"Güneş’in Merkür, Venüs, Dünya gibi gezegenleri yutması 4 buçuk milyar yılı alacak. Dünyanın Güneş tarafından yutulması doğal bir süreç. Yani, bir gün elbette dünyanın sonu gelecek..." Bu sözler Güneş Sistemi'ne 212 ışık yılı uzaklıkta Jüpiter benzeri bir ‘öte gezegen' keşfeden Türk araştırmacılar ekibinden Yardımcı Doçent Mesut Yılmaz’a ait.
Mesut Yılmaz, insan hayatı ve astronomi açısından keşfin çok önemli olduğunu vurgularken, bu durumu şöyle anlatıyor: "Güneşimiz bir gün ölecek ve bu biz bu sürecin nasıl olacağını öte gezegen sayesinde daha iyi kavrayacağız. Çünkü keşfettiğimiz gezegen yaşlı bir yıldızın etrafında dolanıyor ve bize Güneş'in daha ileri aşamasının nasıl olacağına dair işaretler veriyor. Güneş, daha ileri aşamasında genişleyecek ve dev bir kızıl yıldız olacak, gezegenleri yutmaya başlayacak. Yaşam son bulacak. Bu kadarını biliyoruz ama başımıza bu süreçte daha neler gelecek. Bu sürece ilişkin bizim fizikte ve astronomide farklı senaryolarımız var. İşte o senaryoları daha iyi anlayıp, analiz edebilmemiz açısından öte gezegenin keşfi yeni bir çığır açmıştır”
Keşfettikleri gezegen ile tüm dünyada yankı uyandıran Mesut Yılmaz, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nde bilimsel çalışmalarını yürütüyor. Hem kendi üniversitesinden hem de Ege Üniversitesi’nden bir ekibin nasıl öte gezegen keşfettiğini DW Türkçe’ye anlatan Yılmaz, keşfe giden yolda her şeyin kaynağının Antalya’da bulunan bir buçuk metre çapındaki teleskop olduğunu söylüyor. Yılmaz'a göre, o teleskopun konumu yıldızları analiz etmek için o kadar iyi ki, Japonlar da Türk bilim insanlarının kapısını çalıyor.
“Bu teleskopu kullanarak birlikte yıldızları analiz etme teklifinde bulundular bize. Biz de teleskopa ek bir aygıt takılarak daha iyi gözlem yapabileceğimizi söyledik ve sonrasında Japonların da desteğini aldık. Tam 10 yıl gözlem yaptık” diyen Yılmaz, yıldızlara ilişkin kimi sinyallerin belli aralıklarla değişiminin tespit edilmesiyle birlikte ‘öte gezegen’i de keşfettiklerini söylüyor.
NASA ve ESA’dan yakın takip
Yılmaz, ‘öte gezegen’i “Dev bir gaz gezegeni. Güneş sistemi dışında diğer yıldızların etrafında dolanan gezegenlerdir öte gezegen. Gazdan oluşurlar, katı yüzeyleri yoktur. Bize doğrudan Jüpiter’i anımsatırlar” sözleriyle tanımlıyor. Yılmaz, keşfettikleri öte gezegenle ilgili tüm astronomik veri, bilgi ve akademik değerlendirme çalışmalarının NASA ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından yakından izlendiğini de söylüyor. Öyle ki ESA, Türk bilim insanlarının keşfiyle ilgili akademik makaleyi uluslararası dergisinde çoktan yayınlamış. NASA’nın da Türk bilim adamlarının keşfiyle ilgili çalışmaya bu ay içinde tüm dünyaya duyurması bekleniyor. Yılmaz, “NASA ve ESA’yla yakın iletişimimiz sürüyor. Bizden keşfimizle ilgili tüm çalışmalarımızı istediler. Bu çalışmaların üzerinden birlikte de değerlendirmeler yapacağız” diyor.
Türk bilim insanları açısından bir gezegen keşfetmenin ‘ilk’ olduğunu söyleyen Yılmaz, Türklerin uzay çalışmaları için de, “Uzayda biz de varız. Çok yetenekli bilim adamlarımız var. Ama neye ihtiyacınız var diye sorarsanız, daha güçlü teleskoplara ihtiyacımız olduğunu söylememiz gerekir. Mevcut teleskopların bize yetmediğini, daha büyük çaplı teleskoplar istediğimizi yetkililerin bilmesi gerekir” değerlendirmesini yapıyor.
İsim için dünya oylaması yapılacak
Türk bilim insanlarının keşfettiği ‘öte gezegen’in ismini belirleyen kurum da Uluslararası Astronomi Birliği olacak. Gezegen keşiflerinde, keşfi yapanlardan bir isim listesi alan birlik, bu listeyi ülkelere gönderiyor ve en çok beğeni alan, oy toplayan isim gezegene veriliyor. İsim listesi oluşturmak için Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi’nde bir çalışma başlatacaklarını söyleyen Mesut Yılmaz, “Biz, Gök dedik, Atatürk dedik, Türk 1 dedik. Aklımızdakiler bunlar ama yeni önerileri de listeye ekleyip Uluslararası Astronomi Birliği’ne göndereceğiz” bilgisini verdi.
©Deutsche Welle Türkçe
Hilal Köylü
