Mazlum Şen, tam 26 yıldır yarı Türkiye'de, yarı Kanada'da yaşıyor ve Türklerin Kanada'ya göç etmesine yardımcı oluyor. Türkiye'de avukat, Kanada'da ise göçmenlik danışmanı olarak çalışıyor. Kendisi her iki ülkenin kurallarını ve hukukunu iyi bilmesi nedeniyle Kanada'ya göçmüş veya göçmeyi düşünenlerin yakından tanıdığı bir isim.

Şu günlerde, Türkiye'deki ofisi Koronavirüs salgını nedeniyle kapalı. Kendisi ise Kanada'daki evinde kalmış durumda.

Koronavirüs günlerinde göçe olan ilginin nasıl olduğunu ve COVID-19 sonrası hangi göç yöntemlerinin* daha çok tercih edileceğini merak ederek kendisine sorularımı yöneltiyorum.

"Salgın sırasında iş durgunluğu beklerken aksi oldu"

• Koronavirüs salgını başladığından beri hiç göç başvurusu aldınız mı?

Mazlum Şen: Salgından beri ofisimiz kapalı, online danışmanlık hizmeti veriyoruz. Ben açıkçası çok büyük bir iş durgunluğu bekliyordum. Öyle olmadı.Tam tersine normal kapasitemizin üstünde müşteri edindik.

• Bunu neye bağlıyorsunuz? 

Şen: Zorunlu olmayan göçmenlik, kişinin kendi rızasıyla vatanını bırakıp, mevcut koşullar dahilinde, kendisi için en uygun olan ülkeye yerleşme eğilimidir. Bu eğilimlerin ana nedenleri; çocukların daha iyi bir eğitime sahip olması, kişinin daha iyi bir iş bulması, fikirlerini daha iyi bir platforma taşıması ve doğal olarak da daha fazla sosyal haklara sahip olan bir devletten güvence edinmesidir.

"Devlet güvencesi insanlar için önemli"

• Kanada hükümetinin salgın sırasında açıkladığı yardım paketlerinin sizce etkisi olmuş mudur?

Şen: "Siz sağlığınıza bakın, gerisini biz düşünelim" şeklindeki bir söylem, insanların zor zamanlarda çaresiz değil, bir devlet güvencesinde olduklarının açık bir ifadesidir. Bu söylem defalarca müşterilerimiz tarafından dile getirildi. Bir etkisi olduğunu düşünüyorum.

• Sizce COVID-19 sonrası Kanada'ya göç şekilleri nasıl değişecek?

Şen: Bu konuda Kanada Göçmenlik Bakanlığı'nın veya diğer resmi makamların eğiliminin ne olduğunu henüz bilmiyoruz. Koronavirüs mücadelesi her şeyi gölgede bıraktı. Bununla birlikte, bakan son açıklamasında Kanada'nın göçmen almaya devam edeceğini duyurmuştur**.

Koronavirüs ülke ekonomilerini maalesef İkinci Dünya Savaşı kadar etkileyecektir. Hükümet elinden gelen yardımı yapsa da birçok küçük işletme bu krizden çıkamayacaktır.

Benim kişisel tahminime göre göçmenlikte yeni trend, "Girişimci Göçmenlik Yöntemi ile İstihdam Yaratma Politikası" olacaktır.

"Destek mektubu alanlar Start-up yoluyla göçmenliğe başvurabilir"

• Start-up programını mı kastediyorsunuz?

Şen: Evet. Start-up Programı bunlardan biri. Kişilerin yetenek ve potansiyelini kullanarak Kanada'da inovatif bir iş kurabilmeleri için oluşturulmuş bir program. Girişimcinin veya girişimcilerin (5 kişiye kadar); programı hayata geçirecek ölçüde maddi imkana, ortanın üstü bir İngilizce'ye ve alanlarında belli bir deneyime sahip olması gerekir.

• Girişimin inovatif olduğunu nasıl anlayacağız?

Şen: Bu programa başvuranlar, genel eyalet girişimcisi programından farklı olarak, önce yetkili bir kurum tarafından, fikrin yenilikçi bir fikir olduğuna dair destek mektubu (letter of support) almalıdırlar. Destek mektubu almış iş planı sahibi ve hissedarlar o andan itibaren Start-up göçmenlik (PR) statüsüne başvurabilirler. Şu an 16 ay gibi kısa bir sürede göçmenlik elde edilebilecek tek programdır.

"Girişimci ile yatırımcının buluşmasına yardım ediyoruz"

• Bir sürü yaratıcı fikri olan insan eminim vardır. Ama para işi nasıl hallolacak?

Şen: Salgın sonrası sadece tercih edilen göç yöntemleri değil, bizim de çalışma şeklimiz değişiyor. Biz de fikir sahipleri ile yatırımcıları bir araya getirmeye başladık. Bir örnek vermek gerekirse evdebakicim.com şirketine yatırımcı bulduk. Bu şirket şu an Assiter 24 adıyla Kanada'da aktif olmak üzere. Hem fikir babasına, hem yatırımcıya bu şekilde Kuzey Amerika kapısı açılmış oldu.

• Şirket batarsa ne olacak?

Şen: Misal İngiltere'de çalışma izni 1-3-5 yıl olarak yenilenir. Kanada start-up'ın başarılı olup olmadığına bakmadan PR hakkını verir. Elbette her iş başarılı olacak diye bir şey yoktur. Bunu zaten devletin başvuru açıklamasında da belirtmişlerdir.

"İşsizlik artacağı için Nitelikli İşçi Programı ile alınan göçmen sayısı azalacaktır"

• Salgın sonrası bu yöntemin diğer yöntemlere göre neden daha çok tercih edileceğini anlamadım.

Şen: Kanada'ya göç etmenin yöntemlerine burada tek tek girmeyelim ama genel olarak en çok tercih edilen yöntemlere bakalım. Kanada her yıl 600 bin öğrenci alır. Bu değişmez, devam eder. Türklerin en çok başvurduğu Express Entry (yani Nitelikli İşçi Programı, Kanada Deneyimi Programı, Ustalık İsteyen İşler Programı...) dır. Bunda çok ciddi bir düşüş olacak. Çünkü koronovirüs sonrası işsizlik artacak ve Kanadalı şirketler, bu işlere ülkesinde hazır bulunan kimseleri yerleştirecekler. Yine Türkler'in çok tercih ettiği diğer bir yöntem, Quebec eyaletine özel yatırımcı programıdır. Bu programın kotasının 70 %'ini zengin Çinliler oluşturmaktadır. Kalan yüzde 30 kota bize başvuru için yeter ama artık sonuçlanması yıllar alıyor.

• Niye?

Şen: Çünkü Kanada Federal Devleti pasif yatırım başvuru yöntemini sevmiyor. Senelerdir bu yöntemi, Quebec eyaletinden kaldırmalarını istiyor. Quebec Eyaleti reddediyor, devlet de senelerce dosyayı rafa kaldırıyor. 3-5 yıl sonra ancak onaylıyor. Kanada ülkeye direkt para akışı yerine üreten/çalışan insan istiyor. Start up programıyla başvuran göçmenler, Kanada'nın istediği profil. Herkesin kazanacağı bir yöntem olduğu için ben bu yöntemin salgın sonrası en çok tercih edilecek yöntem olduğunu düşünüyorum.

Fikir sahibi ve yatırımcı göçmenlik hakkı kazanacak. Devlete para girecek (-ki bu dönemde her ülkenin paraya ihtiyacı var), Kanadalılar istihdam edilecek.

• Başka nasıl yöntemler çıkabilir?

Şen: Ben bakana bir mektup yazdım ve küçük işletmelerin desteklenmesi için "Small Business Assisting Program" adında yeni bir program önerdim. Biliyorsunuz Kanada'da herkes bakanlığa açık mektupla önerilerini yapabiliyor. Küçük işletmeler ekonominin can damarıdır ve dediğim gibi Koronavirüs salgınını birçoğu atlatamayacak. Yatırım yapabilecek kişiye şirketten pay vermeyi, o kişiyi şirkette kullanmayı, şirketi krizden kurtarmayı ve kişiye de göçmenlik vermeyi önerdim. Bakalım kabul görecek mi?

*Kanada'ya göç etme yolları; https://www.canada.ca/en/immigration-refugees-citizenship/services/immigrate-canada.html 

**İlgili haber; https://www.cicnews.com/2020/05/canadas-immigration-minister-shares-coronavirus-updates-0514283.html#gs.5nq3m3