Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Acil Servis Bölüm Şefi Prof. Dr. Rıfat Tokyay, yanıklarda, yanan bölgenin soğuk su ya da buz ile soğutulmaması gerektiğini belirterek, soğutmanın ılık su ile yanmayı takiben 15-20 dakika süreyle yapılması gerektiğini bildirdi.
Tokyay, yaptığı yazılı açıklamada, yanıkların, "dokunun kendi ısısından daha sıcak veya dahasoğukla, yakıcı kimyasal maddelerle veya elektrik akımıyla ya da radyoaktif ışınlarla teması sonucu ortaya çıkan ve oldukça sık görülen bir yaralanma olduğunu" belirtti.
Yanıkların çoğunun genellikle çocuklarda görüldüğünü, 8 yaş altı çocuklarda haşlanma yanıklarına sık rastlanırken, daha büyük çocuklarda ve erişkinlerde alev yanıklarının sık olduğunu kaydeden Tokyay, yanıkların yüzde 90'ından fazlasının dikkatli ve tedbirli davranmakla önlenebileceğini vurguladı.
Tokyay, haşlanmanın en sık karşılaşılan yanıklar olduğunu, 44 derece gibi düşük bir ısının bile temas süresinin uzun olması halinde doku ölümüne yol açabileceğini, 60 derecede ise suyun üç saniyede derin yanığa yol açtığını dile getirerek, 69 derecedeki ısıdaki suda ise aynı derecede yanığı bir saniye içinde, 70 derece ve üzerindeki ısılarda da doku hasarının çok hızlı oluştuğunu kaydetti.
Çocuk ve yaşlılarda derinin daha ince olması nedeniyle yanık derinliğinin fazla olduğuna dikkati çeken Tokyay, birinci derecede yanıkların sadece derinin yüzeysel tabakasını hasarlandığını, yanık alanının başlangıçta kırmızı göründüğünü, 7 gün içinde iz bırakmadan tam iyileştiğini, yüzeysel ikinci derece yanıkların derideki canlı sinir uçlarının açığa çıkmasına bağlı olarak çok ağrılı olduğunu bildirdi.
Tokyay, derin ikinci derece yanıkların renginin kirli beyaz olduğu ve sinir uçlarının yanması nedeniyle ağrının olmadığını, üçüncü derece yanıkların ise kahverengi, beyaz ve siyah görünümlü olduğunu, sinir uçları da yandığından ağrının bulunmadığını dile getirdi.
Yanıklara nasıl müdahale edilmeli
Yanık tedavisinin yanığın genişliği, derinliği, yanan vücut bölümünün özelliği ile yanan kişinin yaşı ve genel beden sağlığına göre, olay yerinde, acil serviste, polikliniklerde ya da hastanede yatarak yapıldığını ifade eden Tokyay, şu bilgileri verdi:
"Yanan kişi koşuyorsa hemen durdurulmalı, yere yatırılmalı, üstü örtülerek hava ile teması kesilmeli, eğer su varsa üzerine dökülmelidir. Üzerinde yanan elbiseleri varsa bunlar çıkarılmalıdır. Sonra, hemen yanık yarası soğutulmalıdır. Erken soğutma ile o bölgedeki sıcaklık düşürülerek yanık derinliği ve ağrı azaltılır, ödem oluşumu en aza indirilir. Yanan bölge soğuk su ya da buz ile soğutulmamalıdır. Soğuk travması, ödemin artmasına, yara iyileşmesinin gecikmesine ve yanığın daha derinleşmesine neden olur. Bundan dolayı soğutma, ılık su ile ve yanmayı takiben 15-20 dakika süreyle yapılmalıdır. Ilık su ile ıslatılmış bezlerin yara üzerine konulmasıyla yapılan soğutma şekli, etkili bir yöntemdir. Sonra yanan bölge üzerine temiz bir bez ya da havlu sarılır ve hava ile teması kesilerek ağrısı azaltılır. Hastanın üzerinde bulunan yüzük, saat, bilezik çıkarılmalıdır. Bunlar parmaklarda ve bilekte hem kan akımını azaltır, hem de ısınmış metal olarak yanığın derinleşmesine neden olur."
Prof. Dr. Rıfat Tokyay, elektrik yanıklarında da hastanın ilk önce elektrik akımından kurtarılması, kimyasal yanıklarda ise hastanın kimyasal madde bulaşan elbiselerini hemen çıkarması ve bol su ile yıkanması gerektiğini bildirdi.
(AA)
