ICOMOS’un UNESCO için hazırladığı rapor İstanbul’un dünya miras listesinden çıkarılmasına neden olabilecek tespitlere yer veriyor. Raporda “Siluette yaratacağı olumsuz etkiyi görmemek mümkün değil” denen Haliç Metro Köprüsü için çözümün, yeniden yapılması olduğuna işaret ediliyor.
Geçen hafta Türkiye’de incelemeler yapan UNESCO heyetine ICOMOS (International Council on Monuments and Sites) Türkiye Milli Komitesi de tarihî alanlarla ilgili bir rapor sundu. UNESCO’nun vereceği kararlarda son derece etkili olan bu rapora göre İstanbul için tehlike çanları çalıyor.
Serkan Ayazoğlu'nun Taraf'taki haberine göre; uluslararası ve hükümetler dışı bir organizasyon olan ICOMOS’un raporunda, Haliç Metro Köprüsü’nün zararlarının hiçbir çözüm yöntemiyle ortadan kaldırılamayacağı, köprünün yıkılıp yeniden yapılması gerektiği anlamına gelebilecek ifadeler yer alıyor. Yenikapı’daki dolgu alanı ve yarımadanın güneyine yapılması planlanan otobanın da silueti bozacağı belirtiliyor. Ayrıca projelerde halkın ve sivil toplum kuruluşlarının katılımının sağlanmaması da eleştiriliyor.
Köprü için yeni süreç
Raporda Haliç Metro Köprüsü’yle ilgili şu ifadeler yer alıyor:
“Köprünün inşa edilen ayaklarının yarattığı durumun vahameti ortadadır. Bu ayakların üstüne gelecek olan istasyon binası ve köprünün asma germe sisteminin pilon ve tellerinin siluette yaratacağı olumsuz etkiyi şimdiden görmemek mümkün değildir. ICOMOS Türkiye, köprünün hiçbir şekilde ıslah edilemeyeceği kanısındadır. Komite’nin daha önceki kararlarında ve bu son kararında da belirttiği, köprünün siluetteki etkisini iyileştirmek için renk ve aydınlatma önerileri geliştirilmesi konusu, ICOMOS Türkiye tarafından bir çözüm olarak değerlendirilmemektedir. Kaynakları israf etmeyi göze alarak metro geçişi için yeni bir süreç başlatılmalıdır. Zararın neresinden dönülürse kârdır. Aksi takdirde Üstün Evrensel Değer büyük kayba uğrayacaktır.”
Fener-Balat’ta soylulaştırma süreci
Raporda Balat ve Ayvansaray’daki soylulaştırma süreciyle ilgili de uyarılarda bulunularak “Yenileme projeleri kapsamında Sulukule’de devlet eliyle soylulaştırma süreci gerçekleşmiş, eski mülk sahiplerinin artık bu bölgede tutunamayacakları ortaya çıkmıştır. Geçen ay içinde Fener-Balat’ta alınan acele kamulaştırma kararı ve Ayvansaray’daki yıkımlar, benzer sürecin bu bölgelerde de yineleneceğine yönelik ilk adımlardır” dendi.
Kamuoyunda Topçu Kışlası’yla ilişkili olarak tartışılan rekonstrüksiyon projeleri ise raporda şu ifadelerle yer aldı:
“İlgili idareler koruma uygulamalarını rekonstrüksiyon üzerinden sürdürmektedirler. Bu bağlamda yeterince bilgi ve belgesi olmayan yapıların yeniden yapımına verilen ağırlık endişe verici şekilde yaygınlaşmaktadır.”
Güney kıyı peyzajı bozulacak
Raporda, Tarihî Yarımada’yı güneyden çembere alacak otoban inşaatından da endişe duyulduğu belirtildikten sonra “Bu yıl içinde onaylanan bir diğer önemli karar ise Yenikapı’da kıyı bölgesinde çok büyük bir dolgu alanı yapılmasıdır. Otobanın kenarında yapılacak olan bu dolgu, Tarihî Yarımada’nın güney kıyı peyzajını tümüyle değiştirecektir” denildi. Son olarak ise İstanbul’un Dünya Miras Listesi’ndeki yeriyle ilgili şu kritik ifadeler yer aldı:
“Bu nedenlerle ICOMOS Türkiye’nin İstanbul’un Üstün Evrensel Değer’inin kaybedilme riskinin artmakta olduğuna yönelik kanısını güçlendirmektedir.”
Süreç katılımcı değil
Özellikle Zeytinburnu’ndaki gökdelen inşaatıyla ilişkili olarak tartışılan siluet konusu da raporda yer aldı:
“Tarihî Yarımada Yönetim Planı, revizyonla birlikte Aralık 2011’de İstanbul Büyükşehir Meclisi tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Geçen 11 aylık sürede kısa vadeli projelerden hiçbiri yürürlüğe girmemiştir. Yönetim Planı onaylanmış ise de yürürlüğe girmemiş, bu konuda kurumsal yapılanma gerçekleştirilmemiş, katılımcı süreçler çalıştırılmamıştır. Siluet master planı yapılmasına rağmen, daha önce ruhsat almış olan yapılar, Tarihî Yarımada siluetini olumsuz etkilemektedir. Bunlar arasında 16/9 olarak bilinen Tarihî Yarımada komşuluğunda siluete giren yapının inşaatı hızla bitirilerek geri dönülmesi zor bir aşamaya gelinmiştir.”
