Türkiye, 2015’in başından itibaren soğuk havanın etkisine girerken hanelere gelen yüksek elektrik faturaları konuşulmaya devam ediyor. Elektrik dağıtım şirketlerinin iki dönemlik tüketimi tek faturaya yansıtması, vatandaşın hesabını alt süt ederken Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği'ne göre bu değişikliğin sebebi olumsuz hava şartları nedeniyle sayaçların okumasının zorlaşması.
Elektrikte Aralık 2014 faturalarının bir bölümünün Ocak’ta kesilmesi faturaları kabarttı. Tüketici Hukuku Enstitüsü Genel Sekreteri Mehmet İmrek, “Bu ay faturamı ödeyemedim” diyerek sözlerine başlıyor. Doğan Haber Ajansı’nda İmrek, elektrik dağıtım şirketlerinin faturaları uzatarak faturaları kabarttığını, tüketicilerin de zor durumda kaldığını anlatıyor:
“Maaşı ayın birinden sonra alıyoruz. Vatandaş fatura süreleri uzayınca ödeyemiyor. Herkesin her ay fatura için ayırdığı bir bedel var. Örneğin her ay 100 TL. Faturalar uzayıp, kabarınca benim hesabım allak bullak oldu. Faturamı ödeyemedim. Mevzuata göre 30 günde faturanın kesilmesi gerekiyor. EPDK şikayetleri şirketlere yapmamız gerektiğini söylüyor ancak şirketlere nasıl şikayet edeceğiz? İnternet sitelerinde öyle bir bölüm dahi yok.”
Al Jazeera Türk'ten Melis Kobal'ın haberine göre, şikayetlerin artması üzerine Enerji Bakanı ve EPDK Başkanı’ndan gelişmeleri yakından izlediklerine dair açıklama geldi. Şirketler adına da Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER), bir basın açıklaması yaptı. ELDER Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir’e göre faturalardaki değişikliğin sebebi olumsuz hava şartları: “Fatura dönemlerinde yaşanan değişiklik, olumsuz hava şartları nedeniyle gerçekleşti. Dağıtım şirketleri her iş günü sayaç okuyor. Her abonenin sayacı aylık periyotta okunacak şekilde planlama yapılıyor. Ancak olumsuz hava şartlarının yaşandığı dönemde hepimiz birliyoruz ki kar, fırtına, sel ve dondurucu soğuklar nedeniyle ulaşım zorluğu yaşandı. Bu nedenle sayaçların okunmasında zorunlu olarak periyod kayması yaşandı. Bazı bölgelerde ise özelleştirme sonrasında fatura yazılım değişiklikleri yapıldı. Bu da fatura sürelerinin uzamasına neden oldu.”
Elder: Faizsiz taksitlendirme yapacağız
Elektrik faturalarında bir zam olmadığına işaret eden Nihat Özdemir, “Tarifeler değişmedi. Tüketiciler, epdk.gov.tr web adresinden kendilerine ait bilgileri girerek faturalarını kıyaslayabilirler” dedi: “Sayaçların okunmasındaki gecikme nedeniyle bir kısım tüketicinin faturası “sayaç okuma dönemi uzun olduğu için” yüksek geldi. Tüketiciyi mağdur etmeyeceğiz. Ödeme konusunda sıkıntı yaşayan müşterilerimize faizsiz taksitlendirme olanağı sunuyoruz. Bu konuda hem kamu otoritesi hem de dağıtım şirketlerinin ortak bir anlayışı söz konusudur. Elektrik faturalarında tüketiciye yansıyan bir zam yoktur.”
‘Taksitlendirme yetmez’
Açıklamanın ardından Tüketici Hukuku Enstitüsü Genel Sekreteri Mehmet İmrek, “Hava muhalefeti olarak ne vardı da faturalar kesilemedi?” diye sordu. İmrek ayrıca taksitlendirmenin de yetersiz olduğu görüşünde:
“Tüketiciler faturaların bir bölümü yüksek gelince gecikme faizi ve açma kapama parası ödediler. Bu ödenen paraların tüketiciye geri iade edilmesi gerekir. Ayrıca taksitlendirme seçeneği zaten mevzuata göre zorunlu. Mevzuata göre zaten 40 gün ve üzerindeki faturlar taksitlendirilmeli. Bir kere hava muhalefeti ne vardı da sayaçlar okunmadı. Bu geçersiz bir mazerettir. Herşeyden önce EPDK denetim yapmalı ve ceza kesmeli.”
Tüketiciyi Koruma Derneği Disiplin Kurulu Başkanı Şükran Eroğlu da taksitlenirmenin sorunu çözmeyeceği görüşünde: "Bu açıklama her şeyden önce yetersiz. Elektrik şirketleri önce kanunu okuyacak ve bu kadar keyfi davranmayacak. Özelleştirme sonrası her şey keyfileşti. Özelleştirme tüketiciye faydalı oolsun diye yapılır ama bu alanda tüketici mağduriyetleri arttı. EPDK bu alanda doğru bir düzenleme yapmalı."
Elektrik dağıtım şirketleri faturaların uzamasındaki gerekçeyi “olumsuz hava şartları” olarak açıklarken, Al Jazeera’ye konuşan bir sektör yetkilisi yılı bitirirken şirketlerin cirolarını yükseltmek için böyle bir yöntem izlediğini anlattı: “Faturaların sürelerinin uzayıp yüksek gelmesinde yılı kapatırken bilançoların yüksek olmasını rolü büyük. Elektriğin en çok tüketildiği aylar kasım ve aralık ayları. Yılın son aylarındaki faturaların uzamasıyla şirketler yılı daha yüksek bir ciroyla kapatabiliyor. Bu sayede şirketler örneğin kredi için bankalarla görüştüklerinde daha güçlü bir bilanço sunabiliyorlar” Şirketler elektrik dağıtım ihalelerinde birçok bölge için bir milyar doların üzerinde teklif verdi. Özelleştirmelerinde en yüksek teklif İstanbul Avrupa Yakası’nı kapsayan Boğaziçi Elektrik için oldu. İhaleyi kazanan 1 milyar 960 milyon dolarla Cengiz-Limak-Kolin ortaklığı olmuştu. Özelleştirmelerde en fazla teklif verilen ikinci şirket Adana, Gaziantep, Hatay, Mersin, Osmaniye ve Kilis kapsayan Toroslar Elektrik Dağıtım. Bu bölgenin galibi 1 milyar 725 milyon dolarla EnerjiSA. Üçüncü sırada da yine Enerji SA’nın 1 milyar 227 milyar dolarla ihalesini kazandığı İstanbul Anadolu Yakası’nın elektrik dağıtımı var. EPDK vatandaşların şikayetleri üzerine geçtiğimiz hafta “Elektrik dağıtım şirketlerini yakından izliyoruz. Faturalara yönelik manipülasyonları kabul etmeyiz. Gerekli tedbir ve önleyici düzenlemelerimiz hazırdır” açıklaması yaptı.
