Tarım ve Orman Bakanlığı kontrolüne tabi "Ürün Güvenliği ve Denetimi" kapsamındaki ürünlerin ithalatında 2024 yılı uygulamasına yeni bir anlayışı ile başlanıyor.

İthal edilen ürünlerin önemli bir kısmı belli standartlara sahip olup olmadıkları, belli şartları taşıyıp taşımadığı yönünden ürün güvenliği denetimine tabi tutulmaktadır. Hangi ürünlerin bu denetime tabi tutulacakları Ürün Güvenliği ve Denetimi tebliğleri ile belirlenmektedir. Ürün bazında denetimi yapacak otorite de değişmektedir.

Ürün Güvenliği ve Denetimi tebliğlerinin tümü de şüphesiz ki önemlidir. Ancak, kapsamı eşya listesi dikkate alındığında en kapsamlı olanlarından birinin 2004/5 sayılı Tarım ve Orman Bakanlığının Kontrolüne Tabi Ürünlerin İthalat Denetimi Tebliği olduğunu belirtebiliriz. Tebliğin amacı da esasen önemini ortaya koymaktadır: İnsan sağlığı ve güvenliği ile hayvan ve bitki varlığı ve sağlığı yönünden bazı ürünlerin ithalat kontrolleri.

2024 yılında uygulaması yapılacak Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri 31 Aralık 2023 tarihli 4. Mükerrer Resmi Gazetede yayımlandı. Önemli bir değişikliğin 2024/5 sayılı olan ve Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından uygulanan tebliğde olduğunu belirtmek yanlış olmayacaktır.

Tebliğ kapsamında olan ve Tarım ve Orman Bakanlığı'nın uygunluk veya kontrol belgesine tabi olan ürünler GTİP bazında belirlenmiş ve tebliğ ekinde yayımlanmış durumdadır. Listeler ve ekleri bakımından önceki yıllara göre önemli bir farklılık olmadığı görülmektedir. 2024/5 sayılı tebliğin 10'uncu maddesi ile tebliğ kapsamındaki listelerde yer almakla birlikte kullanım alanı itibarıyla tebliğin öngördüğü alanlar dışında beyan edilenler bakımından uygunluk belgesi veya kontrol belgesinden muafiyet öngörülmüştür. Buradaki muafiyet hükümleri bakımından da önceki tebliğler ile benzerlik söz konusudur.

2024 yılına kadar olan uygulamada muafiyet kapsamında ithal edilen ürünlerin gerçekten muafiyet kapsamında olup olmadığının belirlenmesi bakımından özel bir uygulama kuralı bulunmamaktadır. Ancak yeni tebliğde 10'uncu madde kapsamında aşağıdaki hüküm dikkat çekicidir:

"Üçüncü fıkra ile dördüncü fıkranın (b), (c), (ç), (d) ve (e) bentleri kapsamında sabit referans numarası beyan edilerek ithal edilen ve 500.000 TL toplam fatura tutarını aşan ürünlerin, yapılan beyana uygun kullanımının veya tesliminin gerçekleştirildiğinin tespiti Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri Raporu ile yapılır. Bu fıkra kapsamında yapılacak iş ve işlemlere ilişkin usul ve esaslar Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından belirlenir." 

Yeni Tebliğ döneminde, 2024/5 sayılı Tebliğin 10/3 ve 10/4-b, c, ç, d, e maddelerinde öngörülen muafiyetlerin beyan edilmesi durumunda beyanın doğruluğunun tespiti gerekecektir. Bu tespitler Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri (YGM) tarafından yapılacaktır. Bu şekilde Ticaret Bakanlığının insan sağlığı ve güvenliği ile hayvan ve bitki varlığı için olumsuzluk içerebilecek bir alanda önemli bir boşluğu doldurmak istediği anlaşılmaktadır. Uygunluk belgesi veya kontrol belgesine tabi olduğu halde kullanım durumu beyanı dikkate alınarak ithalat kontrollerinden muaf tutulan eşyanın ithalat işlemlerinden sonra bu şekilde kontrol edilmesi amaçlanmıştır. 

2024/5 sayılı Tebliğ 1 Ocak itibariyle yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla 500 bin TL'yi aşan beyannameler bakımından 1 Ocak itibariyle tebliğ kapsamında işlem yapılması gerekecektir. Ancak YGM Rapor formatı ve detaylar bakımından Ticaret Bakanlığı'nın düzenlemesine ihtiyaç bulunmaktadır. Öte yandan, raporlama yapmak için ithal edilen eşyanın beyana uygun kullanım veya teslim gerekliliği olduğundan, raporlama için de zaten bir zamana ihtiyaç duyulacaktır. Ticaret Bakanlığı'nın yapacağı düzenleme beklenirken, belirtilen muafiyet kapsamında ithalatı olan firmaların yeni dönem için gerekli altyapı hazırlıklarını yapmalarında yarar bulunmaktadır.