4054 sayılı Rekabet Kanunu 13.12.1994 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ancak bu Kanunu uygulayacak olan Rekabet Kurumu, benim başkanlığımda 27 aylık bir gecikmeyle 27.02. 1997 tarihinde 11 üyenin atanmasıyla oluştu.

05 Mart 1997 tarihinde tek bir elemanı ve çalışma binası bile olmayan Rekabet Kurumu, 11 üyenin zor koşullar altında çalışmasıyla, kısa sürede mesleki ve idari personelini temin ederek, 05.11.1997 tarihinde yayımladığı bir tebliğ ile edindiği Ankara Bilkent’teki bugünkü binasında çalışmaya resmen başladığını kamuoyuna duyurdu.

Kuruma ilk rekabet ihlali şikâyeti kamuoyunda tüp gaz olarak bilinen sektör ile ilgili yapıldı ve hemen soruşturma başladı.

İzmir Ticaret Odası ihbarda bulundu

Kuruma ikinci olarak 06.11.1997 tarihinde İzmir Ticaret Odası tarafından Ege Bölgesinde faaliyet gösteren Akçansa, Batıçim, Batısöke, Çimentaş ve Denizli çimento firmalarının bir araya gelerek pazar paylaşımı yaptıkları ve birlikte hem fiyat ve arz miktarını belirledikleri gerekçesiyle şikâyette bulunuldu.

Başkanlığımda toplanan Rekabet Kurulunca, 12.11.1997 tarihinde ön araştırma yapılmasına, yapılan ön araştırma safhasında rekabet ihlaline dair ciddi deliller bulunması üzerine, 25.12.1997 tarihinde soruşturma açılmasına karar verildi.

Şikâyet edilen 5 teşebbüse soruşturma açıldı

Kurul, soruşturma sonunda 17.06.199 tarihinde verdiği 99-30/276-166 (a) nolu kararında;

- Soruşturma kapsamındaki teşebbüsler, Ege Bölgesi düzeyinde 1997 yılında yapacakları satışları anlaşma yoluyla önceden tespit etmek suretiyle açıkça pazar paylaşımına gittikleri,

- Sektöre yönelik olarak 1997 yılında Ege Bölgesi düzeyinde inceleme başlatılmış olmasına rağmen, 1998 yılında da yapılacak satışların anlaşma yoluyla söz konusu teşebbüslerce tespit edilerek, yine Ege Bölgesi düzeyinde pazar paylaşımına gidildiği,

- 1998 yılına ilişkin mutabakatı gösteren belgelerden ayrıntılarıyla görüleceği üzere, söz konusu Pazar paylaşımı anlaşmalarının yalnızca iç pazardaki satışların tespitine yönelik hususları içermediği, soruşturma kapsamındaki teşebbüsler tarafından, iç pazardaki karlılığı korumaya yönelik bir ihracat karteli oluşturulduğu ve yukarıda, Pazar paylaşımının ayrıntılarıyla açıklandığı bölümde değinilen şartlar çerçevesinde “klinker fazlalığı” olarak nitelenen ürünün, yapılan anlaşmalar yoluyla zorunlu olarak ihracata tabi tutulduğu,

- Yine iç pazardaki karlılığı korumaya ve daha da arttırmaya yönelik olarak, fabrikaların bulunduğu merkezlerin ve yakın çevresinin  oluşturduğu yoğun talep bölgelerinin, o bölgede bulunan fabrika ya da fabrikalara  terke edilmesi suretiyle, bu bölgede fiyat ve diğer satış koşullarının rekabetçi bir yapıdan  çok uzak, adeta tekelci bir ortamda belirlenmesini temine yönelik bir coğrafi Pazar paylaşımına gidildiği, coğrafi Pazar paylaşımının, yukarıda sözü edilen yoğun talep bölgelerinin yöre fabrikası ya da fabrikalarına terk edilmesi ile sınırlı olmadığı ve bu bölgeler dışında kalan yerlerde de hangi fabrikanın ne kadar satış yapacağının veya söz konusu yerleşim biriminde yapılacak satışlardan alacağı payın, soruşturma kapsamındaki teşebbüsler arasında yapılan anlaşmalar yoluyla belirlendiği,

- İzmir merkez ilçelerinde paralel fiyat uygulaması yoluyla uyumlu eyleme girişilerek, fiyat tespitinin, bölge fabrikaları tabir edilen soruşturma kapsamındaki teşebbüsler tarafından, aralarında yapılan anlaşmalar yoluyla bölge düzeyinde gerçekleştirildiği yani birlikte fiyat tespiti hususunda yalnız İzmir merkez ilçelerinde değil, anlaşmalar yoluyla ve tüm bölge düzeyinde bir ihlalin gerçekleştirildiği,

Tespitleriyle söz konusu çimento firmalarının 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 4. maddesindeki yasaklamaları ihlal ettiği gerekçesiyle, Kanunun 16. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca cezalandırılmaları gerektiğine karar verdi. 

Soruşturulan teşebbüslerin rekabeti ihlal ettiği tespit edildi ve bunlara idari para cezası verildi

Soruşturma kapsamındaki,

• Akşansa Çimento San ve Tic A.Ş.’nin 631.855.000 TL
• Batıçim Batı Anadolu Çimento San A.Ş.’nin 234.520.000 TL
• Batı Söke Söke Çimento San. Ve Tic.San. A.Ş.’nin 196.470.565 TL
• Çimentaş İzmir Çimento San. T.A.Ş.’nin 949.949.290 TL
• Denizli Çimento San.T.A.Ş.’nin 159.004.329 TL
•  

İdari para cezası ile cezalandırılmalarına karar verildi.

Rekabet Kurulu'nun bu kararına, ceza alan teşebbüsler tarafından Danıştay 10.Dairesi nezdinde itiraz edildi.

Yarın: Danıştay ne karar verdi, neler oldu?

* Prof. Dr. Aydın Ayaydın

Rekabet Kurumu Kurucu Başkanı