Sabancı Müzesi’ndeki Batıya Yolculuk sergisinde, Türk resminin Batılılaştığı ilk yetmiş yılın eserleri bir araya geldi. Osman Hamdi’nin Kaplumbağa Terbiyecisi bunlardan biri
Osmanlılar II. Mahmud döneminden itibaren Batı’ya döndüler yüzlerini. Gerek toplum yaşamında, gerekse askerî ve kültürel alanda o noktadan sonra Batılı bir anlayış hâkim oldu. Bunun en çok hissedildiği alanlardan biri de resim sanatıydı. Batılılaşmanın Tanzimat’la birlikte ivme kazanmasının akabinde yetenekli gençler sanat eğitim almaları amacıyla Fransa’ya gönderildi. İşte bu sanatçılar, Batılı anlamda Türk resim sanatının öncüleri oldular. Osmanlı’da reform uygulamaları askerî okullarda başladığı için büyük bir kısmı asker kökenliydi Avrupa’ya resim eğitimi almak amacıyla giden gençlerin.
Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi (SSM), Batılı anlamda Türk resminin öncüsü olan bu sanatçılar aracılığıyla Türk resminin 70 yıllık macerasını gözler önüne seren bir sergiye ev sahipliği yapıyor. 16 nisan günü açılan ‘Batıya Yolculuk - Türk Resim Sanatının 70 Yıllık Serüveni (1860-1940)’ adlı sergi, 30 hazirana kadar ziyaret edilebilecek. Yüksel İnşaat A.Ş’nin sponsorluğunda hazırlanan sergide eserleri görülebilecek olan ressamlar ise şunlar: Osman Hamdi Bey, Şeker Ahmed Paşa, Hüseyin Zekâi Paşa, Süleyman Seyyid, Hoca Ali Rıza, Halil Paşa, Ahmet Ziya Akbulut, Şevket Dağ, Sami Yetik, Hikmet Onat, Feyhaman Duran, İbrahim Çallı, Hüseyin Avni Lifij, Nazmi Ziya Güran, Nâmık İsmail, Jean Leon Gerome ve Gustave Boulanger. Gerome ve Boulanger’e de sergide yer verilmiş olmasının nedeni, Türk resim sanatına damgasını vurmuş ilk ressamlar kuşağının eğitimine katkıda bulunmuş olmaları.
19. yüzyıl Türk ressamlarının Fransa’da bulundukları dönemde oryantalizm akımının oldukça büyük bir etkisi vardı Batılı ressamlar üzerinde. Ancak ilginçtir, Osman Hamdi Bey dışındaki hiçbir Türk ressamı oryantalizm akımının etkisinde kalmadı. Onlar, ışık ve rengin ortaya çıkardığı görsel izlenimleri tuvallere yansıtmayı hedefleyen Fransız empresyonizminin etkisiyle eserler yarattılar. Türkçede izlenimcilik adı verilen bu akım, 19. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmış ve sadece resmi değil, tüm sanat dallarını etkilemişti. Öncüleri Claude Monet ve Camille Pissarro olan empresyonizm akımına bağlı sanatçılar, doğadaki unsurların kişiler üzerinde yarattığı izlenimleri yansıtırlar.
19. yüzyıl Türk ressamları, ilk defa Nü çalışmaları yaptılar Fransa’da. İbrahim Çallı ve Nâmık İsmail’in ikişer tane Nü tarzındaki eseri, SSM’deki sergide görülebilir.
Aynı zamanda İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin kurucusu olan Osman Hamdi Bey’in oryantalizm akımının etkisiyle yarattığı en önemli eser olan Kaplumbağa Terbiyecisi de SSM’nin salonunda sergileniyor. Belma Simavi Koleksiyonu’nda bulunan eser, bilinen Kaplumbağa Terbiyecisi‘nin küçük farklılıklar taşıyan başka bir versiyonu. “Osman Hamdi Bey neden aynı tabloyu iki kez küçük farklılıklarla resmetti?” diye düşünenlere oryantalist ressamların zaman zaman aynı resmi, boyut ve ayrıntılarda kimi değişiklikler yaparak ikinci kez ele almalarının sıklıkla rastlanan bir durum olduğunu hatırlatalım.
