Türkiye, Gezi ve 17 Aralık sonrası yolsuzluk endeksinde 'sıfırlandı'; 11 sıra gerileyen tek ülke oldu!

Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün (UŞÖ/TI) “2014 Yolsuzluk Algı Endeksi”ne göre, Türkiye son 6 yıldaki ilerlemesini “sıfırlayarak” 50 puandan 45 puana düşerek, 11 sıra geriledi. 2013 yılında 53’üncü sırada yer alan Türkiye, 2014’te 175 ülke arasında en büyük düşüşü yaşayarak 64’üncü sırada yer aldı. Uluslararası Şeffaflık Örgütü Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan, bu sonucun Türkiye için “dramatik bir düşüş” olduğunu kaydederken, “17 ve 25 Aralık olayları birçok konuyu zincirleme olarak ortaya çıkardı. Türkiye geçmişte de birçok yolsuzlukla karşılaştı. Ancak 17 ve 25 Aralık’la birlikte, arka arkaya gelen olaylar Türkiye’nin sıralamada gerilemesine yol açtı” dedi.

Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin bu yılki sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.

Taksim Hill Otel’de düzenlenen çalıştayda, Uluslararası Şeffaflık Örgütü Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan ve Uluslararası Şeffaflık Örgütü Bölge Koordinatörü Conny Abel konuştu.

 

175 ülke arasında en büyük düşüş Türkiye’nin

Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün “2014 Yolsuzluk Algı Endeksi”ne göre, 175 ülke arasında yapılan endeks çalışmasına göre 2014 sonuçlarında, 5 puanlık düşüşle puanında en büyük düşüş yaşanan ülke Türkiye oldu.

Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki notu, bu yıl 5 puan birden düşerek 50 puandan 45’e geriledi. Puanındaki bu ani düşüş ile Türkiye’nin son 6 yıldaki ilerlemesi “sıfırlanmış” oldu. Ülke sıralamasında 11 sıra birden düşüş yaşayan Türkiye, 2013 yılı endeksinde 53’üncü sıradayken, 64’üncü sıraya geriledi.

Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi sıralamasındaki bu düşüşü, son yıllarda ilerleme olarak belirtilen tüm reformlarda bunların tersine ve olumsuz olarak değerlendirilen bir gerilemeye işaret etti.

Türkiye 28 AB ülkesi arasında 27’nci

 

28'de 27:             Türkiye, 28 Avrupa Birliği ülkeleri arasında 27'inci sırada

6'da 2:                  Türkiye, 6 Avrupa Birliği aday ülkeleri arasında 2'nci sırada

19'da 10:             Türkiye, 19 G20 ülkesi arasında 10'uncu sırada

20'de 7:               Türkiye, 20 Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri arasında 7'nci sırada

Avrupa ve dünya sıralaması

28 Avrupa Birliği ülkesi ortalaması 60 puana sahipken, 28 ülkenin yüzde 33’ü 50 puanın altında kaldı. Türkiye’nin de 50 puanın altında kalan ülkeler arasında yer aldığı listede diğer ülkeler Balkan ülkeleri oldu. Özellikle son dönemde ekonomik ve siyasi sorunlarla karşı karşıya kalan Yunanistan ve İtalya, Türkiye’nin önünde yer aldığı 2 Avrupa ülkesi oldu.

Bunun yanında dünya genelinde ülke ortalamaları 43 puan ortalamasına sahip oldu. Listenin son sıralarında Eritre, Libya, Özbekistan 166’ncı; Türkmenistan 169’uncu; Irak 170’inci; Güney Sudan 171’inci; Afganistan 172’inci; Sudan 173’üncü; Kuzey Kore ve Somali 174’üncü oldu.

 

Danimarka zirvede

 

2014 Yolsuzluk Algı Endeksi′nde küresel ölçekte ülkelerin yüzde 69’u 50 puanın altında kaldı. Endeks’teki sıralamada 92 puanla yolsuzluk algısının en az görüldüğü ülke olarak Danimarka en üst sırada yer alırken, Danimarka’yı 91 puanla Yeni Zelanda ve 89 puanla Finlandiya izledi.

Kuzey Kore ve Somali ise 8 puanla yolsuzluk algısının en yüksek olduğu ülkeler olarak belirlenirken son sırada yer aldı.

Raporda yer alan bu sonuçlara göre, dünya genelinde kamu kuruluşlarının ve yetkililerin daha şeffaf, dürüst ve hesap verebilir politikalar geliştirmeleri gerektiğini açıkça gösterdi.

 

Özarslan: Gerilemede Gezi ve 17-25 Aralık etkili

 

Uluslararası Şeffaflık Örgütü Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan, çalıştayda yaptığı konuşmada Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 11 sıralama gerilemesi hakkında, “Yolsuzluklar algısında Türkiye ‘istikrar’ kaydediyor. Bu Türkiye için dramatik bir düşüştür. Gezi Parkı olayları ile 17-25 Aralık süreci sonrasında yaşanan atamalar, yayın yasakları, soruşturmalar Türkiye’nin gerilemesine yol açtı” dedi.

 

'5 kişiden 1'i rüşvet veriyor'

 

Özarslan yaptığı konuşmada Küresel Yolsuzluk Barometresi’ni örnek göstererek, Türkiye’de her 5 kişiden 1’inin kamu hizmetlerinden yararlanmak için rüşvet verdiğini vurguladı. Araştırmalara göre, polis ve yargı mensupları en çok rüşvet verilen işkolları arasında yer aldığına dikkat çekti.

17 ve 25 Aralık rüşvet ve yolsuzluk iddialarının Avrupa ve Amerika’da büyük yankı uyandırdığını vurgulayan Özarslan, “17 ve 25 Aralık olayları birçok konuyu zincirleme olarak ortaya çıkardı. Türkiye geçmişte de birçok yolsuzlukla karşılaştı. Ancak 17 ve 25 Aralık’la birlikte, arka arkaya gelen olaylar Türkiye’nin sıralamada gerilemesine yol açtı” dedi.

 

"Türkiye 'daha riskli' ülkelerden"

 

2013 yılında 53’üncü sırada yer alan Türkiye’nin 64’üncü sırada yer almasının ne gibi etkileri olduğunu açıklayan Oya Özarslan, “50’nin altındaki ülkelerde ekonomik yatırımın düştüğü ve siyasi riskin arttığı gözleniyor. Şirketlere ve ülkelere yönelik uluslararası denetim artırılıyor, ek kontrol noktaları oluşturuluyor. Bu da iş dünyası için ek maliyete yol açıyor. Artık Türkiye ‘daha riskli ülkeler’ kategorisinde yer alıyor” ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin 1995 yılından bu yana yerinde saydığını vurgulayan Oya Özarslan, “Türkiye dramatik bir istikrara sahip” dedi.

Rüşvet ve yolsuzlukla mücadele konusunda Türkiye’deki yasaların yeterli düzeyde olduğunu savunan Özarslan, “Ancak rüşvet ve yolsuzlukla mücadele yeterli seviyede değil” diye konuştu.

Özarslan, AKP’nin 2010 yılında açıkladığı Yolsuzlukla Mücadele Eylem Planı’na dikkat çekerek, “Eylem planının hazırlanmasının üzerinden 4 yıl geçti. Ancak üzerinde ne gibi çalışmalar yapıldı bilinmiyor. Yolsuzluk araştırmaları şeffaf değil. Birçok kez başvuru yaptık ancak sonuç alamadık” dedi.

 

'Yayın yasağının peşindeyiz'

 

Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 17 Aralık rüşvet ve yolsuzluk iddiaları hakkında TBMM Soruşturma Komisyonu’nda verilen ifadelere getirilen yayın yasağına karşı dava açıldığını hatırlatan Oya Özarslan şunları söyledi:

“Yolsuzluk soruşturmasına yayın yasağı getirilmesi ile halkın bilgi edinme hakkı ihlal ediliyor. Bunun yanında Türkiye’nin altına imza attığı uluslararası anlaşmalara da aykırılık taşıyor. İtirazımızın reddedilmesi halinde Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapacağız.”

 

Türkiye’nin düşüşü ne anlama geliyor?

 

Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 64’üncü sıraya gerilemesi hakkında raporda şu ifadelere yer verildi:

“Türkiye’nin sıralamadaki bu düşüşü, kuşkusuz, yolsuzlukla mücadele alanında son bir yılda sergilediği olumsuz ve değişken performansını yansıtıyor.

Türkiye’nin puanındaki bu keskin düşüş ayrıca, yolsuzluk sorunu ile birlikte düşünce ve ifade özgürlüğüne getirilen kısıtlamalar, basın ve internete getirilen sınırlamalar, yargı üzerinde dışarıdan da fark edilen baskı ve açık bir şekilde hukuka aykırı bazı uygulamaların küresel ölçekte uyandırdığı tepki olarak da yorumlanabilir.

Toplumsal ve siyasal anlamda endeksin sonuçları yolsuzluk sorununun aslında bir demokrasi, düşünce ve ifade özgürlüğü sorunu haline geldiğine vurgu yapıyor. Bu bağlamda, Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Türkiye’nin de içinde bulunduğu hızlı büyüyen ekonomilerin yolsuzluğun artmasına neden olan bir cezasızlık ve dokunulmazlık kültürü yarattığını belirtiyor ve onları demokratik ve hesap verilebilir toplumun bir vazgeçilmezi olan ‘şeffaflık kültürünü’ benimsemeye davet ediyor.

Bu uluslararası verilerin Türkiye’ye yapılan ekonomik yatırımlar açısından da önümüzdeki günlerde etkisinin olabileceği düşünülmektedir. Türkiye, ekonomik anlamda sıkı işbirliği ve rekabet içinde olduğu ülkelerle kıyaslandığında uluslararası standartlara göre bir düşüş kaydetmiş oluyor. Bu durum, Türkiye’nin ülke riskini yükselttiği için Türkiye’de operasyonlarını gerçekleştiren yerli veya çok uluslu şirketlerin doğrudan etkilenmesine sebep olabilecektir. Unutmamak gerekir ki, yolsuzluk algısı yüksek, şeffaflık kültürüne sahip olmayan ülkelerde, sağlıksız ekonomik büyüme ve yüksek maliyetli üretim kaçınılmazdır ve bu durum tüm ülke ekonomisine ve halka zarar verir.

1995 yılından bu yana açıklanan Yolsuzluk Algı Endekslerine bakıldığında, Türkiye’nin sıralamadaki yeri ve puanı bakımından, son 20 yıldır yerinde saydığını söyleyebiliriz. Bu durum, Türkiye’de kamu sektörü özelinde, yolsuzlukla mücadele ve şeffaflık konularının bunca yıldır kronikleşmiş hale geldiğini, ilerleme ve iyileşme adına yeterli adımların atılmadığını ortaya koymaktadır.

2014 Endeksi sonuçları Türkiye'nin ekonomik ve toplumsal gelişmişlik düzeyini artırabilmesi için ‘şeffaflık’ alanında önemli eksikliklerinin varlığına dikkat çekiyor. Bu bağlamda endeksin sonuçları Türkiye’nin yolsuzlukla mücadele ve şeffaflık konusunda ilerleme kaydetmesi gerektiği şeklinde yorumlanmalı ve bu konularda yetkililer tarafından bir an önce somut adımlar atılmalıdır.”

 

Yolsuzluk Algı Endeksi nasıl belirleniyor?

 

175 ülkede gerçekleştirilen, 11 farklı uluslararası kurumun 12 farklı araştırmasının bulguları incelenerek hazırlanan Yolsuzluk Algı Endeksi, uzmanlar ve iş dünyasının kamu sektörüne ilişkin yolsuzluk algılarını yansıtıyor. Endeks′teki metodoloji ile 0-100 değerleri arasında bir sıralama gerçekleştirilmekte olup, “0” en yüksek yolsuzluk algısı, “100” ise en düşük yolsuzluk algısına karşılık geliyor.