Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapılan Suriye görüşmelerinin sonunda Türkiye, Rusya ve İran tarafından ortak açıklama yayınlandı. Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov tarafından okunan açıklamada, Suriye’de yaklaşık bir aydır devam eden ateşkesin kalıcı bir hale getirilmesi için Türkiye, Rusya ve İran tarafından üçlü bir mekanizma kurulması konusunda mutabakata varıldığı belirtildi. Bu mekanizma ile ateşkesin izlenmesi, uygulanmasının sağlanması ve her türlü “provokasyonun” engellenmesi hedefleniyor.
Açıklamada, bu üç ülkenin ateşkesi güçlendirmek için "somut önlemler” alarak, taraflar üzerindeki “nüfuzlarını” kullanacağı belirtildi, ancak bu konuda ayrıntılı bilgi verilmedi. Açıklamada, ateşkesin güçlendirilmesi ile şiddetin azalması, karşılıklı güvenin yeniden sağlanması ve insani yardıma hiçbir engel olmaksızın ulaşılmasının hedeflendiğine işaret edildi.
"Nihai hedef, siyasi çözüm"
Türkiye, Rusya ve İran ayrıca 8 Şubat’ta İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılacak olan siyasi görüşmelere “silahlı muhalif” grupların katılmasına da destek verdiklerini duyurdu. Ortak açıklamada ayrıca nihai hedefin Suriye’de iç savaşı sona erdirecek siyasi bir çözüm bulmak olduğu vurguladı.
Ancak üç ülkenin de radikal İslamcı IŞİD ve El Kaide’nin Suriye’deki uzantılarına karşı mücadeleyi sürdüreceği kaydedildi. El Nusra Cephesi, geçen yaz El Kaide’den ayrılarak adını Fetih El Şam olarak değiştirdiğini duyurmuştu. Suriye hükümeti tarafından terörist sayılan Fetih El Şam, ateşkesin dışında tutulmuştu, ancak muhalif gruplar Fetih El Şam’ın ateşkese dahil edilmesini istiyor.
Taraflar açıklamayı imzalamadı
Türkiye, Rusya ve İran’ın girişimi ile Astana’da gerçekleştirilen görüşmelere katılan Suriye hükümeti ile muhalif grupların temsilcileri ise ortak açıklamayı imzalamadı.
Buna rağmen, Suriye hükümetini temsilen Astana'da bulunan Beşar El Caferi görüşmeleri “başarılı” olarak niteledi. Suriye’nin Birleşmiş Milletler nezdindeki Daimi Temsilcisi Beşar El Caferi, “sonunda karşılıklı mutabakata dayanan, herkes tarafından kabul edilen bir metin” üzerinde uzlaşıldığını söyledi.
Buna karşılık, Suriye'deki muhalifleri temsilen görüşmelere katılan Ceyşul İslam grubundan Muhammed Alluş, Türkiye, Rusya ve İran’ın üzerinde mutabakata vardığı metne kuşkuyla yaklaştıklarını belirterek, ayrı bir ateşkes önerisi sunduklarını açıkladı. Rusya’nın çatışmalarda yer alan bir tarafken garantör ülke olmasını eleştiren Alluş, Rusya’dan ateşkes önerisine bir hafta içinde yanıt beklediklerini dile getirdi. Alluş, Suriye hükümetine destek veren İran'ın, Suriye'nin geleceğinde söz sahibi olmasına izin vermeyeceklerini de sözlerine ekledi.
Cenevre'de görüşmeler devam edecek
Rus heyeti başkanı Aleksander Lavrentyev, Astana’da yapılan görüşmeleri olumlu olarak nitelendirdi, Suriye’de çatışan taraflar arasında uzlaşma sağlanması yönünde yeni bir sürecin başlamış olduğuna inandığını söyleyen Lavrentyev basın mensuplarına yaptığı açıklamada, metnin hazırlanması için çok zaman harcanmasına rağmen Astana’da sürecin başlatılmasını sağladıklarını söyledi.
BM'nin Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura da, Türkiye, Rusya ve İran’ın Suriye’deki ateşkesi izleme planlarını övdü. De Mistura, görüşmelerin sona ermesinden sonra yaptığı açıklamada, bu üç ülkenin ateşkesi denetlemesinin Suriye’de akan kanın durdurulmasına katkı sağlayabileceğini söyledi. Barış görüşmelerine başlanabilmesinin ön şartının ateşkes olduğunu hatırlatan de Mistura, ülkeye insani yardımın ulaşması için de ateşkesin şart olduğunu vurguladı. De Mistura, Astana’daki toplantının ardından Cenevre’de siyasi görüşmelere devam edilebileceğini söyledi.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean Marc Ayrault da, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad da yaptığı açıklamada Suriye’de barış görüşmelerinin Birleşmiş Milletler gözetiminde Cenevre’de yapılacak toplantıda sürmesini umduğunu dile getirdi.
Suriye’de ateşkesin kalıcı bir hal almasını hedefleyen iki günlük Astana görüşmelerinin doğrudan yapılması planlanıyordu. Ancak muhalif gruplar, Suriye rejimine bağlı birliklerin Şam yakınlarındaki saldırılarını gerekçe göstererek doğrudan görüşmeyi reddetti. Bunun üzerine Suriye hükümeti ile muhalif grupların temsilcileri arasındaki görüşmeler dolaylı olarak gerçekleştirildi. Ülkede ateşkesi güçlendirmeyi görüşmelerde siyasi süreç de gündemde yer alıyordu, ancak taraflar arasında bu konuda ilerleme sağlanmadı.
© Deutsche Welle Türkçe
AP/AFP/rtr/dpa, JD/BK
