Türk ders kitaplarından alınan metinlere Türk yerine İngiliz, Müslüman yerine Hıristiyan, “akıncılar” yerine “şövalye” yazıldı, sosyal bilgiler öğretmen adayları cevapladı. Anketten ilginç sonuçlar ortaya çıktı.
Öğretmen adayı üniversite son sınıf öğrencileri, kendilerini “çalışkan, cesur, temiz, inançlı, hep haklı” gören İngilizlerin tarih anlatımını yanlı buldu, üstelik “yalancı, pis, hilekâr” gibi yorumlar yazdı...Milliyet gazetesinin haberine göre, metinlerin aslında Türk ders kitaplarından alındığı açıklanınca ise bir kısmı, “İngiliz’e yakışmıyor ama bize yakışır” diyerek şaşırttı.
Türk ders kitaplarından alınan metinlere Türk yerine İngiliz, Müslüman yerine Hıristiyan, “akıncılar” yerine “şövalye” yazıldı, öğretmen adaylarına fikirleri soruldu, sonuçta ortaya traji komik bir tablo çıktı. Öğretmen adayı üniversite son sınıf öğrencileri, kendilerini “çalışkan, cesur, temiz, inanç-lı, hep haklı” gören İngilizlerin tarih anlatımını yanlı buldu, üstelik “yalancı, pis, hilekâr” gibi yorumlar yazdı. Metinlerin aslında Türk ders kitaplarından alındığı açıklanınca ise bir kısmı, “İngiliz’e yakışmıyor ama bize yakışır” diyerek şaşırttı.
Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Yücel Kabapınar’ın “Ötekiler üzerinden bizi değerlendirmek” başlıklı çalışması, “Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilimlerin, tarihin metodolojisi ve dersin öğretim amaçlarına ilişkin görüşleri” adıyla yayımlandı.
Araştırmaya adı etik nedenlerle gizli tutulan iki ayrı üniversitenin “sosyal bilgiler öğretmenliği” dördüncü sınıf öğrencisi 140 öğretmen adayı katıldı. Araştırma için sosyal bilgiler ve tarih ders kitaplarından üç kısa metin seçildi ve metinlerde geçen sözcüklerde değişiklikler yapıldı. Türk yerine İngiliz, Müslüman yerine Hıristiyan, “akıncılar” yerine “şövalye”, “Batılı yazarlar” yerine “Doğulu yazarlar” yazıldı.
Düzenlenen metinlerin altına da hayali İngiliz yazar isimleri konuldu. Ardından öğretmen adaylarına “metni tarih-sosyal bilgiler öğretiminin niteliği ve sizde uyandırdığı duygu ve düşünceler açısından değerlendiriniz” denildi.
İşte metinler
Katılımcılara verilen metinler değiştirilince ortaya şu örnekler çıktı:
- “İngiliz’in zaten mevcut olan cesaretine, Hıristiyan dini ayrı bir kuvvet katmıştı. İngiliz ordusu daima savaşa hazırdı. Yorulmak bilmezdi. Müslümanların üç günde aldıkları bir yolu, bir gecede alırdı. Yüz Müslüman’ın on bin İngiliz’den daha fazla gürültü yaptığını Doğulu yazarlar bildirmektedir. İngiliz askerlerinin cesareti her türlü takdirin üzerinde idi.”
- “İngilizler tarihin tanıdığı en cesur insanlardır. Ulusumuz bu cesareti sayesinde tarihte önemli yere sahip büyük devletler kurmuş ve birçok milleti uzun yıllar egemenliği altına almıştır. İngilizler bağımsızlığına düşkün insanlardır. Bağımsızlığı tehlikeye düştüğü zaman kimseden korkmaz.”
- “İngilizler hile ve yalanı sevmezler. Başkalarını aldatmazlar. Açık sözlüdürler. Doğru bildiklerini söylemekten hiç çekinmezler. Başkalarının haklarına saygılıdırlar. Dostlarına olduğu kadar düşmanlarına da dürüst davranırlar. Çünkü İngilizler doğru olmanın gereğine inanmışlardır.”
- “İngiliz ulusu temizliğin Hıristiyan dininden geldiği inancı içindedir. Bu inançla çevresinin, evinin ve işyerinin temizliğine önem verir. Vücut temizliğine önem verdiği kadar çevre temizliğine de önem verir.”
‘Tamamen yanlı’
Öğretmen adaylarının yüzde 60’ı metinleri tarih öğretimi açısından uygun bulmadı, böylesi metinlerin ders kitaplarında kullanılmaması gerektiğini söyledi. Beğenmeme gerekçesi olarak “tamamen yanlı, taraflı olduğu”, “kendi milletlerini üstün tutup yücelttikleri”, “diğer milletlere karşı önyargılı oldukları”, “Müslümanları aşağıladıkları”, “milli/dini duyguları vermede aşırıya kaçan bir metin olduğu” söylendi. 14 öğretmen adayı ise metnin Türk ders kitaplarındaki anlayışa benzediği gerekçesiyle metinleri beğenmedi, İngilizler için dile getirilen özelliklerin Türk ders kitaplarında yer aldığını da belirtti.
Öğretmen adaylarının yüzde 27.2’si ise, ders kitaplarında böylesi metinlerin varlığını olağan buldu. Bazı öğrenciler ise “Yetiştirdiğiniz öğrenciler geleceğin askerleridir. Bu yüzden de gereğinden fazla abartarak bir milletin kendini yükseltmesi olağan bir şeydir” gibi yanıtlar verdi.
‘İngilizlere yakışmıyor ama’
Anketler toplandıktan sonra öğrencilere metinlerin aslında Türk ders kitaplarından alındığı açıklandı. Öğrencilerin bir kısmı, “Bu tanımlamalar İngilizlere yakışmıyor, ama bize yakışıyor” dedi. Bazıları ise “Aa bunlar bizim kitapta var mı?”, “Ben zaten tahmin etmiştim” ve “Bizi kandırdınız” gibi tepkiler verdi.
Ankette, akıncıların yerine şövalye yazılınca öğretmen adaylarının görüşleri değişti.
Öğretmenler yorumlara ne yazdı?
- “İngilizlerin temizlikleri şüphe götürmez bir yalandır. Çünkü Ortaçağ’da su ve sabunun insanı öldürdüğünü savunan insanların (tamam şimdi temiz olabilirler) tarihsel gelişim sürecinde temiz oldukları yıl sayısı 150 yılı geçmez.”
- “İngilizler bence doğru sözlü değil yalancı bir millettir...”
- “İngilizler için önyargılıyım. Çünkü Kurtuluş Savaşı’nda Türkiye Cumhuriyeti’ne çektirdiği açısından.(...) Bu metne göre yazarsam, cesur değillerdir...”
