- Ben diktatörlükten yanayım.

- Ben işkenceden yanayım.

- Bu memlekette hiçbir şey seçim yoluyla çözülemez.

- Pinochet (Eski Şili Diktatörü) daha çok insan öldürmeliydi.

Bu sözlerin sahibi Bolsonaro 2018 sonbaharında Brezilya Başkanlığı'na seçildiğinde birçok kişi şaşırdı. Dünyanın en büyük ülkelerinden birinin başında artık ırkçı, yabancı ve kadın düşmanı, diktatör özentisi bir adam vardı.

Ama durumdan hoşnut olanlar da vardı. Bunların başında "piyasalar" geliyordu. Piyasalar Bolsonaro'ya büyük kredi açtı. Brezilya borsası roket gibi yükseldi. Çünkü Bolsonaro'nun piyasa dostu politikalar izleyeceğine inanılıyordu.

Ama işler planlandığı gibi gitmedi. Brezilya parası Real geçen yıl baş aşağı düşmeye başladı.

Brezilya Merkez Bankası, Ağustos ve Kasım aylarında dolar satarak piyasaya müdahale etmeye çalıştı ama kâr etmedi.

Real'in değer kaybı Bolsonaro'nun dostu ve müttefiki Trump'ı kızdırdı. Trump, Amerika'nın Brezilya ile ticarette rekabet gücünü yitirdiğini savunuyordu. Real'in değerinin bilerek düşürüldüğü görüşündeydi. Bu ülkeden ithal edilen çelik ve alüminyuma gümrük vergisini yükselterek Brezilya'yı cezalandıracağını açıkladı. Brezilya Ekonomi Bakanı Paula Guedes yemin billah ederek düşük kur politikası izlemedikleri cevabını verdi. Ekonomistlerin ortak görüşü, Real’in değerindeki düşüşün gerçek nedeninin hızla büyüyen cari açık olduğuydu.

Trump gümrük vergilerinden vazgeçti. Ama Bolsanaro için sıkıntılı günler daha yeni başlamıştı. Brezilya parasının değer kaybı 2020'de hızlandı. Yılbaşından bu yana dolar karşısında kaybı yüzde 8'i geçti.

Para birimlerinin dolar karşısında yılbaşından bu yana değer kaybı (%)

Kayıp bir ara yüzde 10'a kadar çıktı. Brezilya parası 31 Ocak'ta dolar karşısında tarihinin en düşük seviyesini gördü.

Real neden baş aşağı gidiyor? Evet, olağan şüpheli Koronavirüs burada da karşımızda. Çin, Brezilya için çok önemli bir pazar. İhracatının da yüzde 27.6'sı Çin'e gidiyor.

Salgından sadece Brezilya değil tüm Latin Amerika etkilendi. Çünkü hepsi emtia ihracatçısı. Mesela bakır üreticisi Şili de ihracatının üçte birini Çin'e yapıyor.

Grafik: Çin'in Latin Amerika ülkelerinin ihracatındaki payı

Koronavirüs salgını Latin Amerika ülkelerinin büyümesini kaçınılmaz biçimde aşağıya çekecek. Uluslararası yatırım bankası UBS, Brezilya için yıllık büyüme tahminini yüzde 2.5'tan yüzde 2.1'e revize etti bile. Başka ekonomistler yüzde 2’den fazla büyüyebileceğine ihtimal vermiyor.

Çanlar Bolsonaro için çalıyor...