Türkiye’de işçi ölümleri veritabanı hazırlandı

 

"Türkiye'de Madenciliğin Açık Veritabanı ve 20 işkoluna yönelik işçi ölümleri verileri " projesi 13 Haziran 2014 tarihinde Araştırmacı Gazetecilere Soma Bursu kapsamında, Kopenhag merkezli Niras ve Londra merkezli BBC Media Action tarafından geliştirilen Objective Programı desteğiyle hazırlandı.  

13 Mayıs 2014’te meydana gelen Soma faciasının ardından maden kazaları, işçilerin çalışma koşulları, sendikalı işçi sayısı, her yıl yüzlerde işçinin ölümüne yönelik yeterince şeffaf veriye ulaşamama sorunu, verilerin dağınıklığı ve güncel olmayışı bu projenin çıkış noktası oldu. Veri hayat kurtarır, tabii bir yerlerde istiflenip, yan yana getirilip takip ediliyor ise.

2,5 ay gibi kısa bir sürede medyada, kamu kurumlarında, gazetelerde, sivil toplum kuruluşlarında madencilik alanında kim ne konumda, ne yapmakta ve çalışmalar nasıl yürütülmekte sorularına yanıt ararken, veritabanının kod yazma kısmıyla da birlikte zor bir işe giriştiğimizin de farkındaydık.

 

Bilgi Edinme Hakkı 

 

Bilgi Edinme yasasından yararlanıp, resmi başvurular yapıldı ama kurumların çocuğundan henüz bir yanıt alınamadı. Bu  veritabanın oluşmasına engel oluşturmadı çünkü ilgili kurumların dışında da dağınık da olsa veriler işlenebildi ve kısmen güncellenebildi. Verilerin bir kısmı kurumların resmi sitelerinden taranarak araştırıp, düzenlendi. Bazıları dosyalandı, bazıları haritalandı. Proje geliştirilmeye ve daha çok veriyi kayıt altına almaya ihtiyaç duyuyor  ama bu haliyle Türkiye'de tüm  işkollarına ait (20 işkolu) iş kazalarını , madenlerde yaşananları ve maden sektörünü mercek altına alıyor. Bilgi Edinme yasasından yararlanmak üzere başvurduğumuz ve henüz yanıt alamadığımız kurumlar  de sisteme kayıtlı.
 

 

2012- 2014’e ait işçi ölümleri derlendi

 

Veritabanını inceleyenlerin göreceği üzere, Türkiye’de sadece 2013 yılında 20 işkolunun tamamında toplam 1235 işçi hayatını kaybetti. Fakat bu rakam, özel çabalarla ulaşılmış bir toplamı yansıtıyor. Türkiye'de kamu kurumları bu konuda özel bir kayıt tutmuyor.

İş kazaları, sektörel iş kazası olarak raporlanıyor. Oysa Türkiye'de  her gün yaşanan kazalar farklı bir alarm veriyor. Bu sebeple gazetecilerin, araştırmacıların, sivil toplum kuruluşlarının hakikaten verilerin peşine düşmesi gerekiyor. Dağ Medyanet olarak oluşturduğumuz veritabanı bundan sonrası için böyle bir havuz oluşturacak ve umuyoruz ki giderek genişleyecek.

Açık veri, veri noktaları / veri dükkanları / veri mağazaları sorunları geniş görmeyi, önlemleri hızlı almanızı sağlar. Büyük verinin ucunu görmenizi sağlar.

 

Bu yıl 1269 işçi öldü

 

2014’ün ilk sekiz ayında tüm işkollarında ölen işçi sayısına baktığımızda 1269 rakamına ulaşıyoruz. Tabii, eksiksiz veriye, Türkiye'de hiç olmayan bir alt yapıyla erişmek zaten imkansız.

Bu durum da yine Türkiye'de verinin ne kadar elzem olduğunun önemini bir kez daha gösteriyor. Veri demokratikleştirir, şeffaf olmaya zorlar sizi. Bu sebeple bu veritabanı kullanıldıkça, hataları görülüp geliştirildikçe gazetecilerin, araştırmacıların, kamu kurumlarının ihtiyacını görebilecektir.

Veritabanı herkesin “admin” yapabileceği ve herkesin desteğine açık şekilde kodlandı. Temin ettiğimiz ölüm verilerini  tek tek sisteme işleyerek, sadece madenlerde meydana gelen kazaları değil, diğer işkollarına yönelik kazaları da görünür kılmaya çalıştık. Tüm işkollarına yönelik veriler, grafikler ve kodlar açık kaynak olarak herkesin kullanımına hazır şekilde düzenlendi. 

 

Örnek: 

Örnek:

İnşaat İşkoluna Ait Grafik (Ocak- Eylül ilk haftası dahil) 272 İşçi Öldü

 

Taşeronlaşma en büyük sorun

Ocak ve Temmuz ayları olmak üzere yılda iki kez açıklanan işkollarına göre işçi sayısı ve sendikalı sayısı verileri ise Türkiye'de temel sıkıntılardan birinin iş sağlığı işçi güvenliği, sendikal haklar, ve taşeronlaşmanın önüne geçmek olduğunu anlatıyor.

Sadece 2014 yılının Temmuz ayına yönelik verilerde 5 sendikada çalışan toplam 198 bin 443 işçinin sadece 38  bin 983'ünün sendikalı olduğunu görebiliyorsunuz. 

Veritabanında, 2003- 2014 yıllarına yönelik her yılın Ocak ve Temmuz aylarına yönelik veriler, Excel dosyaları ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İstatistiklerini detaylıca inceleyebileceğiniz veriler mevcut.

 

Veritabanı, Türkiye'de madencilik sektörünün ne kadar büyük bir pazar alanı olduğuna dair bilgilere de yer  veriyor. Türkiye'de maden işletmeciliği işine girenler nasıl bir prosedürle karşılaşıyor, hangi madenler nerelerde çıkartılıyor? Kimler tarafından işletiliyor? Kamu madenlerinden hangileri özelleştirildi? Bilgi Edinme Yasası kapsamında hangi kurumlar doğru bilgiyi verir? Madencilik ile ilgili tüm kurum adresleri, gazeteciler için madencilik sözlüğü, maden rezervleri neler, sivil toplum kuruluşlarının, akademisyenlerin Soma Faciası sonrası madencilik alanında yayımladıkları en güncel raporlar,  eski dönemlere ait raporlar da yine veritabanımızda yer alıyor.

 

1983’ten sonraki maden kazası verileri

 

Bilgi Edinme Yasası’ndan yararlanılmasına rağmen sadece 1983 tarihi itibari ile meydana gelen maden kazaları kronolojisi yer alıyor veritabanında. 24 maden kazası verilerine ulaşıldı. Geriye dönük veri temin etme araştırmalarımız ise sürüyor. Bundan sonra veritabanımızda düzenli olarak tüm işkollarına yönelik iş kazaları kayıt altına alınacak.

 

Veritabanında ayrıca büyük bir Soma dosyası da mevcut. Soma'da hayatını kaybeden işçilerin isimleri, ölümleri sonrası yapılan haberler, bölgede kimler ne yapıyor sorusuna yanıt veren kurum ve kuruluşların haritaları, ölen işçilerin interaktif haritada coğrafi olarak dağılımı ve bu verilerin hepsine Word, Excel ortamlarında ulaşılabilen bir alan yer alıyor. 

 

 

Ayrıca Soma ziyaretimizdeki izlenimlerimiz de burada yer alıyor. Ağustos ayı itibari ile Soma'da son durumun madenci yakınları açısından nasıl olduğunu içeren 5 farklı bölge ziyaretimizin notları var. Bu notlarımıxz okumak için tıklayınız. ( 1, 2, 3 )

 

Şüphe yok ki bu veriler, bir araya getirmeye çalıştığımız bilgiler ölümlerin, iş cinayetlerinin, ihmallerin sadece görünen kısmı. Buzdağının su altında olan kısmını hâlâ çok net göremiyoruz. Büyük resim hâlâ şeffaf değil. Bunun için çalışmalar sürmeye devam edecek. Tabii ki  desteğe de ihtiyacı var bu veritabanının. Bizim erişemediğimiz, doğruluğunu onaylatamadığımız kazaları raporlamak artık ilgili gazeteci, sendikacı ve bilgi sahibi bütün yurttaşların sorumluluğunda.

"Türkiye'de Madenciliğin Açık Veritabanı ve 20 İş Koluna Yönelik İşçi Ölümleri Verileri" projesi, sistematik bir şekilde kötü çalışma koşullarına kurban giden işçilerin ölümlerini daha görünür kılmak, daha fazla bilgiyi daha doğru bir şekilde temin edip, filtreleyip, toplayıp sunmak için geliştirildi. Ve düzenli olarak gelişmeye, açık kaynak verilerin kamu yararı için düzenli bir şekilde takip edilmesi hedeflenmekte.
 

Veri Kaynakları

" Türkiye'de Madenciliğin Açık Veritabanı ve 20 işkoluna Yönelik İşçi Ölümleri Verileri " projesinde başlıca veri kaynakları ise;  Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Taşkömürü Kurumu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, Maden Mühendisleri Odası, Etimaden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.

İşçi ölümlerini anasayfada görünür kıldığımız, grafik ve kodlarla açık kaynağa dönüştürdüğümüz elektronik tablonun veri kaynağı her ay düzenli olarak 20 işkolunun ölüm sayılarını tutan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi kurumu desteği ile oluşturuldu. Ayrıca bizlerin de projeye başladığından beri toplamaya, kayıt altına almaya başladığı verilerle.

Bir diğer önemli açık kaynak ise  üniversitelerin maden mühendisliği bölümleri, akademisyenlerin açıklamaları ve raporları. Açık kaynak/açık veri  metodolojisi tüm veritabanı  için geçerli. Medya tarafından sağlanan, basında çıkan, devletin web sitelerinde yayımladıkları açık yayınları, üniversitelerin açık raporları, düşünce kuruluşlarının, maden mühendisleri odalarının açık bültenleri de bu veritabanının oluşmasını sağladı.

OpenRefine adlı, açık kaynak kodlu bir analiz aracı kullanılarak kapsamlı bir şekilde veri temizlendi, doğrulukları sağlandı. Haritalarda Googlemap ve farklı açık kaynak kodlu araçlardan yararlanıldı.

(Googlefusion, Datawrapper vb..)

Veritabanında 300 adet veri mevcut. Veriler düzenli olarak güncelleniyor.

Soma saha çalışmalarında 176 fotoğraf çekildi ve açık kaynak olarak herkesin erişimine açık olarak yer verildi. Kınık, Savaştepe, Kırkağaç ve Soma'da çekilen fotoğraflar 67 madencinin mezar fotoğrafları ile bazı madenci yakınlarını da kapsamaktadır.

 

Veritabanı güncellenerek gelişmeye devam edecek, eğer katkıda bulunmak isterseniz [email protected] ya da twitter hashtag'i  #madencilikaçıkveritabanı ile bize dikkatinizi çeken verileri, raporları, işçi ölümlerini aktarabilirsiniz.  
 

Veritabanı Nasıl Oluşturuldu

 

Veritabanı türü olarak MySQL kullanıldı.  MySQL nedir? 
MySQL, altı milyondan fazla sistemde yüklü bulunan çoklu iş parçacıklı "multi-threaded", çok kullanıcılı "multi-user hızlı ve sağlam "robust" bir veritabanı yönetim sistemidir.

Açık Veritabanı projesinde, paylaşılan verilerin indirilebilmesi ve diğer sitelerde paylaşabilmesi önemliydi. Verilerin okuyucuya hiç bir şart, koşul gerektirmeden doğrudan ulaşması ve ayrıca araştırmacıya ulaşan bu verilerin, araştırmacı üzerinden kolayca farklı web sitelere veya kurumlara ulaşmasını sağladık.

 Grafik ve harita kodlarına, içeriğin sağ tarafında veri detayları kısmından ulaşabilirsiniz. "Haritayı sitende paylaş" linkine tıkladığınızda, sitenize gömmeniz gereken kodlara ulaşabilirsiniz. Aynı bölümde eğer ekli dosya mevcutsa, bilgisayarınıza indirebilirsiniz. Yine detay kısmından veriyi sosyal medyada paylaşabileceğiniz kısa yol paylaş butonlar mevcuttur. Verilere ulaşım veya paylaşım için, herhangi bir üyelik şartı bulunmuyor.

İş kollarını ve sektörleri kategorize ettik, bunu verilere kolay erişilebilir olması için planladık. Ayrıca "veri ara" sayfasında aradığınız verilere kolayca ulaşabilmenizi sağlayan bir arama motoru yaptık. Veri arama sayfasında, kelimeye ve rakamsal verilere göre arama yapan iki arama motorumuz var. Ayrıca sadece haritalı verileri listeleyen veya sadece dosya barından verileri listeleyen kısa yollar da bulunmakta.

Proje responsive tasarım sayesinde; telefon, tablet ve  bilgisayar ekranlarında farklı görünebilir. Kullanım kolaylığı açısından bu  teknolojiden faydalandık.

Veritabanını detaylı incelemek için tıklayınız: http://madencilik.dagmedya.net/proje-/proje-hakkinda--dataveri-55.html