Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov'un yeniden aday olduğu seçimlerde sandıklar 19:00'a kadar açık kalacak. Seçimlerde toplam dokuz aday yarışıyor. Ancak hali hazırdaki devlet başkanı 59 yaşındaki Berdimuhamedov'un kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Devlet Başkanı seçim kampanyaları sırasında, Türkmenistan'ın tarafsızlığını, insanların refah düzeyini korumayı ya da daha da artırmayı vaad etti.
Seçim Komisyonu seçimlerin ilk altı saatinde oy kullanma oranının yüzde 74'e ulaştığını duyurdu. Seçimlerde Devlet Başkanı Berdimuhamedov'un yanı sıra yarışan sekiz aday, adaylar hükümette çeşitli görevlere sahip bakanlar ya da devlete ait şirketlerde görev yapan isimler.
Devlet Başkanı Berdimuhamedov eski Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov 2006 yılında vefat ettiğinde yükselişe geçti. Ülkenin Devlet Başkanı, Başbakanı ve Genelkurmay Başkanı. Medyayı sıkı bir biçimde denetliyor. Ülkeyi 10 yıldan fazla bir süredir yöneten Berdimuhamedov 5 milyon 500 bin nüfuslu ülkede iktidarını sürdürmeyi istiyor.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Türkmenistan'da bugüne dek yapılan seçimleri hiç bir zaman 'adil' olarak nitelendirmedi. AGİT gözlemcileri bu seçimlerde çok sayıda aday yarışmasına rağmen durumun değişmeyeceği görüşünde. 2012 yılında Berdimuhamedov oyların yüzde 97'sini almıştı. Uzmanlar bu kez oy oranını daha da artırabileceğine dikkat çekiyor.
Orta Asya uzmanı Andrej Grossin, Devlet Başkanı Berdimuhamedov'un seçimleri kaybetme ihtimalini düşük görüyor. Bu nedenle de seçim kampanyası yürütmeye ihtiyaç duymadığı görüşünde. Berdimumahedov seçim kampanyaları sırasında bir fabrikada işçilere gitar çalıp şarkı söyledi. Bir spor salonunda ağırlık kaydırırken görüntülendi. Kameralar kendisine her adımında eşlik ediyor. Ata binmeyi seven Berdimuhamedov 2013 yılında bir yarış sırasında attan düşmüştü. Bu görüntüler devlet medyasında yayınlanmadı.
Eski bir diş doktoru olan Berdimuhamedov'un iktidarında da Türkmenistan'da yoksulluk had safhada. BM verilerine göre Sovyetler Birliği'ne bağlı eski cumhuriyetlerin hiç birinde halkın gelir seviyesi Türkmenistan'daki kadar düşük değil.
Berdimuhamedov iktidarını "altın çağı" nitelendiriyor. Son yıllarda bazı reformlara imza attı ve uluslararası alanda önemli ticari anlaşmaları hayata geçirdi. Ancak tıpkı selefi Niyazov gibi kişi kültü olmayı sürdürüyor. Hem Niyazov'un hem de Berdimuhamedov'un başkent Aşkabat'ta altından birer heykelleri var. Ülkenin birçok yerinde ise mermer heykelleri yapıldı.
Anayasa değiştirildi
Ülke anayasası Devlet Başkanı'nın 70 yaşına kadar görev yapabilmesini öngörüyordu. Berdimuhamedov'un isteği üzerine geçen yıl parlamento reforma giderek anayasada değişiklik yaptı. Değişiklikle Devlet Başkanı'nın 70 yaşına kadar görev yapması maddesi devre dışı bırakıldı.
Ayrıca Devlet Başkanı'nın görev süresini de beş yıldan yedi yıla çıkarıldı. Şu an seçilmesinin önünde hiçbir yasal engel bulunmuyor.
Ülke basın özgürlüğü konusunda son sıralarda
Türkmenistan'da medya önemli oranda devletin kontrolü altında. Ülkede internet erişimi büyük oranda kısıtlanıyor ve uydu kanalları yasak. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü Türkmenistan'ın basın özgürlüğü konusunda hazırlanan listede sondan üçüncü sırada olduğunu vurguluyor. Türkmenistan'ın ardından Eritre ve Kuzey Kore son sıraları paylaşıyor. Bunun yanı sıra ülkede gazetecilerin benzersiz bir biçimde baskı altında olduğuna dikkat çekiliyor. İnsan Hakları kuruluşları Türkmenistan'da 1990'lı yıllarla 2000'li yılların başında çok sayıda insanın kaybolduğuna dikkat çekiyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü seçmenlerin bu seçimlerde hangi adayı destekledikleri konusunda kamuoyunda açık açık görüşlerini belirtemediğini, korktuklarını ifade ediyor.
Ülkede insan hakları ihlalleri yüksek sesle dile getirilemiyor. İran ve Afganistan'a komşu olan Türkmenistan bölgesel açıdan önem taşıyor, ekonomik açıdan da önemli bir partner. Ülke doğalgaz rezervleri açısından zengin, dünya üzerinde dördüncü sırada. Rusya ve Çin en önemli ticari partnerleri. Doğal gaz rezervlerine rağmen ihracatta Çin'e bağımlı.
© Deutsche Welle Türkçe
dpa/afp, HT/BS
