kaynaklı para hareketlerine sahne olduğunu biliyoruz. ABD heyetinin, bu ilişkinin sürdüğüne yönelik para hareketlerine işaret etmiş olabileceğini düşünüyoruz.

  

ABD heyetinin Türkiye'nin dikkatine getirdiği ikinci konu, İran'ın silahlanmasının finansmanı konusunda ana kalemlerden biri olan enerji işbirliğine son verilmesi. Zengin petrol ve doğalgaz yataklarına sahip olan İran'ın işlenmiş petrol ürünleri konusunda sorunları olduğunu biliyoruz. İran, ham petrolünün bir kısmını Türkiye'ye gönderiyor ve işlenmiş olarak geri alıyor.

  

Hükümetin direktifleri doğrultusunda İran'la önemli yatırım projelerine imza atmaya hazırlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) girişimleri de ABD heyetinin askıya alınmasını istediği işler arasında yer alıyor.

  

TÜPRAŞ üzerinden Koç Holding'e uyarı

  

TÜPRAŞ'ın adı da bu bağlamda gündeme getirilmiş görünüyor. TÜPRAŞ yönetimine de uzandığını veya uzanacağını tahmin ettiğimiz temaslar, ABD özel sektörünün Türkiye'deki en önemli partnerlerinden olan Koç Holding'in diğer işleri açısından da kritik bir önem taşıyor. Zira aldığımız bilgilere göre ABD, TÜPRAŞ'ın İran ile ticaretini durdurmasını talep ederken, önemli bir noktanın altını çiziyor. İlişkilerin sürmesi durumunda “TÜPRAŞ'a hakim olan sermaye grubu”nun da yaptırım kapsamında değerlendirileceği mesajı veriliyor.

  

16 milyar liraya (eski rakamlarla 16 katrilyon) yaklaşan üretimden satış hacmiyle İstanbul Sanayi Odası'nın hazırladığı 500 büyük şirket listesinde birinci sırada bulunan TÜPRAŞ, Koç Holding'in yönetiminde bulunuyor. Şirketin yüzde 49 oranındaki hissesi İMKB ve Londra borsasında işlem görüyor.

  

İthalat ve ihracat izinleri dondurulabilir

 
ABD'nin, 1 Temmuz'da kabul ettiği yasayla tek taraflı olarak belirlediği önlemleri içeren Yaptırım Yasası'na göre, İran'la ilişkinin sürmesi durumunda, grubun bütün ithalat ve ihracat izinleri ile ABD bağlantılı kredi olanaklarını da kapsayan dokuz alanda yaptırım gündeme gelebilecek.

  

ABD'nin TÜPRAŞ üzerinden Koç Holding'e gönderdiği mesaj, grubun bütün işlerinin ABD tarafında dondurulabileceği yolunda. Koç Holding'in ABD sermayeli Ford Motor ve Carlyle Grup'la büyük ortaklıkları sürüyor.

 
Özetle; kamu bankaları ve TPAO üzerinden AKP iktidarı, TÜPRAŞ üzerinden de Koç Holding, İran meselesinde ABD'ye karşı aynı kadraja girmiş görünüyor...