Volkswagen yöneticileri açısından zamanlama bu kadar talihsiz olamazdı. Emisyon skandalından hemen önce Amerikan Adalet Bakanlığı ekonomik suçlarla mücadeleyi iki katına çıkaracağını duyurmuştu. Nitekim 2008 yılındaki finans krizinin ardından yatırım bankaları ağır para cezalarına çarptırılmış ancak sadece bir Wall Street bankeri yargılanıp hapse mahkûm edilmişti.
ABD Adalet Bakanlığı'nda ekonomik suçlar soruşturmalarını yürüten Samuel Buell, hükümetin şirketlerle para cezası ve tazminat anlaşması yapıp sorumlular hakkındaki cezai takibattan vazgeçmesinin son zamanlarda kuvvetle eleştirildiğini söylüyor.
“Bloomberg” ve “Wall Street Journal”da çıkan haberlere göre bu tartışmanın tam ortasında adalet bakanlığı egzoz manipülasyonu nedeniyle Volkswagen hakkında inceleme başlattı. Detroit Wayne Üniversitesi ekonomik suçlar kürsüsü öğretim üyesi Profesör Peter Henning, “şimdi sözlerin fiiliyata dökülüp dökülmeyeceğini göreceğiz. Volkswagen bir yıl geç kaldı” diyor.
Normali, uzlaşmak
Dünyanın en büyük üç otomobil imalatçısı hakkında ABD'de adli kovuşturma başlatılmış, “General Motors” hatalı kontak tertibatının 124 kişinin ölümüne sebebiyet vermekle suçlanmıştı. Dünyanın üçüncü büyük otomotiv şirketi adalet bakanlığıyla 900 milyon dolarlık tazminat anlaşması yapmış ancak sorumlular hakkında işlem başlatılmamıştı.
Adalet Bakanlığı ölümle sonuçlanan teknik problemleri gizlediği gerekçesiyle Toyota'yı da incelemeye almış ve dünyanın en büyük ikinci otomotiv şirketi devlete 1,2 milyar dolar ödemişti. 400 kişinin ölümünden sorumlu olmak suçundan Toyota hakkında açılan davalar devam ediyor. Ancak bu şirketin sorumluları da yargılanmaktan kurtulmuştu.
Sıra şimdi dünya birincisi Volkswagen'e geldi. Alman şirketi, dizel motorlu araçların egzoz kontrolünü manipüle eden yazılım kullandığı şüphesiyle adli kovuşturmaya uğratılabilir. Peter Henning emisyon manipülasyonu yüzünden kimsenin hayatını kaybetmemiş olmasına rağmen bu kez Volkswagen yöneticilerinin hakim karşısına çıkarılabileceğini söylüyor. Profesör Henning, “yıllarca kasıtlı olarak yanlış davranılmış olmasına şirketin karar verici organlarının mazeret gösteremeyeceğini ve Amerikan Adalet Bakanlığı'nın sorumlu şahısların peşine düşebileceğini” söylüyor.
Cezası ne?
Samuell Buell holding yöneticilerinin çeşitli suçlamalara muhatap olabileceklerini ve kasıtlı yalan ve hilekarlık yüzünden Amerikan yönetimi tarafından haklarında dava açılabileceğini belirtiyor. Uzman, manipüle edilmiş dizel araçları satan alan Amerikalıların kandırılmış olmasının suç unsuru teşkil edebileceği görüşünde.
Cezanın yüksekliğine, tüketicinin ve çevrenin uğradığı zararın ölçek teşkil edebileceği ve cezanın milyonları yada milyarlarca doları bulması durumunda sorumlu yöneticilerin beş ila on yıl hapis cezasına çarptırılabileceklerini belirten hukuk profesörü Buell, “Amerikan hukuk sistemi temyiz tanımaz. Hakim on yıl derse, on yıl yatılır” diyor.
Ancak herkes Buell'in görüşlerine katılmıyor. Savcıların sanık sandalyesindeki ‘büyük' aktörlerle nasıl uzlaştıklarını konu alan bir kitap yazan Brandon Garret şirketlerin son derece komplike idari yapısında sorumluları bulup çıkarmanın savcılar için son derece zor olduğunu belirtiyor. Garret, “Çok sayıda sorumlu aynı zamanda birden fazla üst yönetici ile çalıştığı ve davaya avukat ve uzmanlar da katıldığı için kimin suçlu olduğunu bulmak zorlaşır. Suçüstü yapabilirseniz, tabii iş değişir”, diyor.
