“Avrupa değerleri” diye bir kavram var. Avrupa Birliği’nin (AB) bu değerler üstünde yükseldiği söyleniyor.
Bir ölçüde doğru da...
AB’nin Kuruluş Bildirgesi’nde, Kopenhag Kriterleri diye anılan metinde, keza –henüz tüm üyelerce kabul edilmemiş olan- AB Anayasası'nda bu “değerler” yer alıyor.
Ancak AB’nin bu günü asıl tanımını AB’nin ekonomik temellerini belirleyen Maastricht Kriterleri’nde buluyor. Örneğin “serbest piyasa ekonomisi” Maastricht Kriterlerinde büyük harflerle yazılan, altı kalın çizilmiş bir ilke... Soldan, insanlığın adalet arayışının bugün ulaştığı noktadan bakarsak Kopenhag Kriterleri ile Maastricht Kriterleri arasında ciddi çelişkiler var. Kopenhag Kriterlerinde yer alan kimi ilkeler istense de istenmese de Maastricht Kriterleri’ne tam uyulursa kağıt üstünde kalmaya mahkum...
O yüzden Avrupa’da “sol” tanımını hak eden kesimlerin büyük bir bölümü bugünkü AB’yi “Şirketler Avrupası” olarak niteliyor ve çabalarını “Emeğin Avrupası” rotasında yürütmeye çabalıyor.
Bugünkü AB’nin yani Şirketler Avrupası’nın demokrasi sicili hiç de parlak değil. Bir dizi sabıka kaydı ile kirlenmiş durumda. Yere göğe sığdırılmayan Batı Avrupa demokrasi standartları, serbest piyasa tanrısının isterleri doğrultusunda sık sık ve sistematik olarak çiğneniyor.
AB ülkelerinde bu süreç emekçilerin örgütsüzleştirilmesi, uzun yılların mücadelesine dayanan demokratik, ekonomik kazanımların ve sosyal devlet ilkelerinin hoyratça budanmasında kendini gösteriyor.
AB dışı ülkelerle ilişkilere gelince...
Gelmesek daha iyi. Çünkü bu alanda AB’nin karnesi öğünç değil utanç notlarıyla dolu. Bu karneyi bütün ayrıntılarıyla sergilemek hem bir gazete yazısının sınırlarına sığmaz, hem yazarın bilgisine...
Ama aşağıda aktaracağım bir kaç örnek de yeterince anlamlı.
* * *
En masumundan (masum?) başlayalım.
Fransa Başbakanı (Sarkozy değil, o devlet başkanı) François Fillon, 26 Aralık’dan 2 Ocak’a kadar Mısır’da, tatil beldesi Asussan’da çok keyifli bir “yılbaşı tatili” yaptı. Bu gezide karısı ve çocukları da birlikteydi. Tatil sırasında lüks bir gemide uzun bir “Nil turu” da vardı. Ayrıca tapınak-kent Abu Simbel de gezildi...
Şimdi sıkı durun: Assuan’daki tatil evi Mısır diktatörü Hüsnü Mübarek’e aitti. Gezinin gidiş geliş uçak, 6 gün 6 gece yemek, içmek, yatak, Nil turu, tapınak kent ziyareti dahil tüm giderleri Mısır tarafından ödendi. 30 Aralık günü Hüsnü Mübarek Fransız Başbakanını tatil yaptığı yerde ziyarete geldi ve başbaşa ve uzun uzun görüştüler...
Rezalet patladığında Fransız Başbakanının sözcüsü patronunu şöyle savundu: “Ama o sırada Mısır’daki muhalif gösteriler başlamamıştı ki...”
Fazla söze gerek var mı ? Fransız hükümetinin Mısır’daki demokrasi ve özgürlük arayışındaki kitlelere yakın durması, onlara AB değerleri kapsamında dostluk elini uzatması ne kadar mümkün ?
* * *
Bir örnek daha.
AB’nin küçük ama itibarlı ülkesi Lüksemburg’un Dışişleri Bakanı (üstelik sosyal demokrat) Jean Asselborn, geçtiğimiz günlerde Almanyanın itibarlı dergisi Der Spiegel’in internet yayını Spiegel-Online ile bir söyleşi yaptı. Konu Mısır’dı. Avrupalı bir üst düzey politikacınının ağzından, AB’nin, Mübarek diktası altında inleyen Mısır’a ilişkin tutumunu sergileyen bu çok ilginç söyleşinin bir yerinde gazeteci Hans-Jürgen Schlamp, AB ülkelerinin bugüne kadar Mısır’da ve başka ülkelerde diktatörlerle, tiranlarla iyi ilişkiler içinde olduğunu hatırlatıp soruyor:
- Peki bundan sonra Mısır konusunda nasıl bir tutum izlenmeli?
Cevap evlere şenlik. Kısaltarak aktarıyorum:
- Tamam. Biz bugüne kadar o diemokratik olmayan devletlerin tepesindekileri gördük, egemenlerin altında yaşayan ve yeteri kadar acı çekmiş insanları görmedik. Gelecekte daha iyisini yapmalıyız. Ama bunu yapmak o kadar da kolay değil.... Tiranlarla, diktatörlerle daha az iş yapar ya da hiç yapmazsak bunun AB ülkeleri için ne gibi kayıplara yol açacağını unutmayalım. Çin Brezilya, Rusya, Hindistan ya da dünya pazarlarında rekabete giren başka ülkeler, iş yaptıkları ülkelerdeki demokrasinin durumuna ne kadar önem veriyorlar? Zaten bu yeni süper güçlerin kendilerinde insan haklarının durumu hiç de iyi görünmüyor. Ne yapalım yani. Kapıları çarpıp, ‘Bundan böyle sizlerle konuşmuyoruz, iş de yapmıyoruz, ticaret de’ mi diyelim?
Aynı kafa, yani aynı “Maastricht Kriteri”, AB Dışilişkiler Komitesi üyesi çok üst düzey bir diplomatın dilinde daha da kaba ifade edildi:
- Eğer biz insan haklarını ve demokrasiyi her şeyin ölçütü, tek ölçüt olarak alırsak dünyanın yarısı ile iş ve diplomatik ilişkilerimizi kesmemiz gerekir...”
* * *
Örnekler yeterince kanıtlıyor.
Şirketler Avrupası’nda kapitalizmin amentüsü “Kâr ve daha çok kâr” sözkonusu olduğunda Kopenhag Kriterlerini çiğnemek, AB Anayasasındaki ilkelere sırt dönmek, Avrupa değerlerini iş bitinceye kadar unutuvermek ilan edilmemiş bir resmi politikadır.
Emeğin Avrupası mücadelesine bir de bu gözle baksak mı?
