Wagner Grubu: Rusya'nın Ukrayna savaşında da kullandığı iddia edilen paralı askerler

İngiliz askeri istihbaratına göre, Rus paralı askerlik şirketi Wagner Grubu'ndan 1000 paralı asker Ukrayna'nın doğusuna gönderildi.

Wagner Grubu, sekiz yılı aşkın bir süredir Ukrayna, Suriye ve bazı Afrika ülkelerinde faaliyet gösteriyor.

Grup, savaş suçları ve insan hakları ihlalleri ile suçlanıyor.

Wagner Grubu nasıl kuruldu?

BBC'nin yaptığı bir araştırma, Wagner Grubu'nun, 51 yaşındaki Rus eski ordu subayı Dmitri Utkin tarafından kurulduğuna işaret ediyor. Wagner'i kurduğu ve ona adını - kendi eski çağrı işareti - verdiği düşünülüyor.

Eski bir özel kuvvetler mensubu olan Utkin, Çeçen savaşına katılmış ve Rusya'nın askeri istihbarat servisi GRU'da Yarbay.

Londra'daki King's College'da çatışma ve güvenlik alanında öğretim üyesi Profesör Tracey German, Wagner Grubu'nun ilk olarak Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ilhakı sırasında harekete geçtiğini söylüyor.

German, "Paralı askerlerinin bölgeyi işgal eden 'küçük yeşil adamlardan' bazıları olduğu düşünülüyor" diyor ve ekliyor:

"Yaklaşık 1000 paralı askeri daha sonra Luhansk ve Donetsk bölgelerinin kontrolü için savaşan Rus yanlısı milislere destek oldu."

Savunma ve güvenlik alanında çalışma yürüten İngiltere merkezli düşünce kuruluşu RUSI'den Samuel Ramani ise "Wagner esas olarak borçları olan eski ordu gazilerini işe alıyor. Bunlar para kazanmak olanağı pek olmayan kırsal alanlardan geliyorlar."

King's College'dan Profesör Tracey German, "Paralı askerlerden oluşan bir ordu Rus anayasasına aykırıdır" diyor:

"Ancak Wagner hükümete inkâr edilebilir bir güç sağlıyor. Wagner yurtdışında görevlendirilebilir ve Kremlin ' bizimle hiçbir ilgisi yok' diyebilir."

Wagner Grubunu kim finanse ediyor?

Rusya'nın askeri istihbarat teşkilatı GRU'nun Wagner Grubu'nu gizlice finanse ettiği ve denetlediği öne sürülüyor.

Paralı askerlikle ilgili kaynaklar BBC'ye, Wagner'in Rusya'nın güneyindeki Molkino'daki eğitim merkezinin, bir Rus ordusu üssüyle yan yana olduğunu söyledi.

Rusya, Wagner'in devletle bağlantısını daima reddetti.

Wagner Grubu'nu Utkin'in kurduğunu belirleyen BBC araştırması, "Putin'in şefi" olarak bilinen oligark Yevgeni Prigojin'in de grupla bağlantılı olduğunu tespit etti. Prigojin, restoran işletmeciliği ve Kremlin'in yiyecek içecek tedarikçiliğinden oligarklığa yükseldiği için bu adla anılıyor.

ABD, "dünya çapındaki kötü siyasi ve ekonomik etkisi" nedeniyle Prigojin'in şirketlerinin çoğuna şu anda yaptırım uyguluyor. Kendisi ise Wagner Grubu ile herhangi bir bağlantıyı hep reddetti.

Wagner Grubu nerede faaliyet gösterdi?

2015 yılında Wagner Grubu, Suriye'de hükümet yanlısı güçlerle birlikte savaşmaya ve aynı zamanda petrol sahalarını korumaya başladı.

2016'dan bu yana ise Libya'da aktif olarak General Halife Hafter'e bağlı güçleri destekliyor. Hafter'in 2019'da Trablus'taki resmi hükümete karşı ilerleyişine 1000 kadar Wagner paralı askerinin destek olduğu düşünülüyor.

Wagner Grubu 2017 yılında, elmas madenlerini korumak için Orta Afrika Cumhuriyeti'ne çağrıldı. Ayrıca Sudan'da altın madenlerini koruduğu bildiriliyor.

2020'de ABD Hazinesi, Prighojin'in M Invest ve Lobaye Invest gibi madencilik şirketleri için Wagner'in bu ülkelerde "bir örtü işlevi gördüğünü" ve onları yaptırımlara tabi tuttuğunu açıklamıştı.

Son zamanlarda, Wagner Grubu, Batı Afrika'da Mali hükümeti tarafından cihatçı militan gruplara karşı güvenlik sağlamak için davet edildi. 2021'de Wagner'in bölgeye gelişi, Fransa'nın birliklerini ülkeden çekme kararı almasına neden oldu.

RUSI'den Samuel Ramani, Wagner Grubu'nun dünya çapında faaliyet gösteren toplamda yaklaşık 5 bin paralı askeri olduğunu söylüyor.

• BBC, Wagner Grubu'nun Libya’da işlenen savaş suçlarıyla ve Rusya ordusuyla bağlantısını ortaya çıkardı
• Wagner Grubu: Libya'daki Rus paralı askerler hakkında neler biliniyor?

Wagner'in işlediği iddia edilen suçlar neler?

Birleşmiş Milletler ve Fransız hükümeti, Wagner paralı askerlerini Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki sivillere karşı tecavüz ve soygun yapmakla suçladı ve Avrupa Birliği bu nedenle Wagner'a yaptırım uyguladı.

2020'de ABD ordusu, Wagner paralı askerlerini Libya'nın başkenti Trablus'a ve çevresine kara mayınları ve diğer el yapımı patlayıcılar yerleştirmekle suçladı.

ABD Ordusu Afrika Komutanlığı istihbarat direktörü Tuğamiral Heidi Berg, "Wagner Grubu'nun kara mayınları ve bubi tuzaklarını pervasızca kullanması masum sivillere zarar veriyor" dedi.

Wagner Grubu, Ukrayna savaşında ne yapıyor?

Tracey German, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden önceki haftalarda, Wagner Grubu paralı askerlerinin doğu Ukrayna'da Rusya'ya saldırı bahanesi yaratmak için "düzmece" saldırılar düzenlediğinin düşünüldüğünü söylüyor.

Rus sosyal medyasında, paralı asker almak için "Ukrayna'da piknik" davetleri kullanan mesajlar beliriyor. Ancak, bu paralı asker grupları "Şahinler" gibi başka adlarla anılıyor.

Arizona Eyalet Üniversitesi'nde Rus, Avrasya ve Doğu Avrupa çalışmaları profesörü Candace Rondeaux, Wagner ismi " lekeli" olduğu için başka adlar kullanılmış olabileceğini söylüyor.