Türkiye'de son rakamlar her 5 kişiden birinin yoksul olduğunu ortaya koydu. Yoksulluk oranının giderek artması karşısında sosyal yardım sistemi yeni baştan ele alınıyor. Yeni yaklaşımla sosyal yardımları yeni bir yasaya bağlamayı planlayan hükümet, parasal ve ayni yardımların çok sayıda farklı kurum tarafından birbirinden bağımsız yapılmasının önüne geçmeye dönük bir tasarı hazırlığına girişti.
Hükümetin görevlendirmesiyle SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) Primsiz Ödemeler Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı 51 maddelik tasarı taslağı, kurum içinde ilgili birimlerde tartışmaya açıldı. Yeni yılla birlikte taslağın diğer kurumlarda da tartışmaya açılması bekleniyor.
Henüz taslak niteliğindeki tasarıya göre fakirlik tanımını devlet yapacak. Bu tanım içinde yer alanlara ait bir “muhtaçlar veri tabanı” oluşturulacak. Belediyeler de dahil olmak üzere tüm kamu kurumlarının yaptığı yardımlar tek elde toplanacak. Fakirlik tanımına göre ve fakirlik veri tabanında yer alanlara yardım yapabilecek.
Sosyal yardımlarla ilgili uygulamadaki tüm işlemleri ise SGK bünyesinde kurulacak olan Sosyal Kalkınma Genel Müdürlüğü yürütecek. Ayrıca devletin fakirlere yardımdan sorumlu tek yetkili koruluşu olarak “Sosyal Kalkınma Fonu” kurulacak. Yeni dönemde yaşlılık aylığı ve yeşil kart üzerinden yürütülen sağlık yardımı da dahil olmak tüm yardımlar tek bir merkezden, Fon’dan dağıtılacak. Belediyeler dahil tüm kurumlar sosyal yardımları Fon’un ölçülerine
göre yardım yapabilecek.
Bu kapsamda Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü de kapatılacak. İl ve ilçelerdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları da kurumun taşra teşkilatı olarak, Fon’a devredilecek.
Yasal olarak sosyal yardım dağıtma yetkisine sahip sivil toplum kuruluşları ile özel vakıf ve dernekler de devletin denetiminde ve gözetiminde yardım yapabilecek.
Tasarı, kurumların kendi belirledikleri kriterlere göre yaptığı yardımları engelleyecek. Tasarının bu haliyle yasalaşması durumunda belediyeler de dahil hiçbir kurum, Fon’un veri tabanında olmayan yani devlet tarafından “muhtaç” olarak belirlenmemişlere sosyal yardım yapamayacak. Belediyeler ve tüm kurumlar kendi ellerindeki yardım alanların listesi ile bilgilerini Sosyal Kalkınma Genel Müdürlüğü’ne de bildirmek zorunda olacak.
Mevcut sistemi tamamen değiştiren tasarının gerekçesinde, mevcut sosyal yardım sisteminin en önemli eksikliğinin kurumsal yapıdaki çok başlılık, parçalanmışlık ve sosyal yardımları yürüten kurumlar arasındaki koordinasyon eksikliği olduğu belirtildi. Sosyal yardımlarda kamu kaynaklarının etkin kullanılması ilkesine ters düşüldüğü vurgulananarak yeni sistemde Türkiye’de yeni bir “muhtaçlık kriteri” belirleneceği, böylece mükerrer yardımların
önleneceği ifade edildi.
Sosyal yardım faaliyetinde yetkili kurumlar
* Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü
* Kızılay
* Sosyal Güvenlik Kurumu
* Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK)
* Özürlüler İdaresi Başkanlığı
* Büyükşehir ve il belediyeleri
* İl özel idareleri
* Vakıf ve dernekler
Tasarıda neler var?
YEŞİL KART KALKIYOR: Yeşil Kart uygulaması kaldırılacak. Sağlık güvencesine sahip olmayan bireylerin genel sağlık sigortası primleri devletçe karşılanacak.
HER AY ÖDEME: Her ay, yaşlılara net 200 YTL, engellilere 275 YTL, 7 yaşın altındaki çocukların her birine 17.5 YTL, 18 yaşına kadar eğitim gören kız ve erkek ergenlere, eğitimlerine devam etmeleri koşuluyla kişi başına 25, 30 ve 40’ar YTL nakit yardımlar ödenecek.
GEBE KADINA YARDIM: Gebe kadının bu parayı alabilmesi için hem kendisinin hem de 7 yaşından gün almamış çocuklarının gerekli sağlık bakımlarını yaptırması gerekiyor. Ve gebe kadının 2’den fazla çocuğu olmaması gerekiyor. Net asgari ücretin şu anda 503 YTL olduğu
dikkate alındığında, gebe kadın ve 2 küçük çocuğu ayda toplam 52.5 YTL para alabilecek.
GEÇİM YARDIMI: Tutar, TÜİK’in açıkladığı hanedeki kişi sayısına göre belirlenen yoksulluk sınırı değerinin 2 katı tutarında olacak. Buna göre TÜİK’in 2008 yılı için belirlediği yoksulluk sınırının 706.YTL düzeyinde olduğu düşünüldüğünde, 4 kişilik bir aile “geçim yardımı” olarak şu anki rakamlara göre 1.412 YTL alabilecek.
BEKÂRA KİRA YARDIMI: İhtiyaç sahibi ve evi olmayan ailenin barınma ihtiyacını karşılamak için asgari ücretin yüzde 50’sine kadar kira yardımı yapılacak. Ayrıca geçici konut tahsisi de yapılabilecek.
’GETTO’LAR KURULACAK: Muhtaçlara sosyal konut tahsis edebilmek amacıyla yeni kurulacak Sosyal Kalkınma Fonu, Hazine mülkiyetindeki arazilere ve arsaları devralarak, TOKİ ya da başka inşaat işleriyle ilgili kuruluşlara doğrudan kendisi, ‘sosyal konut’ ve ‘sosyal yaşam
merkezleri’ yaptırabilecek. Muhtaç tanımına giren aileler yerleştirilecek. Bu hüküm ile kentlerde yoksulların yaşayacağı ‘getto’lar oluşacak.
İŞ KURMA YARDIMI: Tasarıda iş kurmak isteyene asgari ücretin 34 katı, aynı şekilde meslek edindirme yardımı adı altında asgari ücretin en fazla yüzde 750’si oranında yardım yapılabilecek. Bu yardımlar verildikten 2 yıl sonra faizsiz olarak, 6 aylık aralıklarla 4 eşit taksit halinde geri ödenecek.
