Bireysel silahlanmaya karşı mücadele amacıyla faaliyet gösteren Umut Vakfı verilerine göre, Türkiye’de yüzde 85’i ruhsatsız en az 20 milyon dolayında bireysel silah var. 20 milyon silahın 2.5 milyonu ruhsatlı, 17 milyonu da ruhsatsız. Türkiye'de silahlanmada önemli bir artış olduğu belirtilirken 10 yılda silahlanma 10 kat arttı ve büyük çoğunluğunun ruhsatsız olduğu aktarıldı.
Cumhuriyet'ten Ayşegül Başar'ın analiz haberi şöyle:
Önemli bir bölümü güvenlik ve korunma gereksinimini karşılamak en hafifinden kendini güvende hissetmek amacının yanı sıra silahlanma, terörün şiddetlenmesi ve avlanmaya ilişkin düzenlemelerin de etkisiyle Türkiye’de sivil silahlanma önemli bir artış gösteriyor. Sivil silahlanmadaki artışın nedenlerini sosyal problemlere dayandıran Umut Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Ayhan Akcan: "Şiddetin, savaş haberlerinin sürekli gündemde olduğu, bombaların patladığı ülkemizde insanların korku içinde olması ve kendini güvensiz hissetmesini neden olarak gösterilebilir. Cumhurbaşkanlığı düzeyinde halkın silahlanmasının darbe gibi durumlardan kendini koruyabilmesi için uygun olacağı doğrultusunda bir kanaat oluştu. Biz bu durumun karşısındayız. Kendini böyle koruyabileceğini düşünen vatandaş silaha sarılıyor. Türkiye’de iki evden birinde silah var. Yaklaşık 19 milyonluk bir rakam söz konusu ve kayıt dışında da talep artışı var” dedi.
Yüzde 85’i ruhsatsız
Bireysel silahlanmaya karşı mücadele amacıyla faaliyet gösteren Umut Vakfı verilerine göre, Türkiye’de yüzde 85’i ruhsatsız en az 20 milyon dolayında bireysel silah var ve çok az bir kesim hariç herkes silaha hemen ulaşabilecek yakınlıkta. 20 milyon silahın 2.5 milyonu ruhsatlı, 17 milyonu da ruhsatsız. 80 milyonluk ülke nüfusunda her 4 kişiden 1’ine silah düşüyor. Dünya çapında silaha sahip olma oranları göz önüne alındığında Türkiye 27. sırada yer alıyor. Türkiye’de son 10 yılda ruhsatlı-ruhsatsız silah sayısı 10 kat arttı.
Bireysel silahlarla işlenen suçların yüzde 65’i ateşli silahlarla işleniyor. Ateşli silahlarla işlenen suçların yüzde 84’ünde ruhsatsız silah kullanılıyor. Umut Vakfı’nın tuttuğu istatistiklere göre, 2015’te Türkiye’de 2.175 silahlı olay basına yansıdı. Ateşli ve kesici silahlarla işlenen olayların yüzde 71’i tüfek, tabanca, beylik silahı gibi ateşli silahlarla, yüzde 29’u kesici ve delici aletlerle yapıldı. Yüzde 71’lik kapsama giren silahlı olayların, yüzde 39’u (857) tüfeklerle, yüzde 28’i (605) tabancalarla, yüzde 4’ü de (87) beylik silahlarıyla yaşandı. Beylik silahlarıyla yaşanan olayların büyük çoğunluğunu polis ve asker intiharları oluşturuyor.
Komşular etkiliyor
Pompalı tüfek gibi ağır silahlara çok kolay ulaşılabilir olmasını eleştiren Akcan “Özellikle de pompalılara, basit av tezkeresiyle sahip olabiliyorsunuz. Sadece kimlik bilgileri ve beyan vererek alabiliyorsunuz, bu da silahlanmayı artıran sebeplerden bir tanesi. 1954’de çıkan 6136 No’lu silah kanunu şu an mevcut olanla aynı. Halen 1954’te çıkan bir yasaya göre düzenleme yapılıyor. O zaman tabii bu kadar çok çeşit ve teknoloji olmadığı için yasada tanımlama yok. Bundan dolayı avcıymış gibi ava çıkıyormuş gibi arazisini yabani hayvanlardan koruyormuş gibi algılanıyor. Teşvik daha çok ön plana çıkıyor, silahı olan komşusundan etkileniyor. Bir başka modelini aldığında eskisini başka birine bırakıyor. İllegal silahlarda caydırıcılık yok. Caydırıcılık olmadığı için sorun çözülmüyor” ifadelerini kullandı.
5 milyar dolarlık sektör
Türk Savunma ve Havacılık Sanayii sektörünün 2015 yılı toplam cirosu 4.908 milyon doları buldu. 2010-2015 arasında bileşik yıllık ortalama büyüme hızı da yüzde 18 olarak tespit ediliyor. Kara Platformları/ Sistemleri en yüksek satış hacmine sahip platformu oluştururken, ikinci sırayı ise Havacılık (Askeri) almakta. Sektörün nitelikli personel istihdamı ise, toplamda 31.375 seviyesinde.
Terör satışları etkiledi
Dünya genelindeki artan terör tehdidi ve bölgesel çatışmalar silah satışlarını da etkiledi. Silahlanmada başı Asya ve Ortadoğu ülkeleri çekiyor. Yüzde 0.6 oranında gerçekleşen daralma uzmanlarca, silahsızlanmaya dönük bir işaret olmadığı, düşüş trendindeki yavaşlamanın bir geri dönüş anlamına gelebileceği şeklinde değerlendiriliyor. 2016’da dünyada en çok Hindistan, Suudi Arabistan ve Çin silah harcaması yaptı. Dünya genelinde ilk 100 şirketin silah satışları ise 370.700 milyar doları buldu.
Türk şirketleri satışı artırdı
En çok silah alan 6. ülke olan ve silah satımında 20 ülke arasında 16. sırada yer alan Türkiye de silah satışı arttıran ülkeler arasında yer alıyor. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI), küresel silah piyasasındaki eğilimleri tespit eden raporuna göre, 2015 yılında Türk şirketlerinin toplam satışları önceki yıla göre yüzde 10.2 oranında artış kaydetti. Enstitünün yayımladığı ilk 100 savunma sanayii şirketi listesi içinde önceki yıl 74. sırada yer alan haberleşme ve elektronik sistemler üreticisi ASELSAN, bu yılın kasımında 69. sıraya yükselirken, uçak ve havacılık platformları üreticisi TAI 91. sıradan 78. sıraya ilerledi. ASELSAN yaklaşık 1 milyar dolar, TAI ise 890 milyon dolarlık satış yaptı.
Pazar genişliyor
İhracat ağırlıklı olarak ABD ve Avrupa ülkelerinde yapılmakta. Ortadoğu, Pasifik-Güney Asya ülkelerine yapılan ihracatın ise silah bazlı olması nedeniyle bu bölgedeki gelişmelerin üzerinde özellikle durmak gerekiyor. Ayrıca pazar derinliğini konusunda dikkat çeken diğer bir husus ise sektörün Latin Amerika’da da bazı yeni sözleşmeler imzalanması. Özellikle Ortadoğu; Pasifik, Güney ve Merkezi Asya ülkeleri ile Latin Amerika bu konuda sektör oyuncularının iş geliştirme- pazar oluşturma çalışmalarını yoğunlaştıracağı bölgeler olacak. En çok ABD’den silah alan Türkiye’nin en çok satın aldığı ürünler şöyle: Saldırı tüfekleri, keskin nişancı tüfeği, ağır makineli tüfek, genel amaçlı makineli tüfek, otamatik bombaatar, tanksavar güdümlü füze, ana muharebe tankı, zırhlı personel taşıyıcı, tanksavar, çok amaçlı helikopter, saldırı helikopteri, havan topu ve uçaksavar.
Türkiye-İran arası satış yüzde 61 arttı
Dünya genelinde silah ithalatının büyük kısmı Asya ve Ortadoğu ülkelerine yapıldı. Türkiye ile İran arasındaki bölgede ağır silah satışı yüzde 61 arttı. 2011– 2015 yıllarını kapsayan dönemde Hindistan, Suudi Arabistan’dan daha fazla silah satın aldı. Suudi Arabistan’ın silah ithalatı 2006 – 2010 dönemine göre 3 kat arttı. Silah ithalatçısı ülkeler listesinde Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) 4’üncü sırada yer alıyor. BAE’yi 6’ncı sırada Türkiye izliyor. ABD’nin en önemli müşterisi Suudi Arabistan, BAE ve Türkiye geliyor.
Savaş öncesi 467 kat arttı
Birleşmiş Milletler’in (BM) en çok el silahı ihraç eden ülkeleri açıkladığı raporunda Türkiye’nin Suriye iç savaşı öncesi silah satışları en yüksek seviyelere ulaştı. Daha önceki yıllarda ortalama 23 milyon dolar olan satışlar, 2012’de yüzde 467 artarak 109 milyon dolar oldu. Son 10 yılın toplam satışı 994 milyon dolar değerinde. Türkiye 2009- 2010 yıllarında Suriye’den 1.493 tabanca ve revolver dahil 537.833 dolar değerinde silah alırken, 15.116’i tabanca ve revolver, 51’i av silahı olmak üzere toplam 4.547.585 dolar değerinde silah sattı.
