Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba'nın, üreticinin elindeki fındığı 10 liradan alacağını açıklamasının ardından, üreticiler zarar ettiklerini söylüyor. Kilosu 10 liradan üreticiden alınan fındık, market raflarında en düşük 45 liradan yer buluyor. Raflardaki fındığın fiyatı 60 liraya kadar çıkıyor.
Fındık fiyatları son dönemde en büyük tartışma konuları arasında. Fındık üreticileri para kazanamadığını, aksine zarar ettiğine iddia ediyor. Belirlenen 10 liralık fiyatın yeterli olmadığını savunuyor. Kilosu 10 liraya üreticiden alınan fındık market raflarında, en düşük 45 liradan yer bulabiliyor. Peki, fındık mağazaya gelene kadar bu fiyata nasıl ulaşıyor?
Hürriyet'ten Burak Coşan'ın haberine göre, fındık, son günlerin en önemli gündem maddeleri arasında kendisine yer buldu. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) fındık alımı yapacağını açıklaması ve alım fiyatını 10 lira olarak belirlemesi çiftçiyi memnun etmedi.
Piyasada alım yapan tüccarların da fındığın kilogramını 8.5 liradan aldığı, çiftçinin de bu yüzden zarar ettiği iddia edildi. Yaşanan olayların ardından CHP de ‘fındık için adalet’ yürüyüşüne başladı. Ordu’dan başlayan yürüyüş, Giresun’da son buldu. CHP’nin iddiasına göre “Üreticinin 1 kilogram fındık için maliyeti 8.75 lira olarak açıklandı. Üretici maliyetin altında fındığını 7.5 liradan satmak durumunda. Üretici 1 yıllık emeğinin karşılığını alamıyor. Maalesef bir yıl emek verdiği ürünüyle şu anda borçlarını dahi kapatamıyor.”
Çiftçiye aylık 783 lira
Peki gerçekten fındık üreticisi zarar mı ediyor? Bu konuyu fındık üreticilerine sorduk. Fındık toplamak için ne kadar para harcıyorlar? Ne kadar masraf ediyorlar? Ellerinde ne kadar para kalıyor? Bu soruların cevabını Sakarya’da fındık üretimi yapan çiftçi şöyle cevapladı:
“2 ton fındığım var. Bu 2 ton fındığı toplamak için işçilere 85 yevmiye ödüyorum. İşçilere kişi başı 60 lira ödeme yapıyorum. Bu hesapla işçilere ödediğim ücret 5 bin 100 lira oluyor. Yıl boyunca ilaç ve gübreleme için yaptığım masraf 2 bin 500 lira. 2 bin lira da fındık bahçesinin temizlenmesi için harcanıyor. Tüm bunlar 9 bin 600 lira tutuyor. Şimdi açıklanan fındık fiyatı üzeriden hesap yaparsak ve 9.5 liradan fındığın kilogramını satabilirsek, benim 2 ton fındıktan alacağım 19 bin lira oluyor. Bu tutardan masrafları çıkardığımızda geriye 9 bin 400 lira kalıyor. Fındık senede bir kez toplandığına göre kalan parayı 12 aya bölmemiz gerekiyor. Bu hesapla da çiftçinin eline aylık 783 lira geçmiş oluyor.”
İşte bu noktada fındık üreticileri de şu soruyu soruyor:
“Fındığı ben üretiyorum. Kazanabildiğim para ortada. 10 liraya satıyorum ama markette fındığın kilogramı 40 liradan başlıyor 60 liraya kadar çıkıyor. Madem fındık bu kadar değerli bir şey, üreten değil de neden başkaları daha çok para kazanıyor?”
33 liradan 41'e çıkıyor
Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜKSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Karaman’a bu soruların cevabını sorduk. Karaman, şu cevabı verdi: “Kilogramı 10 liradan üreticiden alınan fındık ilk olarak tescilleniyor. 1 kilogram fındığın tescil maliyeti 2.2 lira. Daha ilk anda fiyat 12.2 liraya çıkıyor. Daha sonra kabuklu fındık kırılıyor. 1 kilogram kabuklu fındıktan 420 gram iç fındık çıkıyor. Böylece 1 kilogram iç fındığın kilogram maliyeti 22-23 liraya yükseliyor. Üzerine kırma masrafı da ekleniyor. Daha sonra iç fındık kavurma işlemine gönderiliyor. Hava şartlarına göre ortalama yüzde 10 fire veriliyor. Kavurma masrafı ile birlikte 1 kilogram fındığın fiyatı 30-31 liraya çıkmış oluyor. Fındık sanayicisi bu ürünü kâr marjını, paketleme masrafını ekleyerek 32-33 liraya firmalara teslim ediyor. Bu ürün market raflarında 45 liraya satılıyor. Bu fiyata yüzde 8 KDV eklenmiş oluyor. KDV eklenmemiş hali ise 41.6 lira oluyor.”
İç pazardaki tüketim düşük
Yapılan hesaplamanın orta kalite bir fındık için olduğunu söyleyen TÜKSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Karaman, fiyat tatışmaları ile ilgili olarak da, “İç pazara odaklanarak çözüm üretilmeye çalışılıyor. Ancak bu doğru değil. Çünkü iç pazardaki tüketim üretime bakıldığında çok düşük kalıyor. Fındıkta asıl pazarı ihracat oluşturuyor. Dünyanın birçok yerine fındık satılıyor. Ancak bir fiyat standartımız yok. Bir sene 3 dolara satılan ürün, diğer yıl 5 dolara çıkıyor. Yabancı alıcılar için istikrar olması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
