Yemekten hemen sonra içilen çay, besinlerle alınan demirin kullanımını sınırlıyor.
Çayda bulunan ‘tanen’, demir’le bağlanarak demir emilimini azaltıcı etki gösterir. Kahve için de aynı durumun geçerli olduğunu söyleyen Memorial Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. İpek Ağaca, çay tüketiminde dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında şu silgileri verdi:
Çayı yemekten en az 1 saat sonra için
Yemekten en az 1 saat sonra tüketilen çay ve kahvenin demir emilimini etkilemediği bilinmekte. Peki demir yeteri kadar alınamaz veya vücut tarafından kullanılamazsa ne olur? Demir eksikliğinde anemi yani kansızlık oluşabilir. Anemi, ülkemizde çok sık görülen bir sağlık sorunudur. Ekonomik durum, beslenme alışkanlıkları ve daha pek çok etken kansızlığın meydana gelmesinde rol alır.
Demir eksikliğine dayalı kansızlıkta, renk solukluğu, halsizlik, yürüyüş ve hareketlerde isteksizlik, efora tahammülsüzlük görülür. Anemik olanların çayı yemekten 1-2 saat sonra tüketmelerini, açık ve limonlu çay içmelerini öneriyoruz.
Kansızlık neden önemlidir?
"Gün içerisinde çok iş yapmadan yoruluyor, kendinizi halsiz hissediyor; baş dönmesi, çarpıntı, üşüme hissi ve iştahsızlık şikâyetlerinden yakınıyorsanız bu bulgularınızın nedeni kansızlık olabilir" diyen İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Yavuz Baykal da Kansızlık ve tedavi yöntemlerini anlattı. Baykal, demir, folik asit ve B12 vitamini eksikliğine bağlı olarak görülebilen anemi hastalığının tedavi edilmemesi durumunda çok daha büyük sorunlara yol açtığını söyledi ve kansızlıkla ilgili şu bilgileri verdi
Kansızlık belirtileri
Yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, çabuk yorulma, solukluk, çalışma kapasitesinde azalma, iştahsızlık, bazen bulantı, çarpıntı, nefes darlığı, üşüme hissi, saçlarda dökülme, konsantrasyon bozukluğu.
Kansızlığın yol açtığı sorunlar
Hamilelerde;
Bebek ölümleri artabilir.
Düşük kilolu bebek doğurma riski artar.
Erken doğum riski artar.
Vücut direnci düşer ve hastalıklar daha sık görülür.
Çocuklarda;
Büyümede gerilik görülebilir.
Fiziki aktivite azalır.
Çocuk daha sık hastalanır.
Algılama, öğrenme ve yorumlama fonksiyonları azalır, dikkat dağılması görülür.
Yetişkinlerde;
Sürekli yorgunluk hissi vardır, halsizlik oluşur.
İş gücü azalır.
Hastalıklar daha sık görülür.
Demir eksikliğine bağlı anemide görülen bulgular
Toprak, buz, kireç yeme isteği
Ağız kenarında çatlaklar oluşması
Tırnaklarda düzleşme
Dilde acıma hissi (tahriş olmuş dil) ve kırmızılaşma
Günlük demir ihtiyacı ne kadardır?
Günlük demir ihtiyacı yaklaşık olarak 2 mg. kadar olmasına rağmen kadınlarda ihtiyaç daha fazladır. Besinlerdeki demirin ancak yüzde 10 kadarı ince bağırsaklardan emilir. İhtiyaç halinde emilim artarsa da kayıpların karşılanamadığı durumlarda kansızlık oluşur. İhtiyaç kadınlarda, bebeklik döneminde, hamilelikte, ağır hastalık ve emzirme dönemlerinde daha fazladır.
Demir açısından zengin besinler
Kırmızı et, karaciğer, balık gibi hayvansal kaynaklı besinlerde faydalı demir daha fazladır. Kuru üzüm ve bitkisel kaynaklı besinlerdeki demir ihtiyacı karşılayamaz. C vitamini ve portakal suyu bitkilerden alınan demirin emilimini artırırken, çay ve kahve tüketimi demir emilimini azaltır.
Nasıl tedavi edilir?
Tedavide kullanılan çeşitli demir formları mevcuttur. Tedavi ağızdan alınan haplar şeklinde olabileceği gibi, kalçadan veya damardan yapılan tedaviler şeklinde de olabilir. İğne şeklinde yapılan tedavilerin ilki mutlaka bir sağlık kuruluşunda yapılmalıdır. Demir tedavisine başladıktan iki ay sonra hemoglobin düzeyi normale döner. Kemik iliğindeki demir depolarını doldurmak için daha uzun süreli tedavi gerekir.
