Her sonbahar olduğu gibi, bu yıl da bütçe tasarısı Meclis'e sunulduğunda, o aşina haber, ekonomi sayfalarındaki yerini alacak.
Yıllardır -sadece iki rakamın değişerek-tekrarlanan haber, bu kez de "Diyanet'in bütçesi şu kadar bakanlığı solladı" başlığını taşıyacak.
Parlamento ile ekonomiyi izleyen gazetecilerin, tasarı metnindeki verileri derleyerek, o yıl Diyanet İşleri Başkanlığı'na (DİB) ayrılan ödeneğin kaç bakanlığı geçtiğini, yahut kaç bakanlık toplamına karşılık geldiğini anlatan satırlar, artık bir gazetecilik klasiğine dönüşmüş durumda.
2013'e geldiğimizde, Diyanet bütçesi bakımından, bugüne kadarki en büyük sayısal değere ulaşılmış, genel bütçeden ayrılan ödenek 11 bakanlığı geride bırakmıştı.
Ancak bu kez, her zamankinden farklı bir gelişmeye tanıklık edecektik.
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez, 4.6 milyar TL'lik bütçe payının, 11 bakanlığı "solladığı" haberine, eşi görülmemiş sertlikte bir yanıt vererek, "Başkanlığımızı milletimizin sırtında bir yük gibi göstermeye çalışmak, hiç kimsenin haddi de değildir, hakkı da yoktur'' diyecekti.
Görmez'in, Din Eğitimi Genel Müdürlüğü'nce düzenlenen İl Müftü Yardımcıları Semineri'nde (11 Aralık 2012) yaptığı ve sonrasında muhalefet kadar, iktidar partisi temsilcilerince de eleştirilen bu konuşmanın üzerinden dokuz ay geçti.
Bütçe iktidarın tercihlerini yansıtır
Her bütçenin, aynı zamanda siyasi iktidarların kaynak dağıtım tercihlerinin belgesi olduğunu bilenler için, Diyanet bütçesini haberleştirmenin neden "haddini aşmak" olduğunu kavramak kolay değil...
Hele ki, "aslan payı"nı almanıza rağmen, yılın ilk yarısında hedeften saparak Maliye'den yedek ödenek isteyeceğinizi açıklamışsanız, "had aşmak" gerekli bile olabilir.
DİB'in, Ocak-Haziran dönemindeki harcama ve gelişmelere yer veren, "2013 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu" kaydadeğer veriler içeriyor.
Başkan Görmez'in o konuşmasında vurguladığı gibi, kurumun en büyük harcama kalemini oluşturan personel giderleri, yılın ilk altı ayında 2.8'lik bir sapma gösterdi.
Bu yıl bütçesinin 3 milyar 743 milyon TL'yi personel giderlerine ayıran Diyanet, ödeneğin 1 milyar 977 milyon lirasını kullandı.
Paralel olarak Sosyal Güvenlik Kurumu'na prim giderlerinde yüzde 4.5'lik bir sapma ortaya çıkmış.
Rapordaki şu ifadenin altını çizelim:
Başkanlığımız bütçesinin 2013 Yılı Bütçesinin Tüketime yönelik Mal ve Malzeme alımları, Görev, Hizmet Alımları, Menkul Mal, Gayrimaddi Hak Alım, Bakım ve Onarım Giderleri ve Gayrimenkul Mal Bakım ve Onarım Giderleri başta olmak üzere yeterli ödeneğe ihtiyaç duyulan harcama teriplerinde süreç içerisinde söz konusu giderlere ilişkin taleplerin karşılanabilmesi amacıyla Maliye Bakanlığı’ndan Yedek Ödenek talebinde bulunulacaktır."
Namaz vakitleri için rasathane projesi
Kurumun en büyük harcama kalemini personel giderleri oluşturmasına karşın, Prof. Görmez'in geçen hafta açıkladığı gibi, rasathane gibi önemli yatırımları da var.
A.Ü Fen Fakültesi ile yürütülen rasathane projesi, DİB raporunun "Temmuz-Aralık 2013 Dönemine Yürütülecek Faaliyetler" bölümünde şöyle yer alıyor:
"Namaz vakitleri ve kameri aybaşlarının belirlenmesinde esas kabul edilen astronomik kriterlerin bilimsel olarak teyidi ve bu husustaki tereddütlerin giderilmesine katkı sağlamak amacıyla Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi ile ortaklaşa yürütülen “Astronomik Gözlem Projesi” çalışmalarına devam edilecektir."
114 maddeden oluşan faaliyetler listesinde, dikkat çeken bazı proje ve etkinlikler şöyle sıralanıyor:
Diyanet TV stüdyoları bu yıl bitiyor
- Başkanlığımız televizyon ve radyo yayınlarında kullanılmak üzere TV ve radyo styolarının tamamlanması planlanmaktadır.
-“Türkiye’de Dini Hayat” araştırması TÜİK ile birlikte sonuçlandırılacaktır.
- Başkanlığımız bilişim hizmetlerinde çalışan personele temel, orta ve ileri olmak üzere Microsoft (sql, net, sharepoint, TFS, windows, office vs. ) ve Cisco eğitimleri verilecektir.
- Dua ile ilgili yeni bir web sayfası çalışmasının tamamlanması hedeflenmektedir.
- E-mobil uygulamaları kapsamında, IOS ve android platformlarda çalışacak namaz ve kurbana yönelik uygulamalar ile android platformda çalışacak Kur’an uygulamasının tamamlanması hedeflenmektedir.
- Başkanlık web sayfasının başta Arapça, İngilizce, Almanca, Fransızca ve Rusça olmak üzere diğer yabancı dil ve lehçelere çevirisinin yapılması hedeflenmektedir.
- Diyanet Aylık Dergi (590.000 adet), Diyanet Çocuk Dergisi (479.000 adet) ve Diyanet
İlmi Dergi’nin (18.250 adet) basımı yapılacaktır.
- 30 kalem kitabın (1.100.000 adet) satışı ve dağıtımı yapılacaktır.
-Şiddet Karşısında İslam adlı eserin basımı tamamlanacaktır.
- Cami sahibi hakiki veya hükmi şahıslarla toplantılar yapılacaktır.
- BM Nüfus Fonu ve KSGM ile müştereken yürütülen “Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması” projesinin eğitimlerine devam edilecektir.
-Hastanelerde manevi destek sunabilmek için Sağlık Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde çalışmalar yapılacaktır.
-Cezaevlerinde din hizmeti veren cezaevi vaizlerine Adalet Bakanlığı ile işbirliği yapılarak Hizmet İçi Eğitim Semineri düzenlenecektir.
-Tutuklu ve hükümlülere yönelik sıkça sorulan sorular kitapçığı hazırlanmasına devam edilecektir.
- Cezaevlerinde sunulan din hizmetlerinin verimliliğinin arttırılması amacıyla sempozyum düzenlenecektir.
- Denetimli Serbestlik kapsamında bulunan kişilere yönelik manevi rehberlik hizmeti çalışmaları yapılacaktır.
- Muharrem, Aşure ve Kerbela Şehitlerini Anma programları, toplumun birlik ve beraberliğine katkı sağlayacak şekilde düzenlenecektir.
- Ülkemizdeki ilahiyat fakültelerinde ve imam-hatip liselerinde okutulmak üzere Afrika, Asya ve Ortadoğu ülkelerinden getirilen öğrencilerin yerleştirme işlemleri yapılacaktır.
- Avrupa ülkelerinden okutulmak üzere Uluslararası İlahiyat Projesi kapsamında ülkemize 180 lisans öğrencisi getirilecektir.
-657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/b maddesi uyarınca 2.185 sözleşmeli imam-hatip, 25 sözleşmeli müezzin-kayyım ve 24 sözleşmeli Kur’an kursu öğreticisi olmak üzere toplam 2.234 sözleşmeli personelin yerleştirme işlemleri gerçekleştirilecektir.
- Başkanlığımız taşra teşkilatındaki müftü, vaiz ve imam hatiplere verilmek üzere 46825 adet cübbe ve sarığın mahalline dağıtım işlemleri gerçekleştirilecektir.
Başa dönecek olursak, Prof. Görmez'in gazetecileri "haddini aşmakla" itham ettiği o konuşmasında dile getirdiği "Bütçenin neredeyse tamamı personele gidiyor" ifadesi aslında bir gerçeği yansıtıyor. 4.6 milyar liralık devasa bütçenin 3.7 milyar lirası maaşlara gidiyorsa, hükümet Diyanet'e kalan 900 milyon lira "Rasathane yap, stüdyo kur, 1 milyonu aşkın parasız dergi bas dağıt, takvim çıkar, onarım yap, personeline bilişim kursları ver" demiş oluyor.
Zaten, DİB raporunda Maliye'den yedek ödenek isteme gerekçesi açıklanırken "..giderlere ilişkin taleplerin karşılanabilmesi" amacıyla ifadesini dikkatli okuduğumuzda, adresin hükümet olduğu anlaşılıyor.
Yukarıda değindiğim gibi, bütçeler, siyasi iktidarların kaynak dağıtım tercihlerini gösteren en somut belge olma niteliğini taşır. Vergilerimizin nereye harcandığını görmenin... Ama bu yeterli değil.
Çünkü nereye sorusu kadar, "nasıl harcandığı " sorusu da önem taşıyor. Meselenin düğümlendiği yer tam da burası: Denetim.
Bu yazı da "haddini aşan" bir soruyla bitsin:
Siz hiç bugüne kadar Diyanet İşleri Başkanlığı ile Diyanet Vakfı'nın harcamalarının denetim sonuçlarına dair bir haber okudunuz mu?
Bütçeden Diyanet'e ayrılan paralar
AK Parti’nin iktidara geldikten sonra hazırladığı ilk bütçe olan 2003 yılından, bugüne kadar Diyanet İşleri Başkanlığı’na ayrılan bütçe payları:
2003 – 771 MİLYON TL
2004 – 1 MİLYAR TL
2005 – 1 MİLYAR TL
2006- 1.3 MİLYAR TL
2007- 1.6 MİLYAR TL
2008 – 2 MİLYAR TL
2009 – 2.5 MİLYAR TL
2010 – 2.7 MİLYAR TL
2011 – 3.2 MİLYAR TL
2012 – 3.9 MİLYAR TL
2013 - 4.6 MİLYAR TL
