02 Ağustos 2023

Limak ile İçtaş'ın "uhde"si

18 gazeteye tam sayfa ilan verebilecek kadar parası olan işçilerin neden bu kadar zorlu bir işte çalıştığını sormayalım. Çünkü seviyor olabilirler. Yok eğer bu ilanı çalışanlar adına YK Enerji şirketi verdiyse o zaman soru değişir: Neden insanları bu kadar kolay aptal yerine koyuyorlar?

Devlet dili diye bir gerçeklik var. Mesela Muğla Valiliği, Akbelen ormanındaki direniş dolayısıyla yaptığı açıklamada, on binlerce ağacın acımasızca ve günler süren kesimini "Yapılması gereken işlemler için Orman Genel Müdürlüğü tarafından başlatılan çalışmalar" diye niteledi. Açıklamaya göre "çalışmalar" sona ermişti. Dolayısıyla o metni okuyan herkes, sona eren "çalışmalar"ın ağaç kesimi olduğunu anladı, dolayısıyla ağaç kesiminin bittiğini düşündü. "Çalışmalar"ın sona falan ermediği de dün sabah yeniden başlayan ağaç kesimiyle ortaya çıktı.

Aynı açıklamada "Muğla Valiliği, Yeniköy Kemerköy termik santralları için şirketin uhdesinde bulunan sahaya, elektrik üretiminde kullanılmak üzere ilave kömür madeni işletme izni verilmiştir" de dedi. "Uhde" sorumluluk demek. Valilik, "Limak ile İçtaş şirketlerinin kurduğu ortak şirketin sorumluluğunda bulunan saha" dese daha açık ve anlaşılır olacak mesela ama demiyor. Devlet, yetkisini, hakkını ne kadar devrederse devretsin, ne kadar devasa ihaleler verirse versin şirket ismi anmaz çünkü! Sürekli bir edilgen fiil hâli: Yapılmıştır, edilmiştir, verilmiştir. Çünkü sorunların ve sorumlulukların biraz da dil ile örtülüp perdelendiğini en iyi devlet bilir. Mesele uzatılırsa köylü kadınların tartaklanması, gazetecilerin gözüne gaz sıkılması, kameraların kırılması, şarj kablolarının koparılmasını da açıklamak gerekir, bu hiç olmaz.

YK işçileri aralarında kaçar TL topladı?

Peki devlet dili gerçekliği var da şirket dili gerçekliği yok mu? Hem de alası var. Üç gün önce "YK emekçileri"nin gazetelere verdiği tam sayfa ilanlarda, benim kuşağımın iyi hatırlayacağı Kemalettin Tuğcu romanlarındaki acıklı dili hatırlatan bir üslup benimsenmişti. "Evimize ekmek götürmek, ailelerimize bakmak için gece gündüz demeden çalışan enerji ve maden işçilerimiz" diye başlanmış. Sonra hızlarını alamayıp eski zamanlardaki sendikal mücadele dilini hatırlatan bir cümle kurulmuştu: Ülkemizin enerjisine enerji katmak için yeraltı zenginliklerimizi değere dönüştüren ülkemizin dört bir yanını aydınlatan eller, alınteri falan filan...

Faruk Bildirici'nin tespitine göre ağaçların kesilmesini savunmak için hazırlanan (ve işçi dili giydirilmiş) ilanın verildiği gazete sayısı 18'di: Sözcü, Akşam, Aydınlık, Diriliş Postası, Hürriyet, Korkusuz, Milat, Milli Gazete, Milliyet, Posta, Sabah, Takvim, Türkgün, Türkiye, Yeni Akit, Yeni Asır, Yeni Birlik, Yeni Çağ.

İlk açıklamalarında yörede yaşayan 3100 işçi istihdam ettiklerini duyuran YK Enerji'nin, çalışanlarına çok iyi ücretler verdiği anlaşılıyor.

Acaba 3100 işçi, yıllarca çalışsalar bir arada göremeyecekleri bir paraya karşılık gelen bu ilanların toplam faturası için aralarında kaçar lira toplamıştır?

18 gazeteye tam sayfa ilan verebilecek kadar parası olan işçilerin neden bu kadar zorlu bir işte çalıştığını sormayalım. Çünkü seviyor olabilirler.

Yok eğer bu ilanı çalışanlar adına YK Enerji şirketi verdiyse o zaman soru değişir: Neden insanları bu kadar kolay aptal yerine koyuyorlar?

Hem de varlık sebebi gerçekleri ortaya çıkarmak ve toplumu aydınlatmak olan gazeteleri kullanarak...

Dikmece'de Sarıdağlar Egemen İnşaat ortaklığı

Akbelen'de İkizköylüler ve ağaç kıyımına karşı olanların sürerken, Antakya Dikmece'de de bir başka itiraz yükseldi. Depremin ardından TOKİ'nin yaptığı yüzlerce ihaleden biri olan Dikmece'deki deprem konutları yapımı için alınan acele kamulaştırma kararı için bu direniş de.

Çünkü bu saha tarımsal bir alan. İnşaat, tarım alanı ve zeytinliklerin bulunduğu sahaya yapılacak. ANKA'dan Dilan Kutlu'nun haberinden bir bölüm:

"Dikmece köylülerinin, zeytinlik ve tarım arazilerinin kamulaştırılmasına karşı direnişleri üçüncü gününde de devam ediyor. Köylülerin kamulaştırılan arazilerine bugün jandarma eşliğinde iş makineleri girdi. Köylüler arazilerinde toplanarak iş makinelerine engel olmaya çalıştı. Jandarma iş makinelerinin çalıştığı arazilere köylülerin geçmesine izin vermedi. Arazilerine geçmek isteyen köylülere jandarma jopla müdahale etti. Müdahale sırasında bazı köylüler fenalaşırken, bazıları da baygınlık geçirdi. Jandarma 7 kişiyi gözaltına aldı."

İhaleler başladığında ve sürerken T24'te çok sayıda yazıya konu etmiştim. Depremin ardından TOKİ ve diğer kurumlar; şubat, mart, nisan, mayıs aylarında çok hızlı bir şekilde günde üçer dörder ihale yaptı. Yüzlerce milyar büyüklüğünde... (O ihalelerin parası TBMM'den geçen ek bütçeden karşılanacak. Hepimizin belini büken dolaylı vergilerin bir kısmı oralara harcanacak.)

Antakya Dikmece'de yaptırılacak 1415 konut ve altyapı ihalesi işte bunlardan biriydi

TOKİ'nin 27 Nisan 2023 tarihinde yaptığı 2023/417454 numaralı ihalenin yaklaşık maliyeti 2 milyar 865 milyon 363 bin 630 TL'ydi. Bu ihaleyi yüzde 1,06 indirim ile 2 milyar 835 milyon TL teklifle, Sarıdağlar İnşaat ve Egemen İnşaat ortaklığı aldı. Burada konut başına maliyetin, ihale günü esas alındığında 2 milyon 24 bin 991 TL olduğunu not düşeyim. (Bugün 27 TL'ye yaklaşan ABD Doları'nın 27 Nisan'da 19,4 TL olduğunu hatırlatayım. Bu inşaat, ihalenin yapıldığı bu fiyata bitemez çünkü.)

Bugün Dikmece'de orada yaşayanların acele kamulaştırmanın tarımsal alana rastladığı gerekçesiyle itiraz ettiği konut projesini yapacak olan Sarıdağlar, Dünya Üniversiteler Kış Oyunları için 2011'de 100 milyon liraya Erzurum Palandöken'de yaptırılan kayakla atlama pistinin müteahhit şirketi. Dönemin Başbakanı Erdoğan'ın açılışını yaparken "Erzurum'a çağ atlatacak tesis" dediği proje, daha sonra atlama kulelerinin yıkılmasıyla gündeme gelmişti. Şirket, konut ve kayakla atlama pistinin yanı sıra stadyum, havalimanı ihaleleri de aldı.

İktidarın kanun ve imar oyunu

Dikmece'de yapılacak deprem konutları inşaatı ve o alanın bir tarım sahası, zeytinlik olduğu gerçeği, şu açıdan da büyük önem taşıyor: Deprem bölgesindeki zeytinliklerin deprem konutları yapmak amacıyla imara açılabilmesini sağlayan yasal düzenleme TBMM'den çok yeni geçti. Torba Kanun teklifi görümesi sürerken AKP'li vekiller Yaşar Kırkpınar ile Orhan Yeğin, deprem bölgesindeki zeytinliklerin de imara açılmasını olanaklı kılan değişiklik teklifi hazırladı.

Bu ne zaman oldu? Temmuz ayında. Oysa bu ihale 27 Nisan'da yapıldı. Yani deprem bölgesideki zeytinliklerin imara açılması kanunen henüz mümkün değilken, TOKİ böyle bir yasal engel yokmuş gibi ihaleyi açtı, 2.8 milyarlık ihaleyi sonuçlandırarak şirketle sözleşme imzaladı.

Yani ne yaptı? Tasarlanmış hukuksuzluğuna arkadan kanun çıkardı. Başka söze gerek yok galiba.

Çiğdem Toker kimdir?

Çiğdem Toker, Diyarbakır'da doğdu. Denizli Lisesi'nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Gazeteciliğe üniversite öğrencisiyken Anka Ajansı'nda başladı. Günaydın, Ankara Ulus gazetelerinde, Nokta dergisinde stajlar yaptı.

Anadolu Ajansı'nın sınavlarını (1988) kazanarak, adliye, Devlet Güvenlik mahkemeleri (DGM), yüksek yargı muhabiri olarak çalıştı. 1990-1993 yıllarında haftalık Ekonomik Panorama dergisinde; sonrasında da kesintisiz 15 yıl Hürriyet Gazetesi Ankara Bürosu'nda ekonomi muhabiri olarak görev yaptı. Burada maliye, vergi, özelleştirme, enerji, rekabet politikalarını izledi. 1994 ve 2001 ekonomik krizlerini, IMF ile ilişkileri, kriz kapsamında çıkarılan kanunların TBMM'deki yasama süreçlerini haberleştirdi. Çeşitli ülkelerde Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası toplantıları muhabir olarak takip etti.

Habertürk gazetesinin ilk Ankara temsilcisi olarak gazetenin Ankara bürosunu kurdu. İstifa ederek ayrıldı. İnternet gazetesi T24'ün ilk yayınlarında OECD'nin "Futbolda Kara Para Aklama" raporunu konu alan dizi yazısıyla yer aldı. Köşe yazarı ve Ankara Temsilcisi olarak çalıştığı Akşam gazetesinden, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) el koyma sürecinde kendi isteğiyle ayrıldı.

2013-2018 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Gazetenin sahibi konumundaki Cumhuriyet Vakfı yönetimi değiştikten sonra kendi isteğiyle ayrıldı. 2018'de katıldığı Sözcü gazetesindeki yazılarına 2022 Kasım ayında 'küçülme' gerekçesiyle son verildi. Fox TV kanalında yayımlanan "Orta Sayfa" adlı haber programında yorumcu olarak yer alıyor.

Eleştirel finans haberciliği olarak da tanımlanan yazıları hakkında kimileri astronomik, çok sayıda manevi tazminat davası açıldı. Konusu bir imar haberi olan yazısı hakkında hapis cezası istemiyle yargılandı. Kamu ihaleleri ve şirketleri konu alan çok sayıda yazısı da Sulh Ceza hâkimlikleri kararlarıyla erişime engellendi.

Kitapları

- Adım da Benimle Beraber Büyüdü- Abdüllatif Şener, Doğan Kitap, 2008

- "Türkiye'de Sağlıkta Kamu Özel Ortaklığı - Şehir Hastaneleri" kitabına makale katkısı, İletişim Yayınları, 2018

- Kamu İhalelerinde Olağan İşler - Tekin Yayınevi, 2019

Ödülleri

- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi "En Başarılı İktisat Muhabiri Ödülü" (1995)

- Sabah Gazetesi "Muammer Yaşar Bostancı Haber Yarışması Büyük Ödülü" (1997)

- Türkiye Ziraat Odaları Birliği "Basında Tarım Ödülü" (2000)

- Milliyet Gazetesi "Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü" – "Taksiyarhis'in Zehra Teyzesi" başlıklı röportaj (2001)

- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti-TGC "Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü" |"Evcil'in Dönüşü" dosyası – (2005)

- European Press Prize "The Mystery of the Secret Funds" – "Yorumcu Ödülü"nde kısa liste (2015)

- Halkevleri "Basın Ödülü" (2016)

- Uluslararası Şeffaflık Derneği Ödülü (2016)

- İstanbul Tabip Odası "Basında Sağlık Ödülü" (2016, 2018 ve 2019)

- TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi "Emre Madran Koruma Ödülü" (2017 ve 2019)

- Eskişehir - Bilecik Tabip Odası "Halk Sağlığı Ödülü" (2017)

- ÇGD "Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Ödülü" (2017)

- ÇGD Bursa Şubesi "Meslekte Dayanışma Ödülü" (2018)

- Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü "Uluslararası Cesaret Ödülü - Kısa liste" (2018)

- Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü – "Kamu İhalelerinde 21/b Usulü" dosyası-(2018)

- Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği "Önder Kadınlar Ödülü" (2019)

- Rekabet Derneği "Adil Rekabete Katkı Ödülü" (2019)

- TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası "Hasan Balıkçı Onur Ödülü" (2020)

- Halkevleri Dayanışma Ödülü (2020

- Ankara Tabip Odası – "Şehir hastanelerinin ekonomi politiğini tüm gerçekliğiyle ortaya koyarak kamuya ve sağlık çalışanlarına etkilerini görünür kılan haberleri" nedeniyle (2021)

- TMMOB Şehir Plancıları Odası - Kent Planlama Basın Ödülü (2021)

- İzmir Gazeteciler Cemiyeti "Hasan Tahsin Basın Özgürlüğü Ödülü" (2021)

- SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği "Yılın Kadınları" Ödülü (2021)

- Alanya Gazeteciler Cemiyeti - Ulusal Basında Yılın Gazetecisi Ödülü (2021)

 

Yazarın Diğer Yazıları

TÜİK kimin tarafında duruyor?

TÜİK; DİSK’in zorunlu olarak Bilgi Edinme Kurulu’nun bağlı olduğu Adalet Bakanlığı’na açtığı davada çıkan karara itiraz etmiş. Madem taraf değilseniz bu itiraz ne? Bitmedi: TÜİK, bir de Adalet Bakanlığı aleyhine dava açıyor. Yetmiyor, Danıştay Başsavcılığı’na TÜİK olarak “Bu kararları bozun” diyor

Yargıya saygılı bir TÜİK aranıyor

Yeni Anayasa konusunda, TÜİK'in bilgi karartmasından, yargı kararına uymamasından zerre rahatsızlık duymayan bir iktidar partisinin ardına düşülür mü?

Kamu tasarrufunda farkı ne yaratacak?

Ne temsil, tören harcamalarında ne kırtasiyede ne araç kiralamalarında tasarruf sağlanmış değil. Peki bundan sonra ne değişecek de kendilerinden tasarruf beklenen bürokrasi bu plana sadık kalacak?