İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Suç Psikolojisi Laboratuvarı'nın hazırladığı "Türkiye Şiddet Haritası-2024" raporu, Türkiye'deki çocuk ve yaşlı nüfusa yönelik şiddetin dünya ortalamasının çok üzerinde olduğunu ortaya koydu. Rapora göre çocuk cinayetleri dünya ortalamasının yaklaşık iki katıyken, yaşlılara karşı fiziksel şiddet ise dünya ortalamasının 3,5 katına ulaştı.
Türkiye'de kişilerin birbirine olan yakınlığı arttıkça şiddetin boyutunun da ölümcül hale geldiğini gösteren rapor, özellikle kadın, çocuk ve yaşlıların daha fazla risk altında olduğunu ortaya koyuyor.
Cumhuriyet'in aktardığına göre, laboratuvarın kurucu direktörü Doç. Dr. Ayhan Erbay ve öğrencilerin katkılarıyla hazırlanan rapor, erkeklerin genellikle arkadaşları, kadınların ise en çok eşleri tarafından öldürülüp yaralandığını belirtti.
Raporun öne çıkan bulguları şu şekilde:
- Türkiye'de kişilerarası şiddet çoğunlukla cinayet ve ağır yaralama ile sonuçlanıyor.
- Şiddet olaylarının yoğun olduğu bölgeler genellikle nüfusun kalabalık olduğu şehirler olsa da, Çorum, Edirne, Aksaray ve Kırıkkale gibi illerdeki olayların sebeplerinin nüfus yoğunluğundan ziyade sosyoekonomik ve durumsal faktörlerden kaynaklandığı ifade edildi. Göçmen sayısındaki artış, genç nüfusun şehirlerden göçü ve eğitim-sağlık erişiminin azalması önemli risk faktörleri arasında yer alıyor.
- Kişilerarası şiddette ateşli silah kullanımının yüksek oranlarda olduğu vurgulandı.
- Erkek mağdurların yarısı cinayet, yarısı yaralama; kadın mağdurların ise yüzde 70'i cinayet, yüzde 20'si yaralama ve yüzde 10'u cinsel saldırıya maruz kalıyor.
- Özellikle çocuk ve yaşlı nüfusa yönelik şiddet olaylarında hızlı bir artış söz konusu.
- Yaşlılara yönelik şiddet olaylarının çoğunlukla öldürme amacıyla ve ateşli silahlarla işlendiği; saldırganların genellikle yaşlının çocuğu, damadı veya torunu olduğu açıklandı.
- Çocuklara yönelik şiddet olaylarında ise genellikle yaralama amacıyla kesici ve delici aletler kullanılırken, saldırganların çoğunlukla çocuğun arkadaş çevresinden kişiler olduğu belirtildi.
- Fail profili incelendiğinde, olayların yüzde 93'ünde erkeklerin, yüzde 7'sinde ise kadınların saldırgan olduğu tespit edildi.
"Yakınlık arttıkça şiddet ölümcül hale geliyor"
Doç. Dr. Ayhan Erbay raporla ilgili açıklamasında, aile içi şiddette mağdurların çoğunlukla kadınlar, çocuklar ve yaşlılar gibi direnme gücü düşük bireyler olduğunu ifade etti. Erbay, saldırgan ile mağdur arasındaki yakınlık arttıkça şiddetin daha ölümcül hale geldiğini belirterek, "Tanışıklık arttıkça şiddetin ölümcül hale gelme eğilimi Türkiye'de de diğer ülkelerdeki bulgularla uyumlu. Şiddetin önlenmesi için şiddet dilinin azaltılması ve toplumsal değerlerin yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor. Raporumuzun kamu otoritelerine yol gösterici olmasını umuyoruz" dedi.
